Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2003, Blaðsíða 92

90
Margrét Jónsdóttir
b. Hún var nefnilega að gefa upp öndina og erfði mig að öllu sínu
(http://www.portal.is/david/2000.html)
c. Foreldrar eru svartir báðir (þ.e. verða að vera AII-, B//-) en
hljóta báðir að hafa erft hvolpana af genum /a og /b
(http://www.msund.is/AgustB/Kennsla/Haust2001/daemi886)
d. Mér finnst harla ólíklegt að „meðreiðarsveinn“ þinn Bogi heit-
inn hafi erft deildina af svo miklum fjármunum að þeir geti
verslað sér annan kana.
(http://www.kkdi.is/spjall/reply.asp ?ID=8120&Reply=8120)
e. Ég er frænka Miltons og hann erfði mig að búgarðinum.
(Joanna Wayne 2002:86)
Setningaíræðilega hegðar erfa sér því eins og lána og leigja þegar frum-
lagið er mark. Þá er beina andlagið (þemað) í þolfalli en forsetningar-
liður táknar merkingarleg upptök. Sé frumlagið á hinn bóginn gerandi
taka sagnimar/d, lána og leigja með sér beint andlag (þema) í þolfalli
en óbeint (mark) í þágufalli. Það greinir erfa hins vegar frá áðumefud-
um sögnum að óbeina andlagið (markið) er í þolfalli og í stað beins
þemaandlags í þolfalli kemur forsetningarliður (þ.e., engin dæmi em um
setningar eins og *Jón erfði Bimi bókina). Þetta má allt sjá í (16):
(16)
a.
b.
c.
d.
A frumlag = mark
Bjöm fékk blaðið frá Jóni.
Bjöm leigði íbúðina af Jóni.
Bjöm lánaði bókina hjá (af)Jóni.23
Bjöm erfði bókina af (frá) Jóni.
B frumlag = gerandi
Jón fékk Bimi blaðið.
Jón leigði Bimi íbúðina.
Jón lánaði Bimi bókina.
• 24
Jón erfði Bjöm að (af) bókinm.
Nýjungin við notkun erfa er sú að farið er að nota sögnina með ger-
andafmmlagi en hjá lána er nýjungin mark í framlagsstöðu.
4.4 Samantekt
í þessum kafla hefur verið rætt um hegðun tveggja sagna, lána og
erfa. Báðar teljast sagnimar til sagna breyttrar eignaraðildar eins og
23 í dæmum í safni OH, sem sum eru sýnd í (13), eru forsetningamar af eða hjá
ýmist notaðar í sambærilegri stöðu án þess að nokkur merkingarmunur sjáist.
24 I þremur dæmum í (15) er notuð forsetningin að, í tveimur af, en þessum for-
setningum er stundum blandað saman enda oft erfitt að heyra mun þeirra í tali.