Freyr - 01.09.1951, Side 6

274
FRE YR
Þannig hefir þeim tekizt
í janúarlok s.l. vetur sendi Freyr bréf til 14 búenda
með samhljóða fyrirspurnum um aðferðir þeirra við
votheysverkun sumarið 1950 og árangur verkunarinn-
ar ásamt hagnýtingu fóðursins að vetrinum. Til þess
að fá sem flest atriði með, er verulegu máli skiptu,
voru spurningarnar 24 og surnar þeirra voru all yfir-
gripsmiklar. Fyrirfram mátti vita að ekki yrði þeim
öllum svarað til hlítar, þar eð sum svörin hlutu að
byggjast á athugunum frá þeim tíma, sem störfin
voru unnin, en ritstjóri Freys hafði aðeins til þess
mælzt í fyrrasumar við nokkra af umræddum bænd-
um, en ekki alla, að þeir skrásettu hjá sér eitt og ann-
að er varðaði vinnuþörf, tíma og annað, er tilheyrði
inntöku fóðurs til votheysgerðar.
Um alla þessa aðila gildir, að þeir hafa stórar vot-
heyshlöður, turna eða rniklu stærri gryfjur en bænd-
ur almennt nota, en vitað er, að langvinn reynsla
hefir leitt í ljós, að yfirleitt er auðveldara að verka
vel ef um verulegt magn fóðurs er að ræða.
Af þeim 14 bændum, sem bréf voru send til, svör-
uðu 9. Tveir þeirra höfðu verkað votheyið i tréhlöð-
um (Sjöbyturnum), en hinir í steinsteyptixm votheys-
hlöðum, gryfjum eða turnum. Allir höfðu verkað vot-
hey fyrr, en flestir aðeins í litlum mæli. Þær breyting-
ar, sem um var að ræða hjá þeim frá því er verið
hafði, voru því fyrst og fremst fólgnar í aukinni notk-
un votheys handa skepnunum.
Skal í þessari grein aðeins drepið á þau atriði, er
varða starfsaðferðirnar, verkunina og árangur hennar,
en síðar mun verða vikið að hagnýtingu fóðursins og
árangur þess.
Með stórlega aukinni votheysverkun varðar það
miklu, að vel takizt. Flagnýting fóðursins, og umfram
allt gæði afurðanna, eru atriði, sem ætíð eru í nánu
samhengi við verkun fóðursins og árangur hennar, en
fjárhagsleg útkoma er aftur niðurstaða þessa, og þar
er kjarni málsins.
Skal nú vikið að spurningunum og svörum bænda.
k
Tuttugu og fjórum spurningum var beint
til bænda. Voru þeir búsettir bæði norðan
lands og sunnan. Sem á er minnzt komu
svör frá 9. Eru þeir búsettir í sýslum er hér
segir:
hreyfanlegar jötur, sem færa má fram og
aftur og stytta eða lengja básana. Algeng-
ara er að hafa band fyrir aftan kýrnar til
þess að hindra að þær standi í flór, þó að
bás sé í styttra lagi. Athuganir á ýmsum
stöðum hafa gefið mönnum tilefni til að
fullyrða, að þá er básinn of stuttur ef setja
þarf bönd aftan við kýrnar. Þá eru þær í
of mikilli sjálfheldu, hreyfingar þeirra of
takmarkaðar nema þær hafi daglega tæki-
færi til þess að fara af básum, eins og
gerðist í þá daga er leystar voru og þeim
hleypt í brunnhús.
Enn önnur ráð hafa verið prófuð til
þess að létta hreinlæti í fjósunum og
hindra, að kýrnar felli mykju á bása. Eitt
af ráðum þessum er að setja yfir kýrnar
tæki, sem hindrar að þær hleypi upp
kryppu framarlega í básum þegar þær
teðja. Eitt hið fyrsta af þessu tagi var til
reynslu á tilraunabúum ríkisins, í Hilleröd
i Danmörku, í kring um 1940. Hefir það,
eða eftirlíkingar þess, verið tekið í notkun
á ýmsum stöðum, í nokkrum löndum. Tæk-
ið nefnist KOFIN. Það er þannig gert, að
á járnboga er spenntur vírþráður eins og
myndin sýnir. Straumgjafi hleypir við og
við rafafli i gegn um þráðinn. Það gefur
högg, sem skepnunum er illa við, og gerir
það að verkum, að þær færa sig um set,
aftar í básunum, setja síðan kryppu og
teðja. Þetta verður strax að vana að færa
sig aftar í básum þegar athöfnin á að ske,
og vaninn varð það ríkur, að sumar kýrnar
gera það alltaf, jafnvel þegar búið var að
taka útbúnaðinn burt og straumur var ekki
í tækinu. Útbúnaði þessum fylgir nokkur
kostnaður við kaup hans og uppsetningu,
en reksturinn kostar smámuni. Almenna
útbreiðslu hefir hann hvergi hlotið.