Akranes - 01.05.1949, Síða 14

bæta mætti að einhverju úr þessum mis-
tökum. Magnús var ekki ráðalaus fremur
venju. Hann gerði sér lítið fyrir og gengur
til þess manns á Isafirði, sem eitthvað
fékkst við gleraugnasölu, og fékk þar að
rína í gler hans og rannsaka þau. Að því
húnu fór hann í verzlun eina og keypti
tóman „ma rg a ríns “'k a s sa, og eftir skamma
stund var Magnús búinn að smíða úr þess-
um efnivið „fyrirtaks“ Ijósmyndavél. Með
þessari „margaríns“kassavél tók Magnús
myndir í þessu ferðalagi. Vélin var full-
komlega nothæf, þótt ekki væri hún eins
auðveld og fljótvirk sem þær, er fengust
í „útlandinu.“
GaldramáSur og búktalari.
Listamannshæfileikar Magnúsar Ólafs-
sonar voru ekki við eina fjöl felldir. Þótt
öllum virtist hann á yfirborðinu alvöru-
gefinn maður, lék eigi á tverm tungum, að
hann væri laun-kíminn og hrókur alls
fagnaðar, en þó ávallt með svip og ein-
kennum hins fágaða manns. Þegar hann
var á Akranesi, gerði hann t. d. nokkuð
að því að skemmta með búktali, sjónhverf-
ingum, spilagöldrum o. fl.. Þótti þetta
gert af ótrúlegri list og leikni, svo vel, að
ekki þótti líkjast neinum brellum, lélegum
leik eða eftirhermum, sem mistókust í
annað hvort sinn. Þarna sýndi Magnús
listir, sem útlendingar komu hingað með
löngu seinna, og sízt voru betri en hjá
Magnúsi.
Fiðluleikari — fiSlusmiður.
Áður hefur lítillega verið minnst á
Magnús í sambandi við söng. Flann var
ekki aðeins ágætur söngmaður, heldur og
mjög músikalskur, lék nokkuð á orgel og
enn meira á fiðlu. Eftir að hann kom til
Reykjavíkur dróst hann að nokkrum hæfi-
leikamönnum á músik-sviðinu, svo sem:
Þorsteini Jónssyni, járnsmið, sem líka lék
á orgel og fiðlu og var ágætur söngmaður,
tilfinningarikur og listrænn. Guðmundi
Björnssyni, landlækni, Jóni Bjarnasyni í
Edinborg o. fl.. Þessir menn æfðu mikið
saman fiðluspil, fengu frk. Ástu (núver-
andi ríkisféhirði), dóttur Magnúsar til að
leika undir, og héldu svo nokkrum sinn-
um? a. m. k. fiðlu-konsert í Góðtemplara-
húsinu. Er mér tjáð, að þetta muni vera
fyrstu fiðlukonsertar, sem haldnir hafa
verið í Reykjavik.
Uppfinningamaður.
Af því, sem nú hefur verið sagt, virðist
nærri liggja, að Magnús hafi verið upp-
finningamaður. Það var hann líka. Er
ekki að efa, að á því sviði hefði hann getað
orðið liðtækur með stærri þjóðum, þar sem
fé og fyrirgreiðsla i hvers konar mynd
hefði honum verið i té látin. Hér gerði fé-
leysið, umhverfið og skilningsleysið allar
athuganir hans og heilabrot að engu.
Þegar Magnús var verzlunarstjóri á
Akranesi, fann hann upp ágætt öruggt
áhald eða vél til að mæla með stranga
(við upptalningu), án þess að vefja þá
upp og niður. Sparaðist við þetta áhald
hans eitt, óhemju vinna. Þá smíðaði Magn-
ús sjálfur allar stækkunarvélar sínar og
útbjó sér ýmsar „linsur“ (opjektiv). Hann
fann upp möguleika til að sýna lifandi
myndir (steroskópiskar). Sú uppfinning
kom fram löngu nokkuð seinna í Ameríku.
Þá uppgötgvaði hann á hvern hátt ein-
eygir menn gætu séð steroskopiskt. 1
sambandi við ljósmyndatæknina upp-
götgvaði hann eitthvað fleira, sem ára-
tugum seinna kom fram á sjónarsviðið
erlendis. Hann mun hafa verið á góðum
vegi með að finna upp ýmis „patent,“ en
vantaði sífellt fé til framkvæmda. Magnús
var einn af þeim mönnum, sem var í eðli’
sinu mjög óframfærinn, og honum kom
aldrei til hugar að girnast peninga að láni,
sem hann var ekki öruggur um að geta
skilað aftur til þess, sem lánaði. Þess vegna
var hann ragur til lántöku og þá var lítið
um laust fé og það óvíða á boðstólum.
