Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.02.1955, Blaðsíða 37

TlMARIT VFl 1955
15
nægilegt vatnsafl til eigin þarfa um nánustu framtíð.
Hinar þjóðirnar vinna allar að meginhluta raforku sína
i gufuaflstöðvum.
Um orkuflutningstaeknina.
Enda þótt nokkur firmu, sem fengizt hafa við rann-
sókn og tilraunir á notkun háspennts rakstraums við
flutning raforku langar leiðir, fullyrði að tæknin sé
Þegar komin á það stig, að hægt verði að flytja orku í
sæstreng milli Islands og Englands, verðum vér að
&era oss ljóst, að þessi tækni er enn á tilraunastigi.
Gotlandsstrengurinn er mjög merkilegur áfangi á leið-
inni 'og stórfelldasta tilraunin, sem enn hefir verið gerð.
Árangur þeirrar tilraunir er enn ekki kominn í ljós,
en þó er vitað, að ýmsa „barnasjúkdóma" er þar við
að stríða. Full ástæða er til að ætla, að það takist
að yfirstíga þá og við fengna reynslu fullkomnist tækn-
in. En frá 100 km og 100.000 volta spennu á Gotlands-
strengnum upp í 1600 km streng og lengri og mörg
hundruð þúsund volta spennu, er mikið stökk, og er
hætt við því, að enn muni um nokkurt skeið verða
talið æði áhættusamt að leggja út i svo stórfellt og
kostnaðarsamt fyrirtæki sem orkuflutningsmannvirki
af þessu tagi milli Islands og Englands eða meginlands
Evrópu eru, og þurfa þá að minnsta kosti að vera tölu-
verðar hagnaðarvonir til þess að það verði gert. Þetta
er sagt til þess að vara við bjartsýni, en ekki sem nein
rök gegn þvi, að skilyrði verði athuguð nánar.
Ýms erlend firmu og flest hin stærstu rafmagnsfirmu
heimsins hafa tun alllangt skeið fengizt meira og minna
við athugun á tæknilegum skilyrðum til orkuflutninga
wieð háspenntum rakstraum. Eitt þeirra er sænska firm-
að ASEA, sem framleitt hefir aðaltækin til Gotlands-
veitunnar. Einhver þekktasti verkfræðingur þeirra á
þessu sviðí, Dr. Uno Lamm, sat 6. norræna raffræð-
’ngamótið hér á Islandi sumarið 1952. Hann hafði þá
Þau orð um, að tæknilega væri að sínum dómi ekkert
Því til fyrirstöðu að flytja orku í sæstreng frá Islandi
til Englands. Sjálfsagt er að gefa þessu gaum, fylgjast
með því sem gerist, þar á meðal sérstaklega tilraunun-
um við Gotland og rannsaka svo sem kostur er skilyrð-
ln til þess, að vér notfærum oss einnig þessa tækni.
Á fundi í félagi brezkra rafmagnsverkfræðinga (IEE)
t- april I vor, var til umræðu skýrsla nefndar, sem unn-
*ð hefir síðan 1950 að tillögum um sæstreng milli Eng-
lands og Frakklands. Það kom fram I skýrslunni og
umræðunum, að ýmsir kostir hefðu fylgt því að nota
háspenntan rakstraum á þennan streng, sem yrði urn
12 km á lengd. En ýmsir tekniskir annmarkar, sem
enn hefir ekki tekizt að yfirstíga,, urðu þess valdandi,
að nefndin leggur til að notaður verði háspenntur rið-
straumur, enda er lengd strengsins ekki meiri en svo,
að hægt er að koma riðstraum við. — Á þessum fundi
1 enska verkfræðingafélaginu voru mættir frá Svíþjóð
hæði aðalforstjóri sænsku vatnastjórnarinnar, Áke Rusck
°8' Dr. Uno Lamm frá ASEA, sem ég nefni hér að fram-
an. Báðir létu þessir menn I ljós bjartsýni um það, að
takast myndi að sigrast á þeim teknisku annmörkum,
sem enn eru á hinum háspenntu rakstraumstækjum og
strengjum.
En vér verðum að gera oss þetta ljóst, að skilyrði tiJ
ntflutnings á raforku héðan til annarra landa Evrópu
eru algerlega undir því komin, að takist að gera orku-
flutning með háspenntum rakstraum I sæstreng svo
langa leið öruggan I rekstri, og vér getum ekki I dag
sagt um það með vissu, hvenær það muni takast.
Sala raforku til stóriðjuvera hér á landi.
Sú stóriðja, sem helzt er talin koma til greina í þessu
sambandi, er aluminiumvinnsla. Hráefnið „bauxit" er
ekki til í landinu og yrði allt að flytjast að, en svo er
og víða annarsstaðar, t. d. I Kanada.
Til þess að vinna 100.000 tonn af aluminium á ári,
þarf kringum 300.000 kílówött og rúmlega 2.000 millj.
kwst. á ári. 'Útflutningsverðmæti framleiðslunnar er eftir
núverandi verðlagi kringum eða rúmlega 500.000.000,—
króna á ári. Hæsta rafmagnsverð, sem hægt er að reikna
með, að slík verksmiðja geti greitt, er líklega 3,5 eyrir
á kwst. eða alls um 70.000.000 krónur á ári til 100.000
tonna verksmiðju.
Hér að framan var áætlað, að vinnslukostnaður raf-
orku I stórum nýtizku gufuorkuverum erlendis væri
rúmlega 9 aur/kwst. (við 8000 klst. nýtingartíma) og að
flutningur orkunnar frá Islandi til útlanda þyrfti e. t. v.
ekki að kosta nema 2,5 eyri/kwst. Mismunurinn er 6%
eyrir, kwst. Þegar þetta er borið saman við það verð,
sem liklegt er talið að aluminiumverksmiðja geti greitt,
3% eyri/kwst, benda nokkur likindi til þess, að orku-
sala til útflutnings kynni að verða ábatavænlegri en
orkusala til stóriðjuvera í landinu. En þá er eftir að
taka tillit til þess beins og óbeins hagnaðar, sem vér
gætum haft af slíkum stóriðjuverum á annan hátt.
Stofnkostnaður 100.000 tonna aluminium iðjuvers og
tilsvarandi orkuvers áætlast samtals yfir 2000 millj.
krónur, en útflutningsverðmæti ársframleiðslunnar eins
Dynkur í Þjórsá.