Vera - 01.06.1992, Qupperneq 9

Ljósm.: Þórdís Ágústsdóttir
aðir og leikþátturinn „Karlar
óskast í kór“ sem Menningar- og
fræðslusamband alþýðu og Jafn-
réttisráð (Jármögnuðu árið 1988.
Frumsýning var í nóvember sama
ár í matsal starfsmanna hjá
íslenska Álfélaginu í Straumsvík
og fékk góðar undirtektir. Leik-
þátturinn tók m.a. á spurningum
um kynhlutverk karla, stöðu
þeirra í atvinnu- og fjölskyldulífi
og samskipti karla við konur
sínar og börn.
Bandaríska karlahreyfingin hef-
ur verið iðin við að skapa nýja
karlmennskuímynd því þeir telja
að drengir hafi glatað henni þegar
vinna feðra færðist út af heimil-
inu, eða býlinu, samfara iðnbylt-
ingunni. í dag eru drengir skildir
eftir með ímyndir sem þeir sjá í
sjónvarpi og öðrum miðlum. Bly
og félagar segja að mæður geti
ekki einar alið upp drengi þannig
að þeir verði karlmenn. Þeir
hvetja því meðlimi sína til að leita
að og finna karlmennsku sína og
taka svo ábyrgð á uppeldi barna
sinna, ekki síst drengjanna til að
forða þeim frá því að verða
óábyrgir unglingar langt fram yfir
fullorðins aldur. Einnig hefur
karlahreyflngin staðið að svo-
kölluðum villimannanámskeið-
um (sjá grein bls 12) og sjálfs-
hjálparhópum fyrir karla í tilflnn-
ingakreppu.
Það er ýmislegt sem bendir til
þess að karlmenn á íslandi eigi
ekki síður við tilfinningakreppu
og vandamál að stríða en kyn-
bræður þeirra erlendis. Á fyrr-
nefndri ráðstefnu dró Ásþór
Ragnarsson sálfræðingur upp
dökka mynd af þvi hvernig lífið fer
með karlmenn hér á landi. Af
þeim sem þurfa á séraðstoð í
skólum að halda eru strákar um
75% tilfella. Skjólstæðingar
unglingaheimilisins em yflr 70%
drengir og einnig eru drengir í
meirihluta þeirra sem vistaðir eru
á barna- og unglingageðdeildum.
Svipaða sögu er að segja um þá
sem eiga við áfengisvandamál að
stríða, gista fangelsi landsins og
eiga dóma yflr höfði sér. Meðalævi
karla er styttri en kvenna og á
aldrinum 15 til 19 ára er dánar-
talan tvöfalt hærri hjá strákum
en stelpum og á aldrinum 20 til
24 ára er hún þrefalt hærri hjá
körlum. Helsta dánarorsök ungra
karla eru slys og sjálfsvíg. Eftir 45
ára aldurinn hafa hjartasjúk-
dómar og krabbamein vinning-
inn. Þetta segir Ásþór vera það
gjald sem karlmenn greiða fyrir
karlmennsku sína og var augljóst
að áheyrendum brá í brún. Það er
þvi tímabært að feður geri það
sem gera þarf til að breyta örlög-
um sona sinna.
Það er kominn tími til að
karlar viðurkenni að þeir em í
tilvistarkreppu og eigi erflðara
með að fóta sig í breyttu þjóðfélagi
og tali um það sín á mllli. Flestir
karlar tala mest um pólitík,
peninga og íþróttir í kaffitím-
unum en heyrst hefur að það sé
eitt mál sem karlar tali um af
tilfinningahita, en það sé réttur
þeirra til barna sinna. Davíð Þór
Björgvinsson dósent við Háskól-
ann, segir lögin byggja á algjöru
jafnrétti kynjanna en telur fram-
kvæmdina mótaða af mæðra-
hyggju og þar halli á karla. Davið
sagðist ekki vilja dæma um það
hvort framkvæmdin sé rétt eða
röng en segir hana byggða á þeim
hugsunarhætti að körlum sé ekki
treystandi íýrir barnauppeldi.
Eftir athugun hans á þvi hvernig
sifjalög halla á karla komst hann
að þeirri niðurstöðu að karlar geti
í mjög fáum tilvikum fengið forsjá
yíir börnum sínum. í véfengingar-
málum geta konur farið fram á að
fá faðerni barna sinna staðfest en
löggjafinn gerir ekki ráð fyrir að
karlar geti sótt þann rétt. Það á
eftir að reyna á ný lög um sam-
eiginlega forsjá en þau gera ráð
fyrir þvi að foreldrar séu sammála
um að deila forsjánni.
Fáir karlmenn taka fæðingarorlof
og ef til vill er megin ástæðan sú
að þeim dettur það hreinlega ekki
í hug eða þá að þeir vita ekki um
rétt sinn til þess. Samkvæmt
lögum eiga bæði karlar og konur
rétt á fæðingarorlofi. En taki karl-
inn fæðingai'orlof dregst það frá
fæðingarorlofl móður. En þó svo
að karlmenn eigi rétt á fæð-
ingarorlofi hafa fæstir efni á þvi.
Aðeins fastráðnar konur hjá hinu
opinbera fá launin sín greidd á
meðan þær eru í barneignarfríi.
Konur á hinum almenna vinnu-
markaði sem eru í hálfu staríi eða
meira fá fæðingarstyrk frá Trygg-
ingastofnun upp á 25,090 kr.
9