Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 20.12.1946, Blaðsíða 21

TÍMARIT V.Í.F. 1946
51
hætti er um þetta atriði komið fram, verður ekki
annað ráðið en það, að varnaraðili hafi valið pípunni
stæði þannig, að kleift sé að tryggja hana gegn frosti
í samræmi við kröfur verkfræðinganna, er fyllt hefði
verið að henni, eins og varnaraðili lagði til.
Eins og fyrr getur, varð jarðhrun nokkurt úr bakk-
anum neðan við þrýstivatnspípuna í maí og ágúst
1946, og sprungur mynduðust á tveimur stöðum. Og
var talið, að pípunni stafaði hætta af þessum og síð-
ari samskonar atburðum, ef því yrði að skipta. Sókn-
araðili telur varnaraðilja hafa átt að sjá þenna mögu-
leika fyrir og hafa átt að haga lagningu pípunnar og
umbúnaði svo, að engin spjöll gætu orðið. Sóknarað-
ili telur regnvatn og leysingar hafa valdið spjöllum
þessum, og hefði það átt að vera hverjum meðal-
greindum alþýðumanni fyrirsjáanlegt, að svo gæti
farið, ekki sízt í Fljótum, sem sé mjög mikil snjóa
og regnsveit. Og með því að varnaraðili hafi ekki
gert nægilegar ráðstafanir til að tryggja pípuna gegn
áhrifum regns og leysingavatns, þá beri hann fjár-
hagslega ábyrgð á spjöllunum. Pípan sé ekki óhult,
þar sem hún var sett, og beri varnaraðilja því að
færa hana þangað, sem henni sé óhætt með tryggileg-
um umbúnaði, eða að minnsta kosti að búa svo um
hana, þar sem hún nú er, að henni verði óhætt, ef
gerðardómurinn annars telur þess kost.
Eins og áður getur, hafði pípan legið tvo vetur og
sumarið milli þeirra, þar sem hún var sett og með
engum öðrum eða tryggari umbúnaði en var, þegar
spjöllin urðu sumarið 1946, án þess að nokkur hætta
kæmi í ljós, og höfðu þó sérstaklega miklir vatna-
vextir orðið á svæðinu austan Skagafjarðar vorið
1945. Það sumar var stífla orkuversins hækkuð, sem
einnig er áður vikið að, en það er fyrst í vorleysing-
um í maí 1946, er vatnsborð uppistöðunnar bak við
stífluna nær fullri hæð, að jarðhrun verður neðan við
pípuna af völdum vatns. Vatnið er aðallega talið koma
um bakkann á mótum fasts bergs og lausari jarðlaga.
Hefur jarðfræðingur athugað landsvæðið og telur lík-
legt, að vatn þetta síist milli jarðlaganna fram um
jarðlögin undir pípunni, og að því, er virðist, og
vegna hins aukna þrýstings, sem varð, er vatnsborð
uppistöðunnar náði fyrst fullri hæð. Verkfræðingarn-
ir, sem skoðuðu mannvirkin sumarið 1946, hafa og
talið það mögulegt, að vatnslekinn úr bakkanum geti
stafað af þessum sökum, en vissa er ekki um það
fengin. En hvernig sem þessu er varið, þá er hitt
víst, að þá tvo vetur og eitt sumar, sem pípan lá í
seti sínu, áður en jarðhrun varð, orkaði regnvatn og
leysinga eitt saman henni ekki til hættu. Enginn
þeirra manna, sem með framkvæmd verksins fylgd-
ust, þar á meðal bæjarstjóri Siglufjarðarkaupstaðar
og aðrir forráðamenn kaupstaðarins, sem að sjálf-
sögðu hafa skyldu sinni samkvæmt fylgzt með verk-
inu, hafa ekki svo kunnugt sé, innt að því, að pípan
mundi ótrygg sakir áhrifa regnvatns og leysinga, og
eru þessir menn þó sízt ókunnugri veðurfari í Fljót-
um en starfsmenn varnaraðilja voru. Og ef spjöllin
eru vatnsleka um jarðlögin að kenna, þá hefur hann
engum aðilja þessara verið fyrirsjáanlegur. Hverjar
svo sem orsakir jarðhrunsins hafa verið, þá sýnist
enginn hafa gert ráð fyrir því. Það verður því eigi
talið varnaraðilja til ábyrgðar þótt hann gerði eigi,
áður en hann hætti verki við Skeiðsfoss, þær ráðstaf-
anir (grjótlögn og varnargarð með fram ánni) á
kostnað sóknariðilja, sem að áliti verkfræðings Siglu-
fjarðarkaupstaðar nú eru taldar nauðsynlegar, og
eru að líkindum nægilegar til að fyrirbyggja spjöll á
pípunni af jarðhruni.
Samkvæmt framanskráðu ber að sýkna varnarað-
ilja af öllum kröfum sóknaraðilja í máli þessu. Eftir
atvikum þykir rétt, að hvor aðili beri kostnað þann,
sem hann hefur haft vegna flutnings málsins. Kostn-
að af gerðardómi, þóknun gerðardómsmanna og út-
lagðan kostnað, samtals kr. 34 980,70, greiði máls-
aðiljar principaliter in solidmn, en varnaraðili á end-
urheimtu á sóknaraðilja á því, er hann (varnaraðili)
kynni að greiða af þessari f járhæð.
Úrskurður:
Varnaraðili, Höjgaard & Schultz A/S, á að vera
sýkn af kröfum sóknaraðilja, Siglufjarðarkaupstað-
ar, í máli þessu. Hvor aðili ber sinn kostnað af flutn-
ingi málsins. Gerðardómskostnað, kr. 34 980,70, greiði
málsaðiljar principaliter in solidum, en varnaraðili á
endurheimtu á sóknaraðilja á því, er varnaraðili kynni
að greiða af þessari fjárhæð.
Einar Arnórsson. Árni Pálsson.
Gústaf E. Pálsson.