Freyr - 01.02.1906, Blaðsíða 10

26
FfLEYR.
lögum að landssjóður leggur lionum 100 þús.
br í stofnfé, er aldrei má skerða. Ennfremur
6000 kr. árlegt tillag og xj3 sektarfjár fyrir ó-
löglegar veiðar í landhelgi og jafnan hluta af
öetto-andvirði upptækra veiðarfæra og afla, er
i laudssjóð renna. Að líkindum má treysta
þvi, að sjóður þessi vaxi til muna. Þá má og
nefna, að á þinginu færðist fjárveitingin til
Búnfél. ísl. upp í 92000 kr. Eiskiveiðasjóð-
urinn, Ræktunarsjóðurinn og landssjóðstillag-
ið til Búnfél. Isl., miðar alt að hinu sama, sem
sé því, að draga íjárráð þingsins yfir í hend-
ur annara. ÍPótt enn sé hér eigi að ræða
nema um vel 300 þús. kr. stofnfé og veltufé,
þá er sennilegt, ef lögin fá að standa óbreytt,
og sömu stefnu fylgt sem nú, að þeir, sem
ungir eru, fái að sjá tölur þessar komnar nokk-
uð á aðra milljón króna.
JÞetta getur verið heppilegt, ef ætíð eru
góðir og hyggnir fjármálamenn við landsstjórn
og í stjórn þeirra félaga, er yfir fénu ráða. En
ýmsir álitu eigi rétt að byggja á þvíi eins og
sézt á umræðum og atkvæðagreiðslu á þingi
við nefnd lög og fjárveitingar.
A nýbyrjuðu fjárhagstímabili er áætlað
að tekjur landssjóðs verði 2,040,410 kr. Um
helmingur af þessari upphæð er fyrirskipaður
með lögum til útgjalda, eða bundinn svo föst-
um skorðum, að trauðlega er hægt að breyta.
Af hinum helmingnum er meiri hlutinn svo
fast bundinn og sjálfsagður, að úr þeim tölum
verður eigi með skynsemi eða réttsýni dregið.
Ejárráð Alþingis eru þá i raun og veru sára-
lítil, og viðsjált er að draga enn mikið úr
þeim áhrifum, er þingið getur haft á fjármál
landsins, án þess þó að beita löggjafarvaldi
sínu til að breyta nefndum lögum, eða þá synj-
unarvaldi í fjármálum.
Hr. Q-. Gr. fer mörgum orðum um það, hve
alt sé vel trygt að því er snertir eftirlitið frá
hálfu þingsins og landsstjórn'ar. En þetta er
meira í orði en á borði. Ef formaður Búnfél.
ísl. er ráðríkur og einráður og nær öðrum með-
stjórnarmanni sínum á band sitt, þá getur
hann eftir vild hagnýtt þær mörgu þúsundir,
er lagðar eru til fél. af landssjóði, án þess
þingið geti við ráðið, nema óbeinlínis eftir á,
með því að neita um fé framvegis eða binda
fjárveitinguna fostum skilyrðum. Eins og nú
stendur, ræður þingið engu um það, hverjir
eru í stjórn félagsins eða fulltrúar búnaðar-
þingsins. En stjórn þess er ábyrgðarlaus, og
verður þingið því að sætta sig við, eða segja
„já og amen“ til þess, er gert hefir verið,
nema ef um glæpasamlega fjársóun er að ræða.
Líkt má segja um eftirlit landsstjórnarinn-
ar. Yanalega er í einu ávísað allmiklu fé, án
þess hægt sé í smámunum að hafa nákvæmar
gætur á því, hveruig fénu er varið. Enda væri
mjög óheppilegt og misráðið, ef landsstjórnin
færi eins að gagnvart Búfél. ísi., og glöggur
og gætinn fjárhaldsmaður fer að við ráðlítinn
ungling að því er vasapeninga SDertir.
Begar alls er gætt, virðist sjálfsagt að
þingið kjósi með hlutfallskosningu 8 af fulltrú-
um búnaðarþingsins. Vitaskuld skamma og
svívirða margir þingið, og vilja svifta það ráð-
um. En hvað um það. Alþingi hlýtur, þegar
til lengdar lætur, að vera sá kraftur, er þjóðin
beri jafnast traust til. Og svíki sá kraftur, er
það sökum þess, að þjóðina sjálfa vantar kraft.
Eg treysti því, að lesendur „Freys“ kryfji
sjálfir þetta efni vel til mergjar áður en þeir
kasta þungum steini að þeim, er fylgja þeirri
skoðun, sem ég hefi nú látið í ljósi.
Hermann Jónasson.
* -*
*
Eg hefiálitið heppilegast að svarastrax ofan-
ritaðri grein hr. alþingism. Hermanns Jónasson-
ar, til þess að lesendur Freys þyrftu sem minst
að hafa fyrir að glöggva sig á málinu, og
fylgja með í röksemdafærslu okkar, hvors um
sig.
Það er gott, að hr. H. J. hefir tekið að
sér að verja málið fyrir hönd stjórnarinnar og
þeirra, er henni fylgdu, því margir munu líta
svo á, að þá sé það vel flutt. Eg fyrir mitt
leýti hefði þó óskað, að hann hefði slept úr
grein sinni þeim köflum, sem ekkert koma við
málefni því, sem um er að ræða, og því sem
öllum er auðsætt, að hlýtur að vera rangt, en
vandað sig þess betur á röksemdum og rök-
færslum um málið sjálft. En á alt verður eigi