Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.08.1958, Blaðsíða 13
TlMARIT VFl 1958
59
Hin lífvana jörð ber vitni auðnuleysi mannanna, sem einu
sinni áttu þar heimkynni — og- gervitunglin, sem sveima
eftir brautum sínum, mynda einskonar sigurboga til
minja um frábæra — en misnotaða — tækniþekkingu
og snilli jarðarbúa.
Tjaldið fellur. Harmleiknum er lokið.
En mannkynið óskar ekki eftir slíkum lokaþætti. Það
óskar eftir því, að örvænting snúist í nýja von, að eigi
verði lokaþáttur heldur ný byrjun.
Vér, sem höfum helgað störf vor tækni og vísindum,
höfum hlotið þá skyldu og köllun að sýna heiminum hið
fyrirheitna takmark, sem veitir lífinu tilgang. Vér erum
þess megnugir að hefja upp merkið, sem glætt getur
vonir um nýja dagrenning.
Ilr hvaða stéttum koma verkfræðingar ?
1 byrjun október 1958 gerði ég athugun á stétt og
starfi feðra félagsmanna VFl frá öndverðu í þeim til-
gangi að komast að raun um, úr hvaða stéttum verk-
fræðingar kæmu og hvaða breytingar ættu sér stað
á þvi frá einum tíma til annars. Voru feður félags-
manna taldir saman eftir stéttum annars vegar og
hins vegar eftir tilteknum tímabilum, er synir þeirra
luku verkfræðiprófum.
Þannig fæst samanburður á því, úr hvaða stéttum
verkfræðingar koma á hverju tímabili, og ljósar verða
breytingar á stéttaruppruna þeirra frá einu timabili
til annars. Niðurstöður þessarar athugunar, sem
sýndar eru í eftirfarandi töflu, eru að ýmsu leyti at-
hyglisverðar.
til háskólanáms og Ijúka prófum í ýmsum fræðigreinum.
Á aldrinum 25—30 ára koma hæfileikabörn alþýðufólks-
ins út úr háskólunum eignalaus og stórskuldug og jafn-
framt mörg hundruð þúsimd krónum á eftir ólærðum
jafnöldrum stnum í tekjuöflun til lífsframfæris, og for-
eldrar þeirra hafa rúið sig eins og hægt hefur verið til
þess að standast hinn mikla námskostnað. En þegar út
i atvinnulífið kemur, tekur „launajöfnuðurinn" við. í
launakerfinu og skattakerfinu er ekkert tillit tekið til
langs og kostnaðarsams náms þeirra og ekkert um það
hugsað, að háskólagengnir menn eigi aðeins um 65—80%
starfsævi samanborið við aðra þegna. Það hefur á und-
anförnum áratugum aðeins verið klifað á „launajöfnuði"
án þess að menn gerðu sér nokkra rökhugsaða grein
Fcður ÍKlcnzkra Fjöldi vcrkfræðinga, cr luku prófi
fclagKmanna VFl fyrir 1930 1930—39 1940—19 1950 og síðar.
Bændur 21 42,0% 8 21,1% 18 23,7% 29 24,2%
Háskólamenn 16 32,0% 12 31,6% 17 22,4% 12 10,0%
Iðnaðarmenn 5 10,0% 9 23,7% 16 21,1% 29 24,2%
Verkam. og sjómenn . 3 6,0% 4 10,5% 5 6,6% 22 18,3%
Verzlunarmenn 4 8,0% 4 10,5% 15 19,7% 25 20,8%
Ýmsar stéttir 1 2,0% 1 2,6% 5 6,6% 3 2,5%
50 38 76 120
Þær sýna m. a., að verkfræðingar koma að miklum
meirihluta og í vaxandi mæli úr alþýðustéttum þjóðar-
innar, bæði hlutfallslega og tölulega séð. Á því er varla
nokkur vafi, að það er bein afleiðing af bættum lífskjör-
um alþýðu manna, sérstaklega á tímabilinu eftir 1940.
Hæfileikabörn úr alþýðustéttunum brjótast æ meir til
háskólanáms og ljúka því, og er það vissulega ánægjuleg
og heilbrigð þróun.
En hvernig er svo búið að þessum hæfileikabörnum
alþýðunnar? Það má draga nokkra ályktun um það af
fjölda verkfræðinga úr stétt háskólagenginna manna. Af
töflunni sést, að f jöldi þeirra stendur nánast í stað, enda
þótt háskólagengnum mönnum hafi fjölgað mikið jafnt
og þétt allt frá aldamótum, og á sama tíma og fjöldi
verkfræðinga úr alþýðustéttunum margfaldast. Það er
athyglisvert, að fjöldi verkfræðinga úr stétt háskóla-
manna er sá sami á tífnabilinu frá 1950 til þessa dags
og hann var á kreppuárunum 1930—39.
Hlutdeild háskólagenginna manna, þ. e. hæfileikabarna
alþýðustéttanna, í framleiðslu verkfræðinga hefur m. ö.
o. raunverulega hrakað gífurlega, og er það bein afleið-
ing af árásum á lífskjör þeirra. Rás viðburðanna er
þannig, að fyrst streitist alþýða manna við að koma
börnum sínum til mennta, og hæfileikabörnin brjótast
fyrir, hvað það raunverulega væri. „Jöfnuðurinn" átti að
vera í þvi fólginn, að munurinn á launum manna skyldi
vera sem minnstur án tillits til. verðmætis starfanna og
án tillits til þess kostnaðar, sem einstaklingurinn hafði
lagt fram, beint og óbeint, til þess að verða hæfur til
þess að vinna hin vanda- og ábyrgðarmestu verk. Af-
leiðingin er efnahagsleg niðurniðsla háskólagenginna
manna, sem með þessu móti eru búin mun erfiðari lífs-
kjör en foreldrar þeirra úr alþýðustéttunum áttu við
að búa. Háskólagengnir menn eru m. ö. o. gerðir kerfis-
bundið að öreigalýð. Það er vissulega hlálegur árangur
af miklu og fórnfúsu starfi hinna beztu þegna.
Sem dæmi um skilningsleysi yfirvalds á hag verk-
fræðinga og árás þess á lífskjör þeirra, má benda á
„afgreiðslu“ fjármálaráðuneytisins á bréfi Lífeyrissjóðs
VFI, dags. 12. marz 1957, varðandi frádráttarbær Hf-
eyrissjóðsiðgjöld, sem birt er á öðrum stað hér í ritinu.
Og að lokum má spyrja, hverjir hagnist á þessu fyrir-
komulagi, og hvaða þjóðfélagslegar afleiðingar hefur
það, þegar til lengdar lætur? Um það mættu stjóm-
málamennimir og einkum þeir, sem telja sig fulltrúa
alþýðu manna, gjarnan fara að hugsa og jafnframt átta
sig betur á launa- og skattamálum en verið hefur.
H. G.