Akranes - 01.10.1951, Page 9

íusálmum Hallgríms Péturssonar, og skýr-
ir hún hvað í tákninu á að felast:
Guðs var máttleg mildin prúða
Moises þá steininn sló
út til allra Israels búða
ágætt svalavatnið dró,
hressti þyrsta, þjáða, lúða,
þeim svo nýja krafta bjó.
Og nú heimfærir hann þetta upp á
Krist og friðþæginguna:
Þá sjálfur Guð á sonarins hjarta
sínum reiðisprota slær,
um heimsins áttir alla parta
út rann svalalindin skær;
sálin við þann hrunninn bjarta
blessun og nýja krafta fær.
Oft stendur hús á bjarginu og á þá
táknið að benda til niðurlags fjallræðunn-
ar, þar sem Jesús kemur með líkinguna
um húsin tvö, annað á bjarginu, hitt á
sandinum. Táknið átti þá jafnframt að
benda á, að kristnir menn skyldu byggja
líf sitt á klettinum, Kristi, orðum hans og
fyrirmynd. —
örninn. örn með geislabaug um höfuð
og þrjá geisla i baugnum, er tákn Jesú
Krists. Gömul erfikenning heldur þvd fram,
að örninn geti náð æsku sinni aftur, þegar
hann er gamall orðinn. Er hann eldist og
honum fer að förlast sýn, flýgur hann svo
hátt upp í himininn sem hann má, segir
sagan, og horfir í sólina. Þá lætur hann
sig svífa hratt til jarðar, rennir sér þrisvar
niður í uppsprettu af kristaltæru vatni. Er
hann kemur upp úr í þriðja sinn, hefur
hann fengið fulla sjón aftur og æsku sína
hefur hann endurheimt. — Þannig reis
Kristur upp til nýs og dýrlegs lífs, er hann
hafði legið þrjá daga í gröfinni. Þannig
losnar maðurinn undan valdi syndar og
sektar, er hann lætur skírast til nafns
heilagrar þrenningar. „Sjá hið fyrra er
farið, og allt er orðið nýtt.“
önnur saga segir, að kvenörnin fljúgi
með unga sína móti skinandi sól. Þeim
af ungunum, sem ekki þola að horfa
móti birtunni, fleygir hún til jarðar og
þeir fórtímast. Hina tekur hún að sér,
vemdar þá og gætir þeirra. E>essi saga
bendir til þess, að arnartáknið eigi einnig
að minna á þá kenningu, að þeim, sem
ekki geta litið ásjónu guðssónarins ótta-
laust við endurkomu hans, verði varpað
í myrkrið, en hinir, sem fyrir trú sina og
verk á jörðinni geti óhræddir mætt augna-
ráði hans, sé veitt innganga til eilífa lifs-
ins.
Ljósastikan.
Á hverju altari kristinnar kirkju er
ljósastika, oftast fleiri en ein. Ljósið á
ljósastikunni er tákn Drottins, hans, sem
sagði: Ég er ljós heimsins, (Jóh. 8.12). —
En Ijósastikurnar eru mjög mismunandi
að lögun og armar þeirra mismunandi
margir. En armafjöldi ljósastikunnar hef-
ur sitt að segja í táknfræðinni, eins og nú
mun frá greint. Séu armar ljósastikimnar
tveir, er þeim ætlað að benda til tvenns
konar eðlis guðssonarins, mannlegs eðlis
annar, guðlegs eðlis hinn. En eins og arm-
arnir tveir eru greinar á sama stofni,
þannig er og guðssonurinn Kristur og
mannssonurinn Kristur ekki tvær per-
sónur — heldur ein.
Þriggja arma ljósastikm- eru einnig al-
gengar. Þær eru jafnframt tákn þrenn-
ingarinnar. Hver armur táknar eina per-
sónu, en heildin er ein, eins og guðdóm-
urinn er einn.
Fimm arma ljósastikan skal minna á-
horfandann á hin fimm sár Krists á kross-
inum. Þau er auðvitað sárin i höndum og
fótum eftir naglaförin og hið fimmta siðu-
sárið.
Sex arma ljósastikan hefur tvenns konar
táknræna merkingu. Annars vegar á hún
að tákna sex daga sköpunarverksins eins
og sex arma stjarnan áður, hins vegar, —
og liggur sú táknræna merking nær, þar
sem ljósið á ljósastikunni er Kriststákn,
— þær sex stundir, er Kristur leið á kross-
inum. Sjö arma ljósastikan er tákn kirkj-
unnar sjálfrar. Talan sjö er ein helgasta
talan í Gyðingdómi og síðar í kristni. Það
gefur ofurlitla hugmynd um helgi þessarar
tölu að ryfja upp nokkur atriði er sýna
samband hennar við hina heilögu sögu
trúarinnar: Sköpunarsagan gerist á sjö
dögum, hváldardagurinn talinn með, sjö
voru höfin, sakramentin, gjafir andans,
orð Krists á krossinum; sjö voru iðrunar-
sálmarnir, sjö voru stjörnur Pleiades, en
það töldu fyrri tíðar menn vera himininn,
sjö voru lampamir fyrir hásæti Guðs, sjö
voru innsigli Hfsbókarinnar, dauðasynd-
irnar, dyggðirnar, miskunnarverkin, lúðr-
arnir, sem blásið var í, þegar múrar Jerico
borgar hrundu, böð Naamans, er hann
læknaðist af líkþránni, sjö voru öxin í
draumi Faraós, og sjö voru kýrnar, o. s.
