Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1949, Blaðsíða 22

76
TÍMARIT V.F.I. 1949
endilangan bæinn með allt það sement, sem ekki er
notað í bænum sjálfum. Öll þessi umferð með þunga-
flutning ætti að bætast við það, sem fyrir er. Hafa
þeir menn, sem mest hafa haldið Örfirisey á lofti
fyrir sementsverksmiðju, íhugað í raun og veru,
hvílík vandræði gætu af þessu hlotizt? Mér er hins
vegar kunnugt um, að margir af ráðamönnum þessa
bæjar gera sér það fullljóst, að margt getur verið
Reykjavíkurbæ hagkvæmara en það, að öllu sé dengt
í bæinn. Þessir menn hafa augun opin fyrir því, hve
hagkvæmt það einmitt er að fá dreifingarmiðstöð
fyrir Reykjavík og þau héruð, sem hingað sækja
sement, utan við bæinn, svo að enginn flutningur
með þá þungavöru þurfi að fara fram um bæinn
sjálfan, nema þar eigi að nota sementið.
En fleiri atriði voru einnig tekin til greina, þegar
sementsverksmiðjunni var valinn staður.
Bjarni Ásgeirsson, þáverandi atvinnumálaráðherra,
lét þess t. d. getið í blaðaviðtali sama daginn og
verksmiðjunni var ákveðinn staður á Akranesi, að
það hafi einkum verið fernt, er réði úrslitum um
það, hvar hann hefði ákveðið verksmiðjunni stað.
í fyrsta lagi væri Akranes eini staðurinn, þar sem
um afgangsraforku yrði að ræða handa verksmiðj-
unni í náinni framtíð. I öðru lagi kvaðst hann líta
svo á, að það væri þjóðfélagsleg nauðsyn, að hinum
meiri háttar atvinnufyrirtækjum væri dreift nokk-
uð, en ekki öll reist á einum stað, í Reykjavík. I
þriðja lagi væri Akranes sá staður, er í senn lægi
öðrum betur við öflun hráefnis og brottflutningi
vörunnar fullunninnar. I fjórða lagi væru hafnar-
skilyrði á Akranesi álitleg (15).
Hér að framan hefur þriðja atriðið verið rætt
nokkuð og álit ráðherrans rökstutt. Mönnum hér
ætti að vera vel kunnugt um fyrsta og f jórða atriðið.
En til enn frekari ábendingar um annað atriðið vildi
ég hér að lokum tilfæra ummæli fyrrverandi borgar-
stjóra í Reykjavík og þingmanns Reykvíkinga, Bjarna
Benediktssonar, utanríkisráðherra, er hann viðhafði
í ræðu í útvarpinu 1. des. s.l. Hann ræddi þar skoð-
anir ýmissa manna á því, að völd yfir málefnum
þjóðarinnar væru nú um of dregin undir ýmsar stofn-
anir í Reykjavík og sagði síðan orðrétt:
,,Hér er þó vissulega úrlausnarefni, sem íhuga
þarf til hlítar og án fljótræðis, því að sannarlega
breytir ísland um eðli, ef landsbyggðin leggst nið-
ur og allir streyma til Reykjavíkur. Eiga allir mikið
undir, að svo verði ekki, og engir þó meira en Reyk-
víkingar sjálfir“ (16).
HEIMILDIR.
1. Bjarni Sæmundsson: Islenzk dýr I. Fiskarnir, bls. 163.
Reykjavík 1926.
2. N. Monberg og G. Aude: Rapport over Forundersögelse
af Cementprojekt paa Island Sommeren 1936. — Skýrsl-
an var send til atvinnumálaráðuneytisins og er dags. i
Kaupmannahöfn 27. okt. 1936.
3. E. Elmquist: Report on the Possibilities of Erecting and
Working a Portland Cement Works at Patreksfjordur
and önundarf jordur in Iceland etc. — Skýrslan var send
til atvinnumálaráðuneytisins og er dags. 7. okt. 1948.
4. Atvinnudeild Háskólans. Skýrsla iðnaðardeildar árið 1939,
bls. 44. Reykjavík 1941. — Skýrsla iðnaðardeildar árin
1941 og 1942, bls. 18 og 20. Reykjavík 1944.
5. Bréf dags. 11. nóv. 1946 til atvinnumálaráðuneytisins
frá F. L. Smidth & Co. A/S, Köbenhavn.
6. Skýrsla dags. 3. ágúst 1949 frá Separation Process Com-
pany, Catasauqua, U.S.A. til Kennedy van Saun Mfg. &
Eng. Corp., New York.
7. Greinargerð með frumvarpi til laga um sementsverk-
smiðju. Alþingistíðindi 1947, þingskjal 73.
8. Jón E. Vestdal, Jóhannes Bjarnason og Haraldur Ás-
geirsson: Skýrsla um störf sementsverksmiðjunefndar.
Reykjavík 1949.
9. Jón E. Vestdal: Rannsóknarferðir vegna athugana á
skeljasandi hæfum til sementsframleiðslu. Skýrsla um
störf sementsverksmiðjunefndar, bls. 79—92. Reykjavík
1949.
10. B. Kullenberg: The Piston Core Sampler. Svenska hydro-
grafisk-biologiska kommissionens Skrifter. Tredje Serien:
Hydrografi. Band 1. Háfte 2.
11. Tómas Tryggvason: Das Skjaldbreid-Gebiet auf Island.
Eine petrografische Studie. Bull. of the Geol. Instit. of
Upsala, Vol. XXX, bls. 313.
12. Bréf dags. 28. sept. 1949 frá F. L. Smidth & Co. A/S,
til stjórnar sementsverksmiðju ríkisins.
13. Bréf dags. 16. marz 1949 frá F. L. Smidth & Co. A/S
til sementsverksmiðjunefndar.
14. Bréf dags. 8. ág. 1949 til atvinnumálaráðuneytisins frá
stjórnskipaðri nefnd til að gera tillögur um staðsetn-
ingu sementsverksmiðju, og voru nefndarmenn Jón E.
Vestdal, formaður, Helgi Þorsteinsson, Sigurður Símonar-
son og Einar Erlendsson. Álit nefndarinnar var birt m. a.
í ýmsum dagblaðanna í Reykjavík 10. ág. 1949.
15. Tíminn, 10. ágúst 1949: Ákveðið, að sementsverksmiðj-
an skuli reist á Akranesi.
16. Bjami Benediktsson: Stjórnarskrármálið. Morgunblaðið
3. des. 1949.
Steindórsprent h.f.