Eining - 01.03.1963, Blaðsíða 11

EINING
11
Blaðamál og
Eftirfarandi málklausur eru úr blöð-
unum eða útvarpsspjalli, eða hafðar
eftir mönnum. Staldrið við þær ofurlít-
ið og spyrjið ykkur svo sjálf, hvort
þið viljið temja ykkur slíkt mál í ræðu
og riti:
„Hvar kemur þú til með að búa?“
„Ekki gengur að stoppa.“
„Betri lífskjör en þjóðin hefur haft
af að segja.“
„Þessir menn hafa ómetanlega þýð-
ingu fyrir okkur.“
„ Sá fyrir þýðingu flugsins fyrir ís-
lendinga."
Menningar -Þýðingu íslenzks þjóð-
minjasafns."
„Marilyn kom bylgjandi inn í skrif-
stofuna."
„Vindurinn hafði úrslitaþýðingu á
Akureyri.1-
„og þér eruð fæddar og aldar upp í
Reykjavík.“
„Hann leigði sér snekkju fyrir viku
ferð til Ródes.“
„Þota skotin niður af kommunistum.“
(Áttu kommunistar þotuna eða skutu
þeir hana niður?)
„Konungsfjölskyldan og þýðingar-
mestu ráðherrarnir geta . . .“
„Orð, sem þýðingu hafa.“
Væri það ekki skárri íslenzka t. d. að
segja: Hann sá fyrir, hve flugþjónust-
an myndi verða gagnleg íslendingum,
heldur en: „Hann sá fyrir þýðingu
flugsins fyrir lslendinga.“ Eða: Hann
leigði sér snekkju til vikuferðar, heldur
en: „Hann leigði sér snekkju fyrir viku-
ferð.“
Og hvers vegna að segja alltaf að
þetta eða hitt hafi verið gert af ein-
hverjum? Því ekki að maðurinn hafi
gert þetta eða hitt.
Hér gerist margt ýmist í smáum eða
stórum „stíl,“ og það hefur mikla eða
litla þýðingu og það byrjar allt og end-
ar „með-‘ einhverju, en ekki á neinu.
Vistarverur manna eru stundum klædd-
ar innan „með“ tekki eða harðviði,
ekki aðeins klæddar innan tekki eða
harðviði. Bækur eru skrifaðar „fyrir“
börn (svo að þau þurfi ekki að skrifa
þær!!) Áður voru búin til föt handa
börnum og skrifaðar barnabækur eða
bækur handa börnum, en ekki fyrir þau,
því að það er ekki ætlazt til að börn
almennt mál
skrifi bækur. Nú eru styrkir veittir
„fyrir“ námsmenn. Áður var náms-
fólki veittir styrkir.
Svo hafa menn alltaf annað hvort
mikinn eða engann áhuga „fyrir“ ein-
hverju, en ekki á einhverju. Geta menn
haft hug fyrir einhverju? Sumir
„finna“ sig ekki menn til að gera þetta
eða hitt, ,,taka“ hlutina ekki alvarlega,
og sykurneyzlan er sögð mikil „hjá“
íslendingum. Mætti ekki segja, að syk-
urneyzla Islendinga væri mikil? Og svo
stendur guðspjallið skrifað „hjá“ guð-
spjallamanninum. Mennirnir eru teknir
„af“ lögreglunni, og eitt sinn sögðu
blöðin að vesturþýzki stúdentinn Die-
ter Koniecki „hefði verið tekinn fyrir
njósnir af tékknesku lögreglunni." —
Var stúdentinn að njósna um lögregl-
una? Flutningur leikrits „tekur“ þrjár
klukkustundir, og leiðinleg er alltaf
setningin, að bók eða rit „hafi þetta
eða hitt að geyma.“ Varla kemur fyrir
í blaðamáli að einhver setji fund, held-
ur eru fundirnir alltaf settir „af“ ein-
hverjum, ríkisstjórnin gefur ekki fyrir-
skipanir, en þær eru gefnar ,,af“ ríkis-
stjórninni, lögreglan tekur manninn
ekki fastan, en hann er tekinn af lög-
reg'unni. Sumt trúað fólk segir ekki að
Guð hafi komið til mannsins, heldur að
Guð „hafi mætt honum.“ Geimarnir
voru sprengdir af OAS-mönnum.