Hann fann þá og örfáa menn, sem skildu
hann, og það voru ekki fjáðustu mennirn-
ir, eða þeir, sem mesta höfðu möguleikana
á öllum sviðum.
Magnús var lista smiður. munu vera til
eftir hann nokkrir fagrir smíðisgripir, svo
sem steroskop, forláta skatthol, mjög vel
pólerað o. fl..
Stafróf Ijósmyndavélarinnar.
Það mun sjálfsagt fáum kunnugt nú, að
þegar 1914 gaf Magnús út smá rit eða
leiðarvísi með ofanrituðu heiti. Skiptir
hann efninu í kafla, með eftirfarandi yfir-
skriftum:
1. Ljósmyndavélin.
2. Myrkvastofan.
3. Undirbúningur undir myndatökuna.
4. Listarefnið.
5. Myndatakan.
6. Hvernig farið er að frama lýstar
flögur og þynnur.
7. Uppmyndun („Kopiering").
Formáli Magnúsar fyrir þessu litla
kveri, er svohljóðandi:
„Á meðal allra hinna menntuðu þjóða
er ljósmyndasmíðin orðin svo almenn at-
vinna, eða leikstarf, að varla sést svo nokk-
ur ferðamaður, að hann hafi ekki meðferð-
is Ijósmyndavél, sér eða öðrum til gagns
og gamans.
Hér á landi hafa einnig margir þegar
eignast ljósmyndavélar og marga fleiri
langar til þess, enda lætur okkar íslenzka
náttúra í té fleiri og fegurri listarefni en
víða á sér stað i öðrum löndum. Ef byrj-
endur lesa þennan stutta leiðarvísi með
athygli, ættu þeir að geta komizt í stöfun-
ina með að gera ljósmyndir á einfaldan
hátt, og er þá tilganginum með leiðarvísi
þessum náð.“
Þetta litla kver er um margt mjög
merkilegt, eins og vænta mátti frá hendi
Magnúsar. Það ber ljóst vitni um staðgóða
þekkingu hans á efninu og staðfestir það
sem hér hefur verið sagt um hið næma
listamannseðli hans. Get ég eigi stillt mig
um að taka hér upp kaflann, er hann
nefnir:
Listarefnið.
Hvar sem er, og ekki sízt hér á landi,
má heita að listarefni fyrir ljósmynda-
smíði sé alls staðar og óþrjótandi. Þó þér
finnist máske lesari góður að þú munir
ekki eftir neinu fallegu þarna í kringum
þig, þar sem þú hefur dvalið langvistum
eða í grendinni, þar sem þú ert daglegur
gestur, þá er það ekki af því, að það sé elcki
nóg listarefni, heldur vegna þess að þú hef-
ir sama landslagið al'ltaf fyrir augunum, og
venst því svo að þú veitir því ekki athygli;
en beri gest að garði hjá þér, sem hefir
ljósmyndavél meðferðis, er enginn vafi á
þvi að hann sér fljótt listarfeng handa vél-
inni sinni.
Með smekkvisi og athygli má jafnan
ná fögrum landlagsmyndum; um að gera
að velja vélinni sem beztan stað. Þaðan
sem mesta fjölbreytni getur að líta, verður
bezt að taka myndina. Vaninn kennir að
finna ýmis konar smáprýði i landslaginu.
Ár og lækir, stöðuvötn, tjarnir og meir að
segja lygnir pollar, steinar sem standa upp
úr vatni og speglast í lygnunni, smá víkur
upp í tjarnarbakka, sef, stargresisbúskar,
klettar, kjarr og margt mætti telja fleira,
sem verið getur til stórprýði á myndinni,
sé pví valinn smekklegur staður á ljós-
myndaflögunni.
Margt er það fleira en landslag, sem
bæði gaman og gagn getur verið að eiga
myndir af. T. d. ýms vinnubrögð; hey-
skapur, jarðabótavinna, alls konar veiðar,
og í fiskiverum alls konar fiskvinna. Sá
sem eignast hefir ljósmyndavél, mun brátt
komast að því, að ekki vantar listarefnið.
Vinir hans og vandamenn vilja margir
láta taka mynd af sér, og sjálfan langar
hann til þess að spreita sig á þeirri grein
ljósmyndasmíðinnar. Auðvitað mega menn
búast við að slíkar myndir komist ekki
til jafns við mannamyndir þær, sem góðir
ljósmyndasmiðir taka í hentugum ljós-
myndastofum — þvi að þeir hafa venju-
lega flest og mest fram yfir byrjendur, til
þess að ná miklu betri myndum. Eitt hefir
byrjandinn þó fram yfir ljósmyndasmið
inn, og á hann að færa sér það sem bezt
i nyt, en það er, að hann tekur helzt
myndir af þeim sem hann er gagn kunn-
ugur og kemst því hjá að glíma við alvöru-
og hátíðasvip þann, sem svo mörgum
62
AKRANES