Akranes - 01.10.1953, Síða 21

GUNNAR ST. GUNNARSSON:
ÞÖRF ER HÉR
— SÍÐARI
AUSTURBRtJN dalsins er há, en gróin
lagnt upp og kletta llítil. Eftir daln-
um rennur Torfdalsá á eyrum, en fellur
úr Torfdal í gljúfrum í Langadalsá. Erf-
itt og hættulegt er oft að ná f:é úr döl-
um þessum yfir Lambatunguá vegna
straumhörku og stórgrýtis í botni í gljúfr-
unum meðst má engu muna að missa ekki
féð í Langadalsá, sem er ófær þama vor
og haust.
Þá er þriðji dalurinn, Sóleyjardalur,
sem liggur frá botni Langadals til austurs,
langur dalur og hrjósrugastur þeirra allra
gróinn er 'hann þó alf ur nema helzt suður-
hlið hans hátt uppi einkum austast, þ. e.
norðuithlið Bröttubrekku, en botn dalsins
er við norðvesturhorn hennar rétt austan
við, þar sem Langa-dalsá kemur í gljúfri
norður úr Gedduvatni á Þorskafjarðar-
heiði og feflur ofan í Sóleyjardal og eftir
honum endilöngum, en aldrei í gljúfrum
nema rétt neðst um dalamótin í Botni
Langadals. Mun hún lengsta á hér vest-
anlands, frá fyrstu upptökum til ósa, og
ófær áður en brú kom á hana, er hún huldi
allan botn Langadals milli hl'íða frá Efra-
bófi fram undir Steinsgil.
En svo er það aftur Sóleyjardalur. Norð-
urhlíð hans er lág, sem er suðurjaðar
Högnafjalls alla leið niður að botni Langa-
dals. Slægjur eru í Sóleyjardal neðantil.
Surinan ár neðst, eru Blótneytatungur —
þar voru geldneyti höfð á sumarbeit eða
sumarfríi. Sögðu menn að þaðan hefði oft
mátt heyra læti og hljóð ógurleg ef menn
komu í nánd, og varla hættulaust.
Ofan suðurhlíð naér miðja fellur Egils-
gil í fossi niður í dalinn og í Langadalsá.
Egifsgil kemur frá austurenda Reipófs-
fjafla og rennur gegnum Egifsvötn, tjarnir
í daiverpi fitiu ofan við brún Sóleýjardals,
en austan við Egifsvötn er Brattabrekka
og Kjöiur. ).-■ ■' vi
Högnafjali takmarkast af Langadal að
vestan, Sóleyjardal að sunnan, austan af
vötnum á Steingrímsfjarðarheiði og norð-
an af Högná, en hún tekur vatn víðsveg-
ar af Steingrímsfjarðarheiði. Vestast —
rétt á brún Langadals — er hæð, sem heit-
ir Högn, þaðan hefir fjallið og áin nafn
sitt. Högnfjall er smáhæðótt fjalllendi,
gras í dældum en litlar slægjur, beitiland
gott, það er klettalaust og greiðfært. Högná
rennur vestur með þvd að norðan en beygir
AKR AN E.S
IIN AD BÆTA
HLUTI —
svo yfir vestur enda þess, og fellur i afar-
háum og fögrum fossi í einni bunu lausri
frá berginu, ofan Högnahlíð og í Langa-
dalsá, en Högnahlíðin er fremsta hliðin
í Langadal austanverðum, klædd grasi og
skógi.
Þá hefi ég — þótt ófullkomið sé —
reynt að lýsa landslagi og segja frá döl-
'um þeim öllum, sem liggja út frá aðal-
dölunum tveim, Laugabólsdal og Langa-
dal ásamt næsta umhverfi og hygg ég það
rétt vera, það sem það nær. En þar sem
myndir vantar og hæð hnúka og fjalla o.
s. frv. verður lýsingin ein ófullkomin.
Athuganir.
Jóhann kennari Hjaltason segir í Árbók
F. I. 1949 neðst á bls. 26. Vil ég biðja
menn að lesa þá grein alla, því að það er
na-uðsynlegt til að átta sig á þvi, sem hér
er til umræðu.
Jóhann Hjaltason segir um hinn nýja
veg Þorskafjarðarheiðar á bls. 26 í Árbók-
inn 1949 á þessa leið: „Þegar kemur aust-
ur undir Sótavörðuhæð er brú á ánni, og
liggur vegurinn nú meir til suðurs, niður
í botn Þorskafjarðar austanverðan, þar
sem Tögl heita. Þar er Músará í djúpu
gljúfri á vinstri hönd þegar suður er far-
ið. Kemur hún niður af Kollabúðaheiði,
sem liggur millum Staðardals S Steingríms-
firði og Kollabúða.“ Áður en ég athuga
þetta, vil ég geta þess að það er rangt,
sem J. H. segir að Heiðarbrekkur séu
frernst í Skeggjastaðahlið upp með Steins-
gili. Heiðárbrekkur eru fremst í Þinghóls-
hlíð 0. s. frv.