Ekki reynast orð skáldsins sönn, að
til séu íslenzk orð um „allt, sem er hugs-
að á jörðu,“ ef nauðsynlegt er að hrúga
í eina blaðagrein afbökuðum erlendum
orðum eins og þessum: „Grúppur, revi-
sjónismi, próventsíalismi, centristar."
Varla verður móðurmál okkar fagurt
um allan aldur, ef þar á að umbera
hvers konar sóðaskap. Þeim, sem aldrei
hafa á skólabekkjum numið tunguna,
kann að vera vorkunn, en hinum alls
ekki. Þá er aðeins um kæryleysis sóða-
skap að ræða.
□
Það kostaði lífið.
Folket hefur það eftir NTB-Reuter, að 17
ára sveinn í Vestur-Þízkalandi hafi drukkið
17 ákavítisglös á hálfri stundu í veitingahúsi,
og hafi þetta riðið honum að fullu. Hann sat
og horfði á sjónvarpið og þambaði áfengið.
Forstöðumaður veitingahússins verður sóttur
að lögum.
Barnastúkan í Tólknafirði.
Þegar, í síðasta tölublaði Einingar, voru
taldar þær barnastúkur, sem nýlega hafa ver-
ið stofnaðar eða endurvaktar til starfs, varð
ein útun^an bamastúkan Geislinn nr. 104
á Sveinseyri í Tálknafirði. Hún tók til starfa
á ný á s.l. ári. Gæzlumaður hennar er Guð-
mundur Sveinsson, einn þeirra manna, sem
aldrei bregðast, en um nokkurt skeið fram
að því síðasta, hefur heilsubilun dregið mjög
úr starfsgetu hans, en á því hefur hann nú
fengið verulega bót.
Augljóst mól.
Ungi maðurinn gekk á undan stúlkunni upp
stigann, sneri sér að henni og spurði: —
Veiztu hvers vegna karlmaðurinn gengur allt-
af á undan kvenmanninum upp stiga? —
— Augljóst mál, — svaraði sú litla. —
Hvernig ætti maður annars að geta vitað,
hvar pilturinn býr. —
Manns eigið myrkur.
Lítill snáði fór að heimsækja ömmu sína.
Þegar hann var háttaður, slökkti hún Ijósið.
Sá litli vildi heldur að ljósið fengi að loga.
— En heima sefur þú alltaf í myrkri, —■
sagði amman.
Já, — sagði drengurinn, — en það er
okkar eigið myrkur. —
Auglýst eft’r konuefni.
— Hvernig hefur það heppnzt með konuna,
sem hann Jón fékk, samkvæmt auglýsingu
sinni? —
— Það veit ég ekki, en hann er búinn að
segja upp blaðinu, sem hann auglýsti í. —
Hvers kyns er Guð?
Lítil stúlka spurði mömmu sína, hvort Guð
væri hann eða hún.
— Vafalaust hann, bamið mitt, — svaraði
mamman.
— Já, auðvitað, — sagði sú litla, — annars
hefði hann heitið Guðrún.
Q
STÖKUR
Bjart til beggja handa
Vonalöndin Ijóma blíð,
ég lifi í heimum tveimur.
Því minninganna veröld víð
er vissulega góður heimur.
Sólris.
Guðssól hellir á gluggann minn
geislum og lætur ylinn sinn
fylla herbergið, hug og sál,
himinsins eilíft geislabál
læknar kvíða og kalda lund,
kveður mig hér á drottins fund.
Blessuð sólin! — allt blessar þig.
Þú blessar allt líf — og einnig mig.
P. S.