Eining - 01.03.1963, Blaðsíða 4

4
EINING
Þeir sem ekki deyja þjóðunum
,,Sá deijr ei, sem heimi gaf lífvænt Ijófi,
sd lézt, er reis þögull frá dísanna borfii,
sem kraup viö þess öndveg meö kaliö
blóö
og kom ekki fgrir silt lijarta oröi.“
Einar Ben.
æíÍ SÍNUM hnitmiðuðu orðum segir
skáldið, að sá maður deyi ekki, sem
skilur eftir sig eitthvað lífvænt,
hvort sem það er ljóð, listaverk á
öðru sviði, einhver afreksverk, eitthvað
sem ekki gleymist, dyggðugt líf, fórn-
fúst starf í þágu mannkynsins, eða sem
sungið hefur þann lofsöng um lífið, sem
hrifið hefur hugi og sálir manna, lifað
fagnandi, starfandi og ávaxtaríku lífi.
Aftur á móti deyr hinn og gleymist,
sem aldrei varð gagntekinn af dásemd-
um lífsins, gat engan dýrðaróð um það
kveðið, hvorki í orði, verki né breytni,
aldrei hugfanginn, aldrei heitur og þótt
hann lifði í heimi allsnægtanna, fegurð-
arinnar og dásemdanna, sæti eins og
mætti segja við háborð guðanna — dís-
anna, þá naut hann þess alls ,,með kalið
blóð“ — ósnortinn og galt lífinu aldrei
svo, að hann yrði minnisstæður sam-
ferðamönnunum.
100 ára minning
heitir grein, sem birtist í Morgunblað-
inu 27. september sl., eftir séra Eirík
J. Eiríksson, um séra Sigtrygg Guð-
laugsson. Blaðið hef ég geymt, og ég
veit, að séra Eiríkur fyrirgefur, þótt
ég hnupli þar nokkrum línum.
Margt er skrifað, sem þyrfti að
gleymast sem fyrst, en annað sem skráð
er, er aftur á móti þess efnis, að það
þyrfti að lesast oftar en einu sinni, og
prentast upp oftar en einu sinni. Séra
Sigtryggur Guðlaugsson var slík ein-
stök fyrirmynd, að kröfugönguhetjur
þessara ára hefðu gott af að setjast við
kné hans, þótt dáinn sé — en lifir þó —
og læra af honum, og gríp ég nú hér
niður í miðja ritgerð séra Eiríks J.
Eiríkssonar, þar sem hann lýsir mann-
inum og vinnubrögðum hans:
,,I dag minnast hans svo margir og
á ókomnum dögum og árum vegna þess,
að á svo margvíslegum sviðum var hann
að velja sér eftirmenn og efla þá og
styðja til þess vanda með sjálfan Guð
að lokatakmarki. — „Fyrir Guð og
föðurlandið", málaði hann eigin hendi
á veggi skólastofu sinnar.
Séra Sigtryggur bað mig í bréfi að
koma með stein til sín, sorfinn af Rín-
arfljóti. (Séra Eiríkur var þá í Þýzka-
landi). Annað Rínargull mundi hann
ekki eignast. Hann gaf starf sitt að
mestu við Núpsskóla og fjölmarga aðra
þjónustu. Um sál hans féll Rínarfljót
göfugra hugsjóna. Því féll ævi hans
óhult í dýrðarhaf Guðs. Gimsteinum
eru líkastar minningar okkar margra
um hann, þótt efniviður frá okkar hendi
væri oft eins og ósorfinn steinninn.
Eins og brautryðjendur verða ávallt
að reyna vann séra Sigtryggur einatt
margra manna verk.
Sjálfur sótti hann mjólkina á bakinu
þriggja klukkustunda gang fram og
aftur til mötuneytis skólans áður en
starfsdagur hans hófst þar klukkan 8
að morgni. Sjálfur bar hann á bakinu
föt nemendanna út um sveit til þess
að þau væri þvegin þar. Hann vildi ekki
skerða stuttan námstíma nemendanna.
Lárusi Rist urðu og æskulýðsleið-
togahæfileikar séra Sigtryggs örvun
til dáða, að synda og lifa sem bezt.
Steingrímur Arason, Sumargjafarmað-
urinn góði, hlustaði sem barn hugfang-
inn á söngkennslu séra Sigtryggs.
