Freyr - 01.02.1984, Side 9

.X
\»/
M-
/
\'^N
'llx\
I \
7 / \ .
Heildarsólarorka á Island
8xio16 kcal/ár
Heildarorka á gróið land (20000 km2)
1.6 xto16 kcal/ár
áætluð vera um 0,18% af allri
orku sem fellur á hafflötinn. Að-
eins nokkur hluti af innfallandi
geislun frá sól er af bylgjulengd-
um, sem eru sýnilegar mannlegu
auga. Á því sviði er einnig sú
orka, sem blaðgrænan gleypir og
nefna mætti nýtanlega orku.
Heildarsólarorka sem fellur ár-
lega á yfirborð lands og sjávar
innan íslenskrar lögsögu er um
68xl016 kcal. Af þeirri orku falla
60xl016 á hafflöt og 8xl016 kcal á
þurrlendi, en aðeins fimmti hluti
þeirrar orku, eða l,6xl016 kcal,
fellur á gróið land. (2. mynd).
Talsverður hluti þeirrar sólar-
orku, sem dreifist yfir íslenskt
gróðurlendi, fellur á þeim tíma
árs, er plöntur eru af ýmsum
ástæðum ekki hæfar til að fram-
kvæma þá ljóstillífun sem er nauð-
synleg til nýmyndunar lífrænna
efna. Víða er gróið land hulið snjó
eða frosið langt fram eftir vori,
enda þótt sól sé orðin hátt á lofti
og varpi mikilli orku yfir svæðið.
Skortur á nægum raka, upp-
leystum næringarefnum eða loft-
hita veldur því einnig, að plöntur
geta ekki notfært sér sólarorkuna
sem skyldi.
Hér á landi má ætla að um
helmingur sólarorku falli á þeim
tíma árs sem plöntur geta ekki að
jafnaði nýtt orkuna. í þá rúma 100
daga, sem eru vaxtarskeið íslensks
gróðurs, eru tiltækar um 450 000
kcal á fermetra af þeim 800 000
kcal sem árlega falla á þann flöt
(3. mynd). Aðeins helmingur
þeirrar orku er sýnilegt ljós og á
þeim bylgjulengdum sem plöntur
geta hagnýtt. Nú er fjarri því, að
gróður geti bundið alla þá orku,
sem á flötinn fellur. Aðeins lítið
brot af orku tekst grænum plönt-
um að höndla um varðveita í líf-
rænu efni. Og fer þá eftir víðáttu
gróðurhulunnar eða reyndar blað-
grænumagni, hvernig aðstæður
eru hverju sinni til höndlunar og
nýtingar á sólarorkunni.
Ljóstillífun er, með einfaldri
skýringu, hæfileikinn að tengja
ólífrænu efnin, vatn og koltvísýr-
Mynd 2. Sjá skýringar í lexta.
ing, í sykrunga með notkun geisla-
orku sólar, en lífsstarfsemi
plantna og vöxtur eykst að vissu
marki með auknum hita. Lofthit-
inn kemur þó ekki beint að gagni.
Orkan, sem plantan notar til vaxt-
ar, er fyrst og fremst ljósorka, sem
binst og losnar úr læðingi við
Tafla 1.
Árleg framleiðsla gróðurs í kg þurrefnis af ofanvexti.
Tún. Alls kg þ. e./ár
Slegintaða ............1 350 millj.
Bitið .................j 85% 125 millj.
Rotnað.................... 15% 75 millj. 550 millj.
Óræktaður úthagi
Bitið .................... 40% 240 millj.
Skiliðeftir .............. 60% 360 millj. 600 millj.
Uppskeruauki úthagaræktunar 70 millj. 70 millj.
Nýtanlegt sem fóður 785 millj. kg
Skilið eftir 435 millj. kg
Uppskera alls 1220 millj. kg
FREYR — 89