Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.10.1972, Síða 7

TIMARIT
VERKFRÆÐIIMGAFÉLAGS ÍSLAIMDS
5. hefti 1972 57. árg.
Úttekt á rekstraröryggi rafveitna nauðsynlegt
Rétt fyrir jólin 1972 gengu tvær krappar lægð-
ir yfir landið og aftakaveður fylgdi þeim, einkum
hinni síðari.
Alvarleg truflun varð á veitusvæði Landsvirkj-
unar sem hér segir:
1. Eldingarvari við Búrfellsvirkjun eyðilagðist,
er eldingu laust niður í hann og var Búrfells-
virkjun þá úti rúma hálfa klukkustund.
2. Mastur í Búrfellslínu I brotnaði undan álagi
veðurofsans. Það jók verulega á alvarleika þess-
arar truflunar, að mastrið var á bakka Hvítár
og því mjög erfitt að gera við bilunina.
3. Sogslína II bilaði í tengivirki við Irafoss.
Þessi bilun kom þó lítið að sök þar sem hægt
var að grípa til Búrfellslínunnar til Reykjavíkur.
4. Mikill halli kom á eitt mastur Búrfellslínu
II, sem nú er í smíðum, þar sem undirstaða
mastursins hafði sigið.
5. Bilun varð í annarri einingu varastöðvar-
innar í Straumsvík.
Með aukinni tæknivæðingu í þjóðfélagi voru
valda allar truflanir á framleiðslu og dreifingu
rafmagns vaxandi tjóni, vinnutapi og margvísleg-
um óþægindum. Tugmilljóna, jafnvel hundruð
milljóna króna beint tjón getur fylgt nokkurra
daga alvarlegum rafmagnsskorti, og ekki þarf
nema nokkurra klukkustunda rafmagnsleysi að
degi til, þá verður verulegur hluti fólks í at-
vinnuvegunum verklaus.
Hér er vissulega ástæða til að staldra við. I
erfiðleikum þeim, sem við lentum í vikuna fyrir
jólin felst dýrkeypt reynsla. Margt bendir til
þess að okkur sé brýn nauðsyn að gera um-
fangsmikla úttekt á rekstraröryggi rafkerfisins,
og ýmsum þáttum, sem því cru tengdir.
Má þar m.a. benda á eftirfarandi þætti:
1. Endurmeta þarf rekstraröryggi framleiðslu-
og dreifikerfisins og byggja á því mati tillögur
til úrbóta.
2. Endurmeta þarf, hve mikið tjón getur fylgt
verulegri rekstrartruflun. Einungis á grundvelli
slíks mats er unnt að taka skynsamlega ákvörð-
un um framkvæmdir, sem geta aukið rekstrar-
öryggið.
3. Endurmeta þarf þær kröfur, sem nauðsyn-
legt er talið að gera til álagsþols af völdum
storms.
4. Truflanir koma fyrst og fremst vegna alvar-
legra sveiflna í veðurfari. I ljós hefur komið að
kröfur þær, sem gerðar hafa verið varðandi álags-
þol háspennulína af völdum storma, hafa varla
verið í samræmi við íslenzkt veðurfar. Veðurat-
huganir hér á landi hafa fyrst og fremst beinzt
að öflun upplýsinga fyrir veðurspár og almenna
vcðurfarslýsingu. Fyrir margvíslega mannvirkja-
gerð skipta skammvinnar sveiflur hinsvegar oft
mestu máli, og almennar veðurathuganir sýna
ekki slíkar sveiflur.
Ýmis mestu mannvirki á íslandi eru hönnuð
af erlendum verkfræðingum, og íslenzkir verk-
fræðingar hafa þurft að sækja menntun sína til
annarra landa. Af þessum sökum er mannvirkja-
gerð hér á landi í allt of ríkum mæli byggð á er-
lendri reynslu. Þekking á raunverulegum aðstæð-
um er því oft ófullnægjandi, jafnvel í molum,
enda hafa ríkt hér óhagstæðar aðstæður fyrir
söfnun og skráningu reynslu á ýmsum þáttum
tækninnar, sem eru að einhverju leyti sérstæðir
fyrir land vort.
Nú er hins vegar hafin við Háskóla íslands
kennsla til lokaprófs í verkfræði. Það hlýtur að
vera önnur meginskylda þess hluta kennaraliðs-
ins, sem kennir hinar hagnýtu verkfræðigreinar,
að miða kennsluna við íslenzkar aðstæður. Til að
svo megi verða þarf að safna og skrá tækni-
reynslu okkar og á skipulegan hátt þarf að kanna
þá þætti í verkefnum íslenzkra verkfræðinga þar
sem hin erlenda tækniþekking og reynsla reynist
ekki fullnægjandi. Könnun á ýmsum veðurfars-
])áttum og því álagi sem þeim fylgir á mannvirki
hér á landi og könnun á íslenzkum byggingarefn-
um eru tvö mikilvæg verkefni sem bíða.
Það er því brýn nauðsyn að rafmagnstruflun
jólavikunnar verði til þess að gagnger úttekt
verði gerð á rekstraröryggi raforkuframleiðslu
og dreifingu hér á landi. Þá ber þess og að gæta,
að lærdómur, sem af veðurofsa þessum fékkst,
verði hluti af veganesti þeirra verkfræðinga, sem
útskrifast munu frá Háskóla Islands á komandi
árum. P. Th.