Freyr - 01.07.1919, Blaðsíða 4

66
FREYK.
slíkar hendur margar til. En hitt er og jaín-
vist, að aldrei bafa jafnmargar hendur i heim-
inum, eins og einmitt á vorum tímum, verið
undir valdi og stjórn þroskaðra heila; og í
þessu er þá þróunin fyrst og fremst fólgin að
þeir hafa fjölgað sem kunna að beita hönd-
unum; þeir hafa sjálísagt aldrei verið fleiri en
nú í heiminum; það er orðinn ávöxtur þeirrar
ræktunaraðferðar meðal mannanna barna, er
vjer köllum upplýsingu; upplýsingin er fyrst
og fremst ræktun hinna andlegu krafta, og ura
leið og þau öfl þroskast, leysast þar úr læð-
ingi nýjar hugsanir, ný verkfæri, er manns-
höndin oftast fyr eða síðar verður meira eða
minna að vinna.
En þótt höndin sje hentugt tækiþegar henni
er vel og viturlega stjórnað og beitt, þá er þó
nú orðið langt síðan að hún fullnægði alls
ekki manninum; hann er ágjarn og stórhuga,
og vill altaf meira; hann vildi eignast sterk-
ari hendur, umfram allt sterkari hendur, sem
gætu unnið meira, leyst af hendi erfiðari störf
en litla, veika hendin hans sjálf. Uppaf þess-
ari löngun, þessari ágirnd eru sprottnar allar
þær vjelar, er nú þjóna vilja mannsins, hann
hafði fyrir langa löngu tekið eftir ýmsum kröft-
um fyrir utan sig í náttúrunni, kröftum miklu
sterkari en hann átti hjá sjálfum sjer; tröllin
sem þessa undrakrafta höfðu að geyma voru
þeir risarnir Vindur, Eldur og Vatn, skessan
Gufa, og nú siðast Rafurmagnið, sem eiginlega
er safinn úr öllum þnssum risaöflum eða kraft-
ur kraítanna. Þessa krafta þurfti að nota til
þess að hvíla mannshöndina, og afkasta þó
meiru en margar, margar hendur, en til þess
að nota þessa krafta þurfti að skapa nýjar
hendur; þær hendur nefnum vjer vjelar. Þessi
öld er vjelaöld; flestöll störf erunú unnin með
vjelum ; allar þessar vjelar eru meira ogminna
margbrotnar og lýsa miklu, sumar aðdáanlegu
hugviti; en hagasta höndin verður þó altaf
manshöndin, og dýrðlegasta aflið andinn, sem
henni stjórnar, meðal annars til þess að smíða
allar sterku aukahendurnar, allar vjelarnar.
Afleiðingar af hinum mikla vjelasæg nú-
tímans, svo að segja til allra hluta er nú ein
sú að þeir, sem vinna hin margbrotnari störf
með höndunum verða æ færri. Vjelarnar vinna
svo að segja allt. Gegn einu handbragði, snún-
ing sveifar eða þrýstingi á hnapp svara nú
vjelarnar verki, sem áður þurfti til hundruð og
jafnvel þúsundir handbragða eða handhreifinga.
Hefi jeg einhverstaðar rekið mig á hugleiðingar
um þetta efni, þar sem kvlðbogi er fyrir því
borinn, að manshöndin smátt og smátt eins og
gangi úr sjer, ekki missi sinn mátt, því hon-
um má halda við, og ef til vill auka með ýras-
um íþróttum, en missi starfshæfileika sína
ýmsa, er hin margvíslegu störf fyrir tímanna
höfðu skapað og haldið við. Handhægni og;
lagvirkni kemur með æfingu, hin mörgu hand-
brögð og hreifingar við flesta vinnu æfa og
styrkja alla hendina, minki notkunin, stirðnar
höndin, allir líkamspartar, sem ekki eru notaðir
gauga saman, rýrna að meiru eða minna leyti,
en þeir partar, sem stöðugt eru notaðir, þrosk-
ast, þenjast út. Jeg hefi einhverstaðar sjeð
myndasafn af mannahöndum þeirra, er ýmis-
lega atvinnugreinir stunda, ber höndin hvervetna
auðsæ merki atvinnunnar. Höndin sjálf fær
alveg sjerstaka lögun eftir þvi, hver atvinnan
er, hvernig™ hendinni er beitt, hvar áreynslan
kemur mest.^Sjest þetta auðvitað best á full-
orðnu eða gömlu fólki, sem lengi hefir stundað
einu og sömu atvinnu. Eingurnir ýmist lengj-
ast, togna, eða kreppast, lófinn jýmist fletst
itt eða krimpist saman. Það er ekki svo sjald-
gæft, að gamalt fólk sýnir manni hendurnar á
sjer, hendurnar, sem um langt líf hafa fyrir
því unnið, og segir um leið: Svona og svona
hefir þetta og þetta starf, sem það nefnir, far-
ið með hendurnar á mjer. Þannig verður hönd-