Freyr - 01.01.1924, Blaðsíða 8

2
E R E Y R
Eins og t. d. að brokið yex og dafnar
best í forblautum fúamýrum, þar sem tún-
grös ná engum þroska og umfeðmingur
og smári steindrepst eins og væri þeim
gefið hraðvirkasta eitur — eins getur brok-
ið engum þroska náð, tæplega eða alls
ekki lifað þar sem smári og umfeðmingur
er í blóma.
En hér eru teknar tegundir þær, sem
einna frekastar kröfur munu gera af ís-
lenskum tegundum, svo ákveðnar að hver
maður sem farið heflr um landið hefir
haft þetta fyrir augum. Þetta með plönt-
ur þessar er því ekkert nýtt á yfirborð-
inu. Nýungin er, að líkt og þessum plönt-
um er varið svo er með allar aðrar teg-
undir sem við sjáum ura gjörvalla gróna
jörð. Til þess að þær dafni vel þarf súr-
stig (»brintionkoncentration«) jarðvegsins
að vera við þeirra hæfi.
Er eg hafði verið í Danmörk um skeið
og þekti allvel hve miklu var kostað til
þess að flytja kalk á landið, hugsaði eg
allmikið um að þessu yrði að hreyfa hér
og þetta yrði að rannsaka — þó vitanlegt
væri að þröngt væri hér um kalk og flutn-
ingskostnaðurinn yrði mikill.
A ferðalagi mínu um landið fram að
þessu hefi eg frekar tapað trúnni á að
þetta yrði arðvænt framtíðarstarf. Þar
sem kalkefnaríkur sandur hefir fokið á
graslendi hefl eg eigi séð þann árangur
sem eg gat átt von á. Skýringar hef eg
leitað í því að kalk væri hér svo lítið um
land alt og jarðvegur yflrleitt svo súr að
hér hafi eigi aðrar plöntur náð útbreiðslu
en þær sem ekkert kalk þyrftu.
Árangur af kalki hefi eg frekast séð,
þar sem vottur hefir verið af því meira
en venja er til í áveitu vatni. Er eins og
það vatn geti gert undraverðann grasauka
á mýrlendi. Aftur á móti hafði eg í sumar
tækifæri til þess vestur á Mýrum, hér og
þar að athuga gróður, þar sem kalkefna
mikill sandur fauk á land, eða á þurlend-
um hryggjum þar sem slíkur sandur var
aðalefnið. Þar var gróðurinn nærri að
segja vesældarlegur. —
Árangur af því að bera kalk á túngresi
hefir heldur ekki reynst eins mikill það
eg til veit, eins og búast hefði mátt við.
En með þessum nýju rannsóknum verð-
ur þetta alt skiljanlegra. —
Þar sem kalkborinn sandur berst á tún-
grös og mýrgresi — þær tegundir sem
algengar eru og hafa mikla útbreiðslu hér
á landi, þar verður kalkið of mikið —
jörðin of »alkalisk.« En aftur á móti þar
sem vitundarögn er af kalki í áveituvatni
getur það örfað gróðurinn án þess að
breytingin verði of mikil fyrir mýrgresis-
tegundirnar sem fyrir eru. —
Síðan menn gátu gert sér glögga grein
fyrir hvaða »súrstig« hver plöntutegund
helst þyrfti og hve víð takmörkin væru
til þess sem hún þyldi, taka menn alt öðru
vísi á kalkmálinu en áður við jarðrækt-
ina.
í stað þess sem áður var ekki nema
ein leið — að kalka það sem súrt var
(og geta þó jafnvel átt það á hættu að
kalkið yrði sumum yrkiplöntunum of mik-
ið) þá er nú hægt að mæla súr jarð-
vegsins og haga ræktuninni eftir því —
rækta ekki og reyna ekki að rækta aðrar
jurtir en við eiga á þeirn stað.
Danskir bændur eru óðfluga að komast
inn á þá braut, og fara þar rneðal annars
eftir leiðbeiningum frá »Jordbrugslabora-
toriet« sem er nýleg efnastofa í Höfn.
Stofnendur hennar eru þrír efnafræðingar
og þar á meðal H. J. Hólmjárn sonur
Jóseps kennara á Hólum. Með þessu móti
sparast árlega stórfé, sem annars færi í
kölkun á jarðvegi, sem ekki er súrari en
það, að margar nytjurtir þola hann. Og