Freyr - 01.06.1961, Qupperneq 18

202
FRE YR
Hvenær fáum við garðyrkjutilraunastöð?
í öllum löndum, þar sem garðyrkjan
gegnir mikilvægu hlutverki í þjóðarbú-
skapnum, er stunduð umfangsmikil rann-
sókna- og tilraunastarfsemi til að stuðla að
uppbyggingu og öruggari framþróun þess-
arar atvinnugreinar.
Sem dæmi um það hversu rík áherzla er
lögð á að greiða fyrir þróun og útbreiðslu
garðyrkjunnar í ýmsum löndum, með að-
stoð tilrauna og rannsókna, má geta þess,
að í Danmörku eru 4 tilraunastöðvar, í
Noregi eru þær 8, í Svíþjóð er unnið að
garðyrkjutilraunum á um 10 stöðum, og í
Hollandi nálgast tilraunastöðvar 40, sem
ýmist eru í ríkiseign eða starfræktar af
landshlutum og félögum með fjárframlagi
frá því opinbera. Þannig mætti lengi telja.
Hér á landi, þar sem hvort tveggja er, að
garðyrkjan er ung að árum sem sjálfstæð
atvinnugrein, og aðstæður eru um margt
mjög frábrugðnar því er þekkist hjá flest-
um grannþjóðum vorum (má t. d. benda á
veðurfar og jarðveg), skortir ekki hvað sízt
rannsóknir og tilraunir, til þess að fram-
þróunin ekki stöðvist og allt hjakki í sama
farinu ár eftir ár.
Áður fyrr, meðan gróðrarstöðvanna í
Reykjavík naut við, undir leiðsögn manns
eins og Einars heitins Helgasonar, var leit-
azt við að kanna ýmislegt, sem almenningi
gat orðið að liði, og var þó garðyrkja hér-
lendis á þeim tíma mjög takmörkuð og
frumstæð, og sem atvinnugrein vart orðin
til. En nú, eftir að fjöldi manna hefur gert
sér garðyrkju að atvinnu, og eftir að stór-
felldur áhugi fyrir ræktun hefur vaknað
hjá fólki víðsvegar um landið, virðist fyrri
tíma tilraunastarfsemi að mestu kulnuð,
nema hvað smávegis mun fengizt við at-
huganir á kartöflum og rófum við tilrauna-
stöðvar jarðræktarinnar, og svo við jurta-
kynbótastöð Atvinnudeildarinnar.1)
!) Ræktun rófna og kartaflna, og svo tilraunir með þær
jurtir, tilheyrir almennum búskap en ekki garðyrkju hér
á landi sem annarsstaðar. Ritstj.
Með stofnun Garðyrkj uskóla rikisins að
Reykjum árið 1939 var það von margra, að
þar risi fljótlega upp tilraunastöð sú, er
glímdi við hin fjölmörgu vandamál, sem
bíða úrlausnar innan verkahrings garð-
yrkjunnar. Enda gerðu lög svo ráð fyrir, að
á Reykjum yrði ekki einungis fengizt við
kennslu, heldur og tilraunir með alls konar
gróður, jafnt á bersvæði sem undir gleri, er
heyrir garðyrkju til. Sú von hefur þó brugð-
izt til þessa hvað tilraunir snertir. Að vísu
átti Garðyrkjuskólinn fyrst í stað við ýmsa
erfiðleika að etja, ekki hvað sízt fjárhags-
lega, og lengi var ekki gert ráð fyrir neinu
fé á fjárlögum til tilrauna við skólann.
Meðan málin stóðu þannig, var varla hægt
að vænta þess, að Garðyrkjuskólinn væri
fær um að sinna þessu verkefni svo um
munaði. En fyrir 8—9 árum birti lítið eitt til
í þessu máli. Þá var farið að veita á ári
hverju nokkurt fé til tilrauna við skólann.
Stuttu síðar fékkst 100 þús. kr. byrjunar-
fjárveiting til byggingar á sérstöku til-
raunagróðurhúsi, og var þá strax hafið að
reisa eitt hið stærsta gróðurhús, sem fyrir-
finnst á öllum Norðurlöndum, og þótt víðar
væri leitað. Bygging þessi sætti töluverðri
gagnrýni garðyrkj umanna, og héldu ýmsir
því þá fram, að varla hefði verið rannsak-
að til hlítar, hvernig heppilegast væri að
byggja upp gróðurhús fyrir tilraunastarf-
semi. Fannst ýmsum og einkennilegt, að á
sama tima og garðyrkjumenn fordæmdu
efnivið þann, sem notaður var til byggingar
á húsinu, þar eð reynslan hafði sýnt, að
hann væri lélegur til gróðurhúsa, skyldi
garðyrkjuskólinn reisa byggingu úr því. í
hús þetta voru alls veittar um 400 þús. kr.
af opinberu fé; hinsvegar mun það hafa
kostað talsvert meira. Síðan var hafizt
handa um að rækta tómata í húsi þessu á
venjulegan hátt, eða í engu frábrugðið því,
sem gerist og gengur meðal garðyrkju-
manna, en um tilraunir — í orðsins merk-
ingu — í tómatrækt — hefur ekkert heyrzt
eða verið birt, garðyrkjumönnum til leið-