Freyr - 15.09.1962, Side 26

FREYR
314
hrossahéruðunum hafa hryssur í sama til-
gangi og bændur í sauðfjárhéruðunum ær,
til að eiga afkvæmi, láta það ganga undir
móðurinni til haustsins og slátra þá þeim
þeirra, sem þeir telja sig ekki þurfa til
viðhalds stofninum. Folaldið leggur sig eins
og 2 til 3 meðal lömb.
í hrossahéruðunum er yfirleitt snjólétt
og miklu oí’tar er það, að aldrei taki fyrir
hrossajörð allan veturinn, svo gefa þurfi
hrossunum.
Vegna þessa er það vani margra í hrossa-
héruðunum að ætla hrossinu ekkert inni-
fóður. ætla þeim að bjarga sér — ganga úti.
Þegar nú þess er gætt, að fullorðið hross
þarf 3—4 fóðureiningar í viðhaldsfóður á
sólarhring, þá er skiljanlegt, að þegar
nokkrir tugir, eða 'kannske yfir 100 hross,
koma á hús og er gefið hey frá öðru búfé
í von um, að hagleysið muni vara stutt, þá
gengur fljótt á heyin. Hrossið étur vikufóð-
ur ærinnar á einum sólarhring, og komi
50—100 hross á innistöðu vegna jarðleysis
í nokkrar vikur. þá „mokast heyið upp“,
eins og menn þá segja í hrossahéruðunum,
og getur á tiltölulega skömmum tíma gert
heimili, sem voru vel byrg, heylaus með
öllu. Það er þetta, sem margir óttast að
geti leitt til fellis í hrossahéruðunum, þar
sem hrossunum er ekkert ætlað nema jörð-
in — útigangurinn. Nú eru hrossin okkar
þannig gerð, að þau safna á sig forðanær-
ingu að sumrinu, og eftir því hvað hross,
sem vegin hafa verið að haustinu og svo
aftur að vorinu, hafa létzt, má ætla, að
hross hafi að nokkru lifað á fitu og vöðv-
um, sem það hefur tekið af sjálfu sér og
sem hnfi haft í sér hitagildi. sem svarar
viðhaldi hrossins í 10—12 vikur. En þegar
þau hafa étið svo mikið af sjálfum sér, er
k'min hvilft í lendina, makkinn horfinn og
telja má rifip langt til. Sumir tala um, að
allan útigang hrossa eigi að banna, hann sé
ill meðferð á hrossunum, og geti sett
hrossabændurna í þrot með fóður fyrir
annað búfé, svo felli geti leitt af. Þetta
getur allt verið satt, en ég hygg, að þannig
þýði lítið að tala við hrossabændurna
Bóndi, sem tekið hefur við hryssuhjörð af
föður sínum, og veit, að um árabil hafa
þær gengið úti, árlega gefið honum folald,
sem hann hefur slátrað eða látið lifa til
viðhalds stofninum, finnst að hann hafi
enga vinnu fengið eins vel borgaða og þá,
sem hann hefur eytt í að marka folaldið,
ná í móður þess af fjalli og koma folald-
inu til slátrunar, því að aðra vinnu við
stóðið vilja fæstir hrossabændumir telja.
Ég hef sagt við hrossabændurna, að þeir
skyldu reyna að smá koma sér upp fyrn-
ingum fyrir hrossin, setja á hverju ári 1—
3 hesta í hrossahey fyrir hvert hross, hey,
sem bara væri ætlað hrossum. Ef ekki hitt-
ist svo á, að langvarandi hagleysi kæmi
fyrir hrossin fyrst eftir að þeir byrjuðu að
safna í hrossaheyið, mundi líða skammur
tími þar til þeir ættu hey, sem þeir gætu
heyglað með tannfellingunum og þeim
hrossunum, sem sýnilega ætlaði ekki að
endast forðanæringin á sjálfum sér með
beitinni. til þess að verða bjargleg að vor-
inu. Og hittu þeir á góða vetur eftir að
þeir byriuðu að safna í hrossaheyið, mundu
ekki líða nema fá ár, þar til svo hefði í
það safnazt, að öðrum skepnum stafaði
engin hætta af hrossafj öldanum. Sumir
bændur, sem þó eiga um 60 hross, hafa
þegar komið fyrir sig fyrningum, svo af
þeim er engin hætta, þó þau komi á hús.
Það er bvggt á ókunnugleika hjá þeim, sem
halda að það sé ill meðferð á hrossum, að
láta þau ganga úti. Sé þeim sýnd natni,
þeim gefið úti þegar hagleysur koma, tekn-
ar af þeim stöður o. s. frv. getur þeim liðið
prýðilega. Ég hef séð fjölda af framgengn-
um hrossum að vorinu, og oft vel fram
gengin. En ég hef líka séð hið gagnstæða.
Við hrossabændurna vil ég segja þetta:
Reyn'ð að smásafna heyi fyrir hrossin. Nú
eru þau víða svo mörg, að þið getið það
skepnanna, sem ekki fá nægilegt viðhalds-
fóður,