Freyr - 01.01.1924, Blaðsíða 11

FRBYE
5
stjórn og ákveðið að taka til starfa næsta
vor, 1917.
Ekki var trátt um að nokkurt hik væri
á mönnum að ráðast í þetta kostnaðar-
sama verk, en allir voru sammála um, að
það væri hið mesta framfaraspor fyrir
sveitina í framtiðinni, þó það yrði erfitt
þeim sem verkið ynnu Ef menn hefði þá
órað fyrir að verkið færi svo mikið fram
úr áætlun, sem raun varð á, hefði ekki
verið í það ráðist.
III. Framkvæmdir.
Tekið var til starfa 5. júní 1917. Var
byrjað á skurðagrefti neðst á áveitusvæð-
inu. Áætlað var að m.2 (rúmstika) í þeim
skurðum kostaði 40 au. Var reynt að fá
verkamenn til samningsvinnu upp á þá
borgun, en skurðvinna var þá lítt þekt,
svo að fáir þorðu að semja fyrirfram og
varð því að ráða flesta með tímakaup,
50 au. um kl.st. Þetta vor unnu 75—130
menn fram að slætti, til 15. júlí, og 30
menn um sláttinn; höfðu þeir 60 au. um
kl.st.
Þetta sumar voru skurðir grafnir, að
lengd 95300 m., að rúmmáli 45480 m3.
Það sem unnið var fyrir tímakaup kostaði
70 au. hver m8. En þeir sem unnu eftir
samningnum upp á 40 au. fyrir in8 höfðu
þó eins há daglaun sem hinir, svo mikið
betur gekk samningsvinnan. Var það lær-
dómsríkt dæmi.
Það sem óunnið var eftir þetta sumar,
af þeim skurðum, sem unnir voru með
handverkfærum, var því nær alt, unnið í
samningsvinnu með 58—75 au. f. ms. Var
tímakaup þá komið upp í 1 kr. og því
sýnilega mikill hagnaður fyrir áveitufél.
að samningsvinnunni.
Þetta ár, sem tekið var til starfa (1917)
veitti Alþingi fé til kaupa á skurðgraft-
arvél, er fyrst skyldi notuð við Skeiða-
áveituna. Skyldi vegamálastjóri, sem hafði
á hendi yfirumsjón áveituverksins, utvega
vélina. Til mikils óhagræðis fyrir áveit-
una kom vél þessi ekki til landsins fyr
en sumarið 1919, og var ekki tilbúin til
vinnu fyr en komið var haust það ár.
Var þannig beðið eftir vélinni 2 ár með
gröft á aðal-aðfærsluskurðinum frá Þjórsá,
sem óvinnandi var með handverkfærum,
en á þeim árum hækkuðu vinnulaun nær
þrefalt og biðin eftir áveituvatninu varð
þeim mun lengri hjá Skeiðamönnum.
Sumarið 1920 var tekið til vinnu með
»skurðgröfunni« (svo heflr vélin verið
nefnd) 14. júní. Var klaki þá ekki full
leystur úr jörð, en það sakaði ekki til
muna, því vélin sprengdi klakann, þó all-
þykkur væri með köflum. Allerfiðlega
gekk vélarvinnan það sumar, einkum
framanaf. Bilanir á vélinni tíðar og langt
tildráttar með aðgerðir, þar sem senda varð
oft til Reykjavíkur, 90 km. veg, með hina
biluðu hluti. Miklum töfum og erfiðleikum
olli það, að jarðvegurinn, sem grafið var
i gegnum þetta sumar, var víða svo gljúp-
ur og blautur, að járnbrautirnar, sem vél-
in gekk á, á báðum skurðbökkum, gengu
á kaf undan þunga vélarinnar (30 þús.
kg.), og vélin rann þá einatt út af spor-
inu ofan í fenin. Lýsing á vél þessari og
vinnu með henni er í Búnaðarriti 35. árg.
Þetta surnar voru grafnir 2800 m. af
aðfærsluskurðinum, 24600 rúmstikur, og
kostaði það 42500 kr. Dýrtíðin var þá á
hæsta tindi. Það sumar var og bygð flóð-
gáttin við Þjórsá. Er hún úr járnbentri
steinsteypu. Fóru í hana 70 tn. af sementi
og kostaði hver tn. 70 kr. þangað komin.
Þegar vinnu lauk haustið 1920, var enn
ógrafið af skurðinu 1200 m. næst Þjórsá.
Var búist við að þvi yrði lokið næsta
sumar, ef kapp væri á lagt. Var tekið til
vinnu í lok maímánaðar vorið 1921 og
unnið nótt og dag. Gekk vinnan þá vel,
því að jarðvegur var hentugur fyrir vél-