Freyr - 01.01.1924, Blaðsíða 14

8
FRBTR
Verk þetta er undirbúið og því stjórnað
af starfsmönnum rikisins. Þá er bændurn-
ir ákváðu að ráðast í fyrirtækið, bygðu
þeir á áætlun, er starfsmenn ríkisins höfðu
gert, og reiddu sig á að áætlunin léti
nærri. Eg tel þeim ekki skylt að bera
neitt af þeim kostnaði er leiddi af mis-
tökum starfsmanna ríkisins í undirbúningi
og stjórn; þar til má nefna vanrækslu í
að rannsaka til hlýtar jarðveginn, þar sem
aðfærsluskurðinn átti að gera (klöppina),
og þar afleiðandi mikla áætlunarskekkju
og töf; og í öðru lagi, útvegunin á skurð-
graftarvélinni: óþarfa dráttur á útvegun
og vélin keypt óreynd (ósamsett) frá verk-
smiðjunni. Hvorttveggja þetta hleypti
kostnaðinum afarmikið fram.
Aftur á móti virðist báðum aðilum þessa
verks, ríki og hlutaðeigandi bændum, skylt
að bera þann kostnað, sem styrjöldín olli,
því að hvorki gátu verkfræðingarnir, sem
áætluðu kostnaðinn, né bændurnir, séð fyr-
ir afleiðingar styrjaldarinnar. Hlut bænd-
anna af því þyrfti rikið að borga og fá í
móti hluta af áveitujörðunum.
Ef ríkið eignaðist þannig hluta í áveitu-
jörðunum, fengist hið besta tækifæri til
rækilegra tilrauna með nýbýlabúskap. Ef
hann getur nokkursstaðar þrifist hér á
landi, ætti það að vera á áveitusvæðun-
um, þar sem jökulárnar leggja til áburð-
inn. Á Skeiðunum er sérstaklega vel til
þess fallið, þar sem skiftist á slétt áveitu-
land og þurlendir móar, vel fallnir til tún-
ræktar, og akvegur frá Reykjavík og
Eyrarbakka liggur eftir endilangri sveit-
inni. Óneitanlega sýnist þjóðvænlegra, ef
unt væri, að benda þangað einhverju af
fólksstraumnum, er nú stefnir til atvinnu-
leysis í kaupstöðunum.
Um 2. er líkt að segja, Komi léttara
niður á ríkissjóði að greiða litla fjárhæð
á ári í nokkur ár, en mikla í eitt skifti.
Um 3. vildi eg segja það, að mér fynd-
ist fara vel á, að bankarnir létu í eitt
skifti, eða við og við, dálitla fjárhæð falla
til landbúnaðarins, með tilliti til þess, að
þeir hafi ekki tapað að miklum mun á
lánum í þá átt.
Hvort sem nokkur þessara leiða, sem
hér er minst á, verður farin eða ekki,
ætla eg að vona, að á einhvern hátt verði
afstýrt þeirri hörmung, að áveituengin á
Skeiðunum, slétt og blómleg, verði að
meira eða minna leyti hvít af sinu á
hverju hausti.
Ágúst Helgason.
Finnmörk.
Finnmerkur-fylki — nyrsta og stærsta
fylki Noregs — er flestum íslendingum
kunnara af fornum sögum en af sjón eða
reynd. Vanalega leggjum við leið okkar
suður á við, þegar við bregðum okkur
»út yfir pollinnc til þess að sjá önnur
lönd og háttu annara þjóða.
Fáir íslendingar, sem í Noregi hafa
dvalist, hafa ráðist norðar en í Þrændalög,
sem að mörgu eru hjarta Noregs. örfáir
hafa komist norður fyrir miðjan Noreg.
Syðstu héruð Finnmerkur eru langtum
(ca. 2 breiddargráðum) norðar en nyrstu
tangar Islands. Finnmörk — og raunar
lengra suður á við — eru »Hornstrandir«
Noregs, hafa Norðmenn, er sunnar bjuggu,
til skamms tíma átt örðugt með að skilja,
að þangað væri neitt að sækja nema »fugl
og flsk«. Á stríðsárunum og eftir stríðið
hefir þetta breytst, það er farið að ræða
um landbúnað og jarðræktarmöguleika á
Finnmörk o. fl. o. fl. Þetta er ekki nein
augnabliks-»fluga«, sem dottið hefir í Norð-
menn — siður en svo. Það er í fullu sam-
ræmi og samhengi við skoðun þá, sem