Freyr - 15.02.1964, Blaðsíða 13

FRE YR
67
ÁLYKTANIR
Þetta verður að nægja sem sýnishorn af
vottorðunum. Flestir munu hafa það á tilfinn-
ingunni að vottorðin snúist um „kynbóta“-
hesta. Og allur stendur þessi styrr um „kyn-
bætur“ hrossa. En það er sannast að segja
fremur ótrúlegt, að skagfirzkir bændur æski
almennt eftir ótíndum glæpakindum í hrossa-
stofninn.
Theódór Arnbjörnsson sagði í fyrirlestri:
„Hesturinn er göfgastur húsdýra vorra.“ Hann
mun ekki hafa gert ráð fyrir slíkum háttum,
— síst svo alþekktum, sem raun virðist bera
vitni í Skagafirði nú. í réttarskjölunum koma
fram átta vottorð úr fjórum hreppum, sem öll
taka í sama streng. Er því vert að vekja athygli
á eftirfarandi:
Tveir hestanna beinlínis leggjast á sauðfé.
Er það sérstaklega athyglisvert, að þeir leggj-
ast einkum á unglömb. Þó sættist stjórn
Hrossaræktarsambands Norðurlands á að láta
hestana ganga lausa um sauðburðinn. Frem-
ur óvænleg sætt það.
Hjá þriðja bóndanum standa málin litlu skár.
Hann lætur „allmarga stóðhesta ganga lausa“
í sínu stóði. Sýnist háttprýðin í sambúðinni
ekki hafa gengið snurðulaust, enda niðurstöð-
urnar hinar herfilegustu. En ekki er þeim vits
varnað hestunum þar, þó þeir sýnist hafa farið
illa með það. Þeir vinna þetta skemmdarverk
meðan húsbóndinn „fór til Akureyrar og var
burtu þrjá daga“. Og allir sjá, að það hlýtur
að vera alveg sérstakt mannúðarverk að hafa
allmarga stóðhesta saman í heimalandi einnar
jarðar. Þeim þættinum má ekki gleyma. Það
væri t. d. engin smáræðis mannúðarráðstöfun,
að setja svo sem fjóra hrúta í 25 kinda kró
nokkrar nætur um fengitímann. Og enn eru
kynbæturnar ótaldar. Fróðir menn telja, að
ítarleg og traust ættfærsla séu þeir hornstein-
ar, sem kynbætur hrossa byggist á. En ekki
er ótrúlegt að eitthvað af folöldunum verði get-
ið í lausaleik við slíkar aðstæður, jafnvel svo
að vafi kunni að leika á um faðerni.
En einna lakast er þó síðasta vottorðið. Þar
er hestinum borið það ódæma siðleysi á brýn,
að hann hafi nauðgað merum og jafnvel fyljað
þær nauðugar. Trúlegt er að þetta sé í fyrsta
sinn, sem þess konar nauðgunarmál hefur bor-
izt til Hæstaréttar. Þegar slík mál berast þang-
að, munu oftast aðrir en stóðhestar vera höf-
uðaðilar. En þetta með fyljunina, undir slíkum
kringumstæðum, munu skagfirzk vísindi, sem
tæpast hafa enn verið tekin i kennslubækur
um eðlun hrossa.
Þegar þess er gætt, að málsskjölin hafa ekki
ert fram að færa af hliðstæðum háttum í fari
hestsins, sem málaferlin snerust um, virðist ó-
líklegt, að málssækjendur hafi haft þau tiltæk,
því „fár bregður hinu betra ef hann veit ið
verra“. Að vísu mun hann hafa leitað á hryss-
ur, en engar sagnir fara af öðru en að þeirri
leit hafi lokið með sætt. En að einu leyti er
Laxárdalurinn sérstæður. Þangað geta skag-
firzkar hryssur slæðst, þó að ekki sé það í
stórum stíl. En þá vofði sú hætta yfir, að
Rauður í Gautsdal væri ekki siðferðilega traust-
ari en það, að hann drýgði hór með þeim. En
„þú skalt ekki hórdóm drýgja“ var mér kennt,
þegar ég gekk til spurninga norður í Skaga-
firði fyrir 58 árum. Er trúlegt, að þetta sé
haft þar í heiðri enn og það sé tilefnið til
hins sjálftekna valds siðameistaranna.
Erlendir bændur
geta nú sezt að í Frakklandi og fengið til um-
ráða og búskapar eyðijarðir, sem ekki hafa
verið nytjaðar síðustu tvö árin. Frakkland er
með afbrigðum gott land til búskapar og þang-
að sækja ýmsir eftir að komast, en til þess
að öðlast réttindi til búrekstrar þurfa menn
að vera aðiljar úr markaðsbandalags löndun-
um og því aðeins, að þeir hafi stundað bústörf
í Frakklandi að minnsta kosti í tvö ár.