Þá kem ég aftur að veginum, Það er þá
fyrst, að þessi umtalaði vegur liggur ekki
nálægt Sótavörðuhæð, sem er nálægt miðri
Steingrímsfjarðarheiði, heldur austur með
Högná og brú yfir hana á Högnafjalli; og
svo segir hann að vegurinn liggi meir til
suðurs niður í botn Þorskafjarðar. Það er
eins og fjafðarbotninn sé þama rétt hjá,
þegar heiðin er eiginlega rétt að byrjá.
Músará*
Það er að segja um Musará að i hana
fer ekkert vatn af Kollabúðaheiði nema í
hlákum vetur og vor. Skal það nú skýrt.
Músará á upptök sín — að hehningi — í
tjömum nyrzt á Hríshólsfjalli, vestur af
Sandhól og Skaflakinn, en smálækir koma
l'íka í hana lengra norðan af öræfummi.
Rennur áin svo vestur, ofan með Skóga-
fjalli og 'suðirrenda Engisfjalls í djúpu
gljúfri og kemur fram úr þvi hjá tún-
horninu á Kollabúðum. En um helming-
ur Músarár er Austurgil, er kemur aust-
an af Engisfjalli norðarlega, beint norð-
austur á móti Hærri-Töglunum nyrzt, og
rennur ofan með þeim og Engisfjalli að
austan í Músará rétt áður en hún kemur
fram úr gljúfrunum.
Vatn af Kollabúðarheiði úr vötnunum
þar, rennur til Slægjuhjallagils og ofan í
Kollabúðadal í Þorskafjarðará.
Lokaþáttur.
ÞorskafjarSarheiðarvegur hinn gamli
J. H. segir rnn hann í Árbókinni: „Gamli
vegurinn lá og liggur allmiklu vestar og
niður Þorgeirsdal, sem gengur upp frá
Múla í Þorskafirði, vestan fjarðar.“ Ertu
nú ferðamaður miklu nær eftir þesra lýs-
ingu að finna vegimn t. d. i þoku. Ég tala
nú ekki um að vetri, og komast til byggða?
Ég ætla nú að bjóða þér að vera með mér
suður yfir, ég hefi lausan hest fyrir þig
að sitja á, og veður bjart og gott síðsumars.
Við fórum á bak’ við gamla vaðið á
Högná þar sem hún tekur krókinn yfir
á brún Högnahlíðarinnar. Hér voru vega-
mót, við vörðuna á Steingrímsfjarðar- og
Þorskafjarðarheiðarvegi. Við riðum yfir
ána á vaðinu og upp Högnaf jall, alls stað-
ar eru vörður, en sumar gallaðar; við rið-
um yfir Langadalsá og upp með gilinu
hjá Egilsfossi og leggjum á brattann upp
á Brekkuna þaðan sjáum við vel yfir norð-
urávið. Brátt sjáum við Gedduvatn til
vinstri, þar veiddist geddan, sem loks varð
drepin á Kirkjubólstúni í Langadal. Við
riðum greitt suður Kjöl og að Sæluhúsinu,
sem var, það er talið um miðja heiði. 1
vestri er austurendi Reipólsfjalla, 1 austri
sérðu háa vörðu á hæð. Varðan heitir Stein-
gerður og er að sögn dóttir Jóns Magnús-
sonar, er var póstur lengi um Vestfirði.
Þarna er klettabunga lítil, heitir hún Fjöl-
skylduhvoll, þar átti að hafa orðið úti
heil fjölskylda þess vegna var húsið sett
hér. Margir hafa orðið úti á heiði þessari.
Eitt sinn lá ég hér í húsinu nóttina milli
21. og 22. desember 1897 ásamt tveimur
öðrrnn, þreyttir af erfiði, holdvotir af rign-
ingu og svangir. Við gátum ekki komið
þrem hestum inn, er við vorum með, af
þvi skóflunni hafði verið stolið, svo hurðin
varð ékki opnuð, nema efri parturinn svo
við komumst inn undir þak og fyrir það
héldum við lífi og limum. Ekkert var kert-
isskarið, ekki neitt. En þetta er önnur saga,
og útúrdúr.
Við riðum áfram, og nú fer að halla of-
Framhald á síSu 140.
129