Símablaðið - 01.12.1977, Side 18

Teygt úr sér
eftir langa
ökuferð.
brunnið og byggð kaffærst. Ekki getur
þjóðsagan um hve snemma á öldum þessi
atburður á að hafa gerst.
Þessa sýn bregður fyrir hugarsjón Hann-
esar Hafstein, er toann stendur við hinn
forna kirkjugarð á Skeljastöðum, þar sem
Gissur Hvíti á að hafa reist kirkju í fyrstu
kristni. Kvæðið, sem thanm yrkir þá, er
magnað kyngikrafti. En athyglisvert er, að
þetta mikla ástaskáld skyldi láta staðar
numið við hamfarir náttúrunnar, en leiða
hjá sér, að draga upp mynd af þeim ham-
förum mannlegra örlaga, sem gerðust á
þessum slóðum á fyrstu tímum íslands-
byggðar.
Um myrkrið eldingar
örsnart geysast,
því vítis veldingar
villtir leysast.
Úr hyljum logar, úr hömrum gýs,
það hvæsir, sogar og stormur rís. —
Um flegið hérað
vér förum hljóðir.
Vér höfum hlerað
það, hálsar góðir,
að allt sé hér ekki ætíð kyrrt —
þótt urðarbrjóstið sé kalt og stirt.
III
Önnur var þá öldin
þegar Gaukur bjó á Stöng
þá var ekki leiðin
til Steinastaða löng.
Þrátt fyrir týnda sögu Þjórsdæla finnast
örfáar setningar í Njálu og Landnámu og
kvæðabrot úr Viki Vaka, sem eru nægar
heimildir fyrir því, að í þessum dal hafi
gerst einn mesti harmleikur sögualdarinn-
ar. Þessar heimildir bregða fyrir mynd af
glæsilegum kappa og ofurhuga, sem í engu
stendur að baki Gunnari á Hlíðarenda og
Vi'ki Vaka brotið bregður upp mynd af
ungri konu, sem bar af öðrum konum, en
lifði í ástlausu hjónaibandi. Hér eru komin
á sögusviðið Gaukur Trandilsson á Stöng
og húsfreyjan á Steinastöðum. Saga þeirra
er saga um ástir manns og konu, sem óhjá-
kvæmilega leiðir til mikilla tíðinda. Mann-
víg, hefndir og afbrýðisemi, sem slítur
vinabönd, jafnvel fóstbræðralag — helg-
ustu tengsl milli tveggja óskyldra manna,
og líkur með níðingsverki.
Sagan um harmleikinn í Þjórsárdal
geymist við hlið frásaghanna um Guðrúnu
og Kjartan, Gunnlaugs Ormstungu og
Helgu fögru, Kormák og Steingerði.
„Þeim var ek'ki skapað nema að skilja.“
En Gaukur Trandilsson og Þuriður á
Steinastöðum halda áfram að draga ferða-
fólk inn í gjána við Rauðá, þar sem Gýgjar-
foss hjalar um stefnumót í fögrum trjá-
lundum og klettasillum.
„Þá var ekki leiðin til Steinastaða löng.“
A.G.Þ.
44
SIMABLAÐIÐ