Freyr - 01.09.1971, Síða 21

Á árunum 1946 og 1947 mældi ég kýr í
nokkrum fjósum til þess að komast að því
rétta hvaða lengd básar þyrftu að hafa til
að hæfa kúnum. Það var einmitt á þessum
árum og þeim næstu þar á eftir, sem mikil
alda var að rísa um byggingu nýrra fjósa.
Það var þá, sem fyrst var hafist handa um
tvöfalt gler í fjósgluggum og rækilega ein-
angrun fjósa, sem gerð voru úr stein-
steypu. Það var þá, sem skipulagsbundin
loftræsting var innleidd með samræmi
milli inntökumagns hreina loftsins að utan
og burtrás hins raka og' kolsýrumengaða
lofts innan veggja. Að loftræstingin þá og
til þessa hefur ekki verið notuð og nýtt
eins og skyldi er saga út af fyrir sig.
Við mælingu kúnna komst ég þá að
raun um, að lengd básanna væri hæfileg
140—150 cm eða um 145 cm að meðaltali.
Lengd kúnna, mæld af bóghnútu á tortu,
var ákaflega misjöfn og það svo, að básar
handa stærstu kúnum þurftu að vera allt
að 155 cm að lengd, allt miðað við stutt-
bása.
Þegar til þess kom að teikna fjósin þessi
ár og byggja eftir teikningunum, sýndi það
sig, að þeir er byggðu vildu ekki fara eftir
teikningum Teiknistofu landbúnaðarins,
ýmsir neituðu að hafa bása lengri en 140
cm og margir gerðu þá aðeins 135 cm að
lengd þegar byggt var. Það var auðvitað
rétt, að sumar kýrnar voru svo stuttar, að
þeim hæfðu 135 cm langir básar, en hvað
um hinar? Hvað þær snerti skeði að sjálf-
sögðu það, að þær hlutu að standa með aft-
urfætur í ílórnum og mótast þannig til ó-
vana og óhirðu, eða að öðrum kosti að
standa í óhægri stöðu með afturfætur langt
inn undir bolnum, því að þær komu á bása
sína þegar þær voru enn ekki fullvaxnar,
við vöxtinn lengdust þær og þá urðu bás-
arnir of stuttir.
Það er fyrst og fremst þess vegna, að
maður hefur á undanförnum árum séð
fjölda kúa, bæði á beit og einkum í fjósum,
þannig að vaxtarlagi, að því er líkast sem
langur skúti sé á, þær eru aflagðar í vexti
Ef kýrnar ligg’ja á rist yfir flór er þeim mjög hætt
við legusárum.
á afturbúk, fótstaðan að sama skapi óeðli-
leg og samræmi vaxtarlags í heild ónáttúr-
legt, þar hefur orðið hálfgerður vanskapn-
aður af því, að 40 vikna innistaða á allt of
stuttum básum hefur mótað vöxt skepn-
anna, einkum vegna þess að vöxturinn hef-
ur fyrst og fremst orðið til í innistöðu.
Að bændur vildu hafa básana svo stutta,
sem raun var á, stafaði af því, að þá var
minni hætta á — eða jafnvel engin — að
kýrnar teðjuðu á básstokka heldur beint
í flóra, eins og til er ætlast.
Þetta viðhorf er hárrétt, en hér var verið
að velja milli þess að spara vinnu við að
hreinsa básstokka og skeyta ekki um
sköpulag eða líðan skepnanna og svo hins
gagnstæða. Til þess að reyna að miðla mál-
um að nokkru var sumstaðar gengizt inn
á að hafa bása mislanga, þannig, að láta
flóra fá stefnur svo að básar styttust en
stétt breikkaði til annars enda fjósanna,
það skapaði líka nokkur þægindi með til-
F R E Y R
369