Freyr - 01.01.1939, Page 15

F R E Y R
9
Sauðf jdriækt.
Eftir dr. Halldór Pálsson.
I.
Islenzka sauðféð hefir haldist því nær
óblandað öðrum fjárkynjum síðan landið
byggðist. Það tilheyrir hinu Norður-Evróp-
iska fjárkyni, sem enn er við líði í Rúss-
landi, Finnlandi, Færeyjum, Shetlandseyj-
um, Svíþjóð og Noregi, þótt sumsstaðar sé
það mjög blandað öðrum fjárkynjum, t. d.
í Noregi.
Landnámsmennirnir hafa flutt féð með
sér til Islands frá Noregi.
Síðan hafa að vísu alloft verið fluttar
kindur til landsins, en áhrifa þeirra gætir
mjög lítið.
Merinofé var flutt til landsins um 1760r
og ef til vill oftar, til þess að bæta ullarfar
fjárins. Er líklegt, að sú kynblöndun hafi
ekki haft mikil varanleg áhrif, bæði vegna
þess, að fjárkláðinn fluttist til landsins
með þessu fé ög einnig þrífst Merinofé
ekki nema í heitum, þurrviðrasömum lönd-
um, enda sjást nú engin einkenni Merino-
fjár hér á landi.
Það er fullyrt, að Bogi Benediktsson á
Staðarfelli hafi flutt inn nokkrar kindur
til kynbóta. Allar líkur eru til þess, að þær
hafi verið af Cheviot kyni. Páll Stefánsson
frá Þverá telur líklegt, að þær hafi verið af
Cheviot kyni, og þeir bræður, Hallgrímur
og Jón Þorbergssynir telja, að þær muni
hafa verið af Cheviot eða Leicesterkyni.
Nokkurra áhrifa frá þessu fé gætir enn
í því afbrigði, sem Kleifafé er kallað.
Árið 1878 var fluttur hrútur frá Dan-
mörku að Veðramóti í Skagafirði. Hann
var af Oxford Down kyni, en hvort hann
hefir verið hreinræktaður, veit enginn með
vissu. Margir hrútar voru aldir upp undan
þessum innflutta hrút og seldir um Skaga-
fjörð, Húnavatnssýslur og víðar um
Norðurland. Gafst það fé allvel um tíma,
var afurðamikið en því miður ekki að
sama skapi þolið. Frá þessum hrút er mó-
kolótti liturinn á andliti og fótum kominn.
Margir telja að áhrifa frá þessum hrút
gæti vart lengur, nema þá helzt í þessum
litareinkennum, en ég tel það ekki að öllu
leyti rétt. Áhrifa frá honum verður að
mínu áliti aðeins vart sumstaðar í
Skagafjarðar- og Húnavatnssýslu á bygg-
ingarlagi fjár, t. d. á kollótta og hnífil-
hyrnda fénu frá Frostastöðum, sem nú
er í Eyhildarholti, en af því fé eru nú sum-
ir beztu einstaklingar í Skagafirði. En í
Eyhildarholti hefir mókollótta litnum
samt verið útrýmt.
íslenzka féð hefir lítið verið ræktað, með
tilliti til holda eða ullar, og stendur það nú
að mörgu leyti að baki hinum ræktuðu
fjárkynjum, einkum þeim brezku, en er
samt ýmsum góðum kostum búið.
I meira en þúsund ár hafa íslenzkir
staðhættir verið að móta féð. Það hefir öld-
um saman verið ræktað fyrst og fremst
vegna mjólkurinnar. Holdafari og vaxtar-
lagi hefir verið lítill gaumur gefinn. Það
varð því mjólkurfé en ekki holdafé. Það
hefir og oft átt við hin hörðustu lífskjör
að búa. Harðgerðustu og þurftarminnstu
einstaklingarnir hafa eðlilega lifað bezt af
allar ofraunir. Þannig hefir náttúran ráð-
ið miklu um úrvalið. En mjög þurftarlítið