Akranes - 01.05.1949, Síða 12

■J^Pj^ARGIR mikilhæfir listamenn þjóðar
vorrar liggja enn óbæt. r hjá garði.
Undarlega hljótt hefur t. d. verið um
nafn Magnúsar Ólafssonar ljósmyndara.
Til hans hefi ég lengi hugsað, en búizt við
að samstarfsmenn hans, eða þeir, sem
þekktu hann bezt, myndu bregða birtu yf-
ir hið merkilega lífsstarf hans og fjölþættu
listgófur.
Því miður hefi ég ekki aðstöðu til að
gera þessu verkefni þau skil, sem ég vildi,
og samboðið væri minningu þessa mikil-
hæfa manns. En þar sem út lítur fyrir,
að biðin muni verða löng eftir að aðrir
geri þessu skil, ræðst ég í að segja nokkuð
frá þessum afbragðsmanni.
Fjölhæfur
Magnús Ólafsson var fæddur 10. maí
1862, að Hvoli í Saurbæ í Dalasýslu. For-
eldrar hans voru: Ólafur jarðyrkjumaður
Jónsson, síðar lyfjafræðingur — Ólafur
mun vera fyrsti Islendingurinn, sem tók
hér próf og fékk slík réttindi — í Stykkis-
hólmi og Þórbjörg Magnúsdóttir frá Skál
eyjum á Breiðafirði. Systir Ólafs, föður
Magnúsar, voru þær Sigríður, móðir
Björns Jónssonar ritstjóra og ráðherra.
Maria, móðir sr. Jóhanns Lúthers að Hóhn-
um í Reyðarfirði, og Sesselja móðir þeirra
skáldkvennanna Herdísar og Ólínu
Andrésdætra.
Þorhjörg móðir Magnúsar var dóttir
þeirra Magnúsar Einarssonar bónda í
Skáleyjum, — bróður Eyjólfs dbrm. í
Svefneyjum — og konu hans, Sigríðar
Einarsdóttur, systur Þóru, móður Matthí-
asar Jochumsonar skálds, og Guðmundar
prófasts á Breiðabólsstað.
Magnús kvæntist ungur Guðrúnu Jóns-
dóttur Thorsteinsen, bókb. Árnasonar
Thorsteinsen sýslumanns í Snæfellsnes-
sýslu, hinni merkustu konu. Hún lézt í
Reykjavík árið 1926.
Mjög ungur fluttist Magnús með for-
eldrum sínum til Stykkishólms, sem þá
var einn af merkari verzlunarstöðum
landsins. Þar voru kaupmenn innlendir og
erlendir og fleira „fyrirfólk“ og þó nokkur
menntunar- og menningarbragur á ýmsu.
Þess mun fljótt hafa orðið vart, að Magn-
ús var góðum gáfum gæddur og hafði
mikla löngun til náms og ýmis ltonar heila-
brota. Hann var nokkurn tíma til náms hjá
hinum einkennilega gáfumanni sr. Jens
Hjaltalín á Setbergi. Fannst sr. Jens svo
til um gáfur Magnúsar, að hann taldi frá-
leitt að honum gæfist ekki tækifæri til
lærdómsiðkana. Þótti honum t. d. mikið
til um reikningsgáfu hans og taldi hann
mikið efni í stjörnufræðing.
Þessi nasasjón af menntun ýtti mjög
undir ímyndunarafl Magnúsar og löngun
til að komast yfir meiri og staðbetri þekk-
ingu. Það átti nú ekki að verða bein braut,
fremur en oft áður hjá mörgum islenzkum
efnismanni, því nú missti Magnús báða
foreldra sína með skömmu millibili. Allir
draumarnir og vonirnar, sem voru nú
búnar að fá vængi, urðu nú skyndilega að
engu, og heimilinu var þegar skipt upp.
Börnin voru mörg og flest ung, og a. m. k.
í sumum tilfellum réði hending ein, hvar
þau lentu.