frv. o. s. frv. Dæmin eru því sem næst
óteljandi. — En í daglegu lifi okkar er
talan sjö engu síður merkileg. Til þess að
benda á eitthvað nærtækt mætti t. d. taka
það, að frumtónarnir eru sjö, áttundin
svonefndu, og eins frumHtirnir. En hvers
vegna þessu er svo farið, fáum við auð-
AÚtað ekki skýrt. — Sjö arma ljósastikan
er sem fyrr segir tákn kirkjunnar fyrst
og fremst, en jafnframt i kaþólskum sið
tákn sakramentanna sjö, en þau er það
mörg í kaþólsku kirkjunni eins og kunn-
ugt er.
Sé ljósastikan átta arma eins og stund-
um á sér stað eru tveir yztu armamir
ýmist hafðir stærri eða minni. — Hinir
armarnir sex tákna þá hina sex daga
sköpunarverksins, en hinir tveir kvöld-
máltiðarefnin, brauðið og vínið og eru
shkar ljósastikur einkum notaðar, þegar
altarissakramenti er haft um hönd.
Fiðrildið.
Það kemur e. t. v. í fljótu bragði undar-
lega fyrir, að fiðrildi skuli vera tákn upp-
risunnar og þess, að maðurinn öðlist eilíft
Mf fyrir Jesúm Krist. Ef vér íhugum þetta
tákn nánar og merkingu þess, mumnn
við fljótlega skilja, hvers vegna það hefur
alla táð notið shkra vinsælda og er allt
fram til þessa dags svo afgengt i kristinni
myndlist. Saga fiðrildisins er svo sem
kunnugt er úr náttúrufræðinni í þrem
þáttinn, og svo hefur kristin trú einnig
litið á, að líf mannsins væri. Fiðrildið
byrjar lif sitt á jörðunni sem maðkur, er
blindur og lítt sjálfbjarga, þræðir ókunna
slóð og kann sér vart forráð. — Svo ósjálf-
bjarga er og maðurinn andspænis hrika-
öflum náttúrunnar og ráðgátum lífsins.
Hann veit ekki hvaðan hann kom eða
hvert för hans eiginlega er heitið. — Næsti
þáttur í Mfi fiðrildisins er það, að maðk-
urinn gerir utan um sig hjúp, leggst í dá
og sýnist með öllu lífvana. Svo lýkur og
Hfi mannsins á jörðu hér, að hann er graf-
inn og ekkert lif sýnist búa með honum.
— En þriðji þátturinn í lífi J'iðrildisins er
sá, að einn vordag sprengir það grafhjúp-
inn og flýgur óhindrað út í geyminn móti
ljósi og fegurð. — Svo fer og fyrir mann-
inum; hann ris upp til nýs og bjartara
lifs af gröf sinni og Jesús Kristur opnar
honum dýrðarheima himinsins.
Mörg fögur tákn eru til, sem snerta
upprisuna en fá fegurri en þetta. Einar
M. Jónsson, sjúkhngur, sem átt hefur við
mikla vanheilsu að stniða árum saman,
en var byrjaður á guðfræðinámi sem ung-
ur maður, hefur ort ljóð, sem hann nefnir:
tJr bók náttúrunnar. Þar dregur hann
fram þessa Mkingu um fiðrildið og mann-
inn. Og er full ástæða til. að benda á það
kvæði og boðskap þess. Oft leynist undur-
samlegur vísdómur að baki þvi einfald-
asta og óbrotnasta í lífinu, því, sem menn
horfa fram hjá vegna þess hversu sjálf-
sagt og algengt mönnunum finnst það.
Náttúran sjálf á sina eigin dásamlegu
táknfræði. Kvæðið: Or bók náttúrunnar
er á þessa leið:
I faðmi sér náttúran felur
hið fjölbreytta, margþætta líf,
en veröldin bjarta það vekur
og veitir því örugga hlíf.
Þar hók er oss bömunum opin
mn blómskrýddar hæðir og tún.
Á lítilli þúfu er letur,
þar lesa má skaparans rún.
Og litfagrar myndir vér lítum,
er lesum vér hókina þá,
af fossum og dhnmbláum fjöllum,
og fróðleik hver blaðsíða á.
AKRANES
117