Verkamenn, bændur, sjómenn, embætt-
ismenn, húsfreyjur, forstjórar, ráð-
herrar, margvíslegir leiðtogar og fröm-
uðir byggðarlaga og lands eru í nem-
endahópi hans. — Steinn Steinarr skáld
naut í skóla hans sinnar einu skipulögðu
framhaldsfræðslu. Ég er ekki viss um,
að Steinn hafi getað borgað allt skóla-
gjald sitt. Hann fór og stundum vegi,
er séra Sigtryggi voru ókunnugir, en
sjálfsagt hefur hann hugsað í garð
Steins svipað, er hann fékk af honum
góðar fréttir og hann ritaði nemanda
sínum, Guðmundi Hagalín rithöfundi,
er hann hafði veitt honum fjárhags-
stuðning: „Þú borgar þjóðinni þetta
lítilræði“.
Er allir voru gengnir til náða á skóla-
heimilinu á Núpi, fræðslunni var lokið,
söngurinn hljóðnaður, kvöldbænin les-
in, mátti heyra ofan úr herbergi skóla-
stjórans og sóknarprestsins veikt
„bank“ í gólfið, taktfast eins og hjart-
slög er aldrei þurfa að sofa. Séra
Sigtryggur hafði þann sið að berja fæti
létt í gólfið, er hann var við ritstörf.
Séra Sigtryggur var að semja ræðu
sína fyrir næsta sunnudag. Það var
ekkert sundurlaust 10—15 mínútna á-
varp, heldur hnitmiðuð, þungthugsuð
klukkustundar ræða, vönduð út í hvern
stafkrók.
Að morgni var svo haldið á Ingjalds-
sand, nær fimm klukkustunda leið yfir
háa snjóþunga heiði, hlaupin við fót á
2—3 klukkustundum.
Guðsþjónustan hefst.
„Gakk inn í herrans helgidóm
þú hjartkær drottins lýður
__U
Blessunarorðin eru flutt við lok guðs-
þjónustunnar af meiri þrótti og lyft-
ingu en ég hef heyrt af vörum og frá
hjarta nokkurs annars prests.
Ég var í næsta húsi við séra Sigtrygg
Guðlaugsson í 24 ár, lengst af eftirmað-
ur hans sem prestur og í 17 ár sem
skólastjóri við skóla hans.
Slík sambúð getur ekki verið vanda-
laus, er annars vegar er brautryðjand-
inn og um margt höfundur og frum-
mótandi alls.
Aldrei fann ég frá séra Sigtryggi til
mín blása öðru en andblæ manngöfgi.
„Láttu hann komast upp“, sagði hann
við mig um tæpan nemanda. „Fyrir-
gefðu honum“, mælti hann vegna brot-
legs pilts.“
Hugsa sér starfsþrek þessa manns,
áhuga, csérhlífni og fórnfýsi! Mjólk-
ina handa mötuneyti skólans sækir hann
þriggja klukkustunda gang fram og
aftur, og er kominn með hana klukkan
8 árdegis, og sem vikadrengur hleypur
hann með föt nemendanna á bakinu til
bæjar í sveitinni, sem eiga að þvo föt-
in, en stundum frá námi vill hann ekki
að nemendur hans skuli eyða til þessa.
Þessu myndu menn varla trúa, ef unnt
væri að rengja það. Hvílík fyrirmynd
eigingjörnu mannkyni! — Slíkir menn
gleymast ekki — deyja ekki. Þeir hafa
skilið eftir sig „lífvænt ljóð“, dýrðleg-
asta óðinn um lífið.
Hvernig getum við villst svo hörmu-
lega af vegi, að reyna ekki til að feta
eitthvað í spor slíkra manna, en stinga
heldur höndum 1 vasana og heimta að
einhver láti bitann upp í okkur?
Séra Sigtryggur sat ekki til borðs
hjá guðunum „með kalið blóð.“ Nei,
í æðum hans rann heitt blóð. Hann
„kom fyrir sitt hjarta orði“, í orði og
verki kyrjaði hann lofsöng um lífið —
lofsöng um guð sinn. Hann gat vakað,
starfað, þjónað og fórnað, og vissulega
hefur hann hlotið kórónu lífsins.
Sem ungur maður kom ég eitt sinn
í hríðarveðri að Núpi og sem snöggv-
ast í skóla séra Sigtryggs, en þá var
ég ekki tekinn upp á því að flytja fyrir-
lestra og koma mín að Núpi að þessu