Menntaþrá Magnúsar og hæfileikar
voru hins vegar svo miklir, að þessi litli
vísir til mennta, varð honum drjúg undir-
staða, sem hann var síðan allt lífið að auka
listamaður
og byggja ofan á. Hann nam danska tungu
svo vel, að hann talaði hana sem innfædd-
ur. Af sjálfsdáðum nam hann þýzku svo
vel, að hann gat lesið sér til gagns um
hvaða efni sem var, sama eða svipað mátti
segja um ensku. Þessi málakunnátta
Magnúsar opnaði honum dyr að mörgum
hugðarefnum hans og settu hann raun-
verulega á bekk með menntuðustu mönn-
um og fremri mörgum, sem sótt höfðu
marga skóla. Enda var sagt um Magnús
að „fletta mætti upp i honum eins og
leksikon.“
Magnús kvæntist fremur ungur, og áð-
ur hafði hann eignast son. Honum var því
ekki lengi vært við draumóra listelskrar
sálar. Kaldur veruleikinn kenndi honum,
að hann yrði fyrst og fremst að vinna fyrir
brauði sínu og sinna. Af list lifði enginn
hér ú landi, slíkt hugarflug og fánýti yrði
ekki látið í askana fremur en áður fyrr.
Magnús Ijósmyndari
Ólafsson.
Hér er genginn góður maður
götuna föðurhúsa til,
hann sem ætíð hýr og glaður
hverjum manni gerði í vil.
Listagáfu sá hlauc sanna,
sýna þetta verkin hans: —
festi í myndun fyrstur manna
fegurð alla móðurlands.
Þú hinn horfni, ei þótt auði
eða völdum réðir þú,
margur eflaust mun hinn snauði
minning þína blessa nú.
Aldrei vissi eg aumra kveini
eyru lokuð vera þín.
Vinur ljóssins hjartahreini,
heill þar drottins sól þér skin.
í
Sn. ]. j
j
Hann varð því fyrst og fremst að ganga
þessa braut skyldunnar. Hann hafði feng-
ist nokkuð við verzlunarstörf í Stykkis-
hólmi, en árið 1884 eða 5 mun hann hafa
ráðizt sem verzlunarmaður til Thomsens-
verzlunar á Akranesi, en þar var þá
verzlunarstjóri Páll nokkur Jóhannesson.
Svo ungur tók Magnús við forstöðu verzl-
unarinnar, að hann varð að sækja um
konungsleyfi til þess.
Það má hiklaust fullyrða, að fyrir „inn-
an borð,“ — þ. e. við verzlunarstörfin, —-
hafi Magnús ekki verið á réttri hillu. Þótt
hin víðtæka þekking hans og staka sam-
Magnús Ólafsson Ijósmyndari.
vizkusemi gerði hann að fyrirmyndar-
manni í þeirri stöðu, sem rómað var af
yfirmönnum, sem og viðskiptavinum.
önnur störf á Akranesi.
Magnús Ólafsson hafði í ríkum mæli
til að bera alla þá hæfileika, sem sótzt er
eftir til starfa í þágu almennings. Óvenju-
lega vel menntaður, þótt ekki væri hann
skólagenginn. Hann skrifaði mjög fagra
hönd og var góður reikningsmaður, góð-
gjarn, prúður og samvinnuþýður, söng-
maður og listamaður i margar áttir, traust-
ur og samvizkusamur. Hann var lengi í
hreppsnefnd og um skeið oddviti hennar.
1 sóknarnefnd var hann og stuðnings-
maður kirkju og kristindóms enda trú-
hneygður mjög. Hann var virkur þátttak-
andi í Æfingarfélaginu, sem var merki-
legt skemmti- og menningarfélag. Einnig
var hann í bindindisfélagi, sem stofnað
var áður en Góðtemplarareglan hóf starf-
semi sína hér á landi. Hann var hrókur
alls fagnaðar á svo skemmtilegan og eðli-
legan hátt, ekki sízt fyrir sína fjölþættu
listamannshæfileika. En samhliða prúður
alvörumaður. Til marks um hina fjöl-
þættu hæfileika Magnúsar má geta þess,
að hann aðstoðaði læknana ósjaldan við
meiri háttar læknisaðgerðir.
60
AKRANES