Freyr - 01.01.1924, Blaðsíða 13

P R B Y R
7
að efa, þar sem æfagömul reynsla er fyr-
ir því, að engjar á Skeiðunum spretta að
jafnaði vel, ef vatn líggur á þeim á vor-
in, þó blátært regnvatn sé, og áhrif áveitu-
vatnsins úr Þjórsá í sumar, þann skamma
tíma sem það lá á, voru furðu gó ð Þá er
vatninu var hleypt yfir í lok maímánaðar,
höfðu þurkar staðið heilan mánuð; voru
engjar allar á Skeiðunum þá orðnar skræl-
þurrar og útlit fyrir hinn ægilega gras-
brest. Fyrstu viku júnímánaðar vrar vatn-
ið að renna yfir og fylla engjarnar, en í
júnílok var vatninu veitt af. Hafði vatnið
því legið á aðeins 3—4 vikur. Þann tima
var oftast óhagstætt veður til áveitu, kalt
og sólarlítið. Arangurinn varð þó, eins og
áður er sagt, ágætur; allstaðar þar sem
vatnið lá á, varð allgóð slæja, jafnvel á
óræktar mýrum, sem aldrei höfðu verið
slegnar áður og grasið dökkgrænna en
venja er til, líkt og þar sem köfnunarefn-
isáburður er borinn á. Ef veitt hefði ver-
ið á nógu snemma að vorinu, t. d. þrem
vikum fyr en gert var, mundi grasið hafa
orðið miklu meira.
Grasaukinn fyrir áveituna hlýtur að
verða afarmikill, bæði mun grasið aukast
mikið á hinum venjulegu engjum, og auk
þess mikið land verða að engjum, sem
aldrei hefir verið slegið, og það land mun
verða grasgefnasta engið í framtíðinni;
jarðvegurinn þar ótæmdari, en þar sem
altaf er slegið.
En grasaukinn er ekki einhlýtur til þess
að áveitan beri arð. Grasinu verður að
breyta í hey og heyinu í verðmæta vöru
eða peninga. Hvorugt gerir sig sjálft. Til
þess þarf fleira vinnufólk, fleiri skepnur,
meiri fénaðarhús og heyhlöður, og til alls
þessa þarf aukið fjármagn. Væri það fyr-
ir hendi, efast eg ekki um arð. Hins veg-
ar er auðsætt, að arður fæst ekki með
því að láta grasið deyja úti á jörðunni.
Jeg tel ekki hart í farið, þó áætlað sé að
heyöflun gæti tvöfaldast á Skeiðunum á
næstu árum, ef áveitulöndin yrðu notuð
til fulls, en til þess að það geti orðið,
þarf að taka til einhverra skjótra ráða.
Eins og fjárhag bænda á Skeiðunum er
nú komið, virðist engin tiltök að þeir geti
af eigin ramleik borið allan áveitukostn-
aðinn, sem ógreiddur er, og jafnframt not-
fært sér þegar á næstu árum allan gras-
aukann, sem áveitan veldur.
Tvær leiðir sýnast blasa við. önnur sú,
að bændurnir á áveitusvæðinu kikni fjár-
hagslega undan áveitukostnaðinum, sem
hefir orðið ferfaldur við það sem áætl-
að var, og þeir neyðist til, vegna fjár-
skorts, að láta meira eða minna af hinu
fagra áveitugrasi verða að hvítri sinu
milli bæjanna.
Hin leiðin er, að ríkið stuðli að því á
einhvern hátt, að áveitan, þetta verk sem
það hefir staðið fyrir undirbúningi og fram-
kvæmd á og lagt fé til, verði að fullum
notum og gefi vexti af því fé, sem í það
hefir verið lagt.
Vonandi verður sú leið valin. Um að-
ferðina geta orðið skiftar skoðanir. Mér
detta helst i hug þrjár leiðir að því tak-
marki:
1. Ríkið borgar það af áveitukostnaðin-
um, sem umfram er áætlun þá, sem
bygt var á, og fær í staðinn einhvern
hluta af áveitusvæði hverrar jarðar til
nýbýla.
2. Ríkið greiðir Landsbankanuna hið ár-
lega gjald af áveituláninu í nokkur
(8—10) ár, meðan bændurnir á áveitu-
svæðínu eru að auka bú sín, gegn
samskonar borgun og talið er í 1.
3. Alþingi leggur fyrir Landsbankann að
gefa upp, sem styrk til jarðræktar, %
af áveituláninu.
Um 1. er það að segja, að eg tel bænd-
unum á áveitusvæðinu hvorki unt né skylt
að bera allan kostnaðinn við áveituná,