Nýi tíminn - 26.01.1956, Blaðsíða 2

2) — NÝI TÍMINN — Fimmtudagur 26. janúar 1956
erver
feprsta af manni"
Aivöiuorð níræðrar norðlenzkrar konu
8 taka þai Viðskipti
Guðrún heitir hún, fædd 22.
janúar 1866 að Austari-Krókum
í Fnjóskadal, dóttir Magnúsar
Ámasonar og Þórunnar Helga-
dóttur konu hans.
Níi'æð íslenzk alþýðukona
hefur lifað mikið bi’eytingatíma-
bil, og kynni frá mörgu að
segja.. Og Guðrún er ern og
greið i svörum, en þegar ég
feað hana að segja mér eitthvað
af því sem á daga hennar hefði
drifið svaraði hún — Eg held
ég sé búin að gleyma því. Þetta
svar hennar var þó fyrst og
fremst sprottið af hlédrægni al-
þýðukonunnar, sem ekki vili
Guðrún Magnúsdóttir
..komast í blöðin“ á gamals
aidri, því þegar ég mótmælti
mimxisleysi hennar svaraði hún:
■ — Jú, kannske man ég ým-
islegt, en ef ég færi að segja
þér. það, þá yrði það svo langt
mál, —- og svo vil ég helzt sem
xninns.t. um þa.ð segja.
Það verður þó að samkomu-
llagi að þetta má ég hafa eftir
henni:
— Eg ólst upp hjá foreldnim
minum að Austari-Krókum þar
til ég var 19 ára, en þá fór ég
til föðursvstur minnar og var
hjá henni í tvö ár. Þá fór ég í
vist í 3 ár, að Nesi í Höfða-
hverfi.
— Hvernig var að vera í vist
í þá daga ?
— Það var gott heimili í
Nesi, skemmtilegt, mannmargt
og vel efnað eftir því sem þá
gerðist, og þetta var líka skyld-
fólk mitt, svo ég hafði ebki
nema gott um vistina að segja,
mér ieið þar vel.
1 Nesi giftist Guðrún Ing\rari
Ingvarssyni, uppeldissyni Ein-
ars Ásmundssonar í 'Nesi (Ingv-
ar var Húnvetningur að upp-
runa) og fónx þau að búa á
Hallfreðarstöðum, en fiuttu
brátt aö Báröartjörn í Höfða-
hverfi og bjuggu þar í 9 ár.
Eignuðust þau á þeim tíma 3
dætur, tvíburana Brynhildi og
Svanborgu og síðar Elísabetu.
Frá Bárðartjörn fluttu þau til
Akureyrar, en þar stundaói lngv
ar bátasmíðar á vetrum en
húsasmíðar á sumrum. Á Akur-
eyri bjuggu þau í 34 ár, en
fluttu þá til Reykjavíkur til
dóttur sinnar Elísabetar og
manns hennar Hallgrxms Jónas-
sonar kennara. Hjá þeim vonx
þau að mestu þar tU Ingvar
lézt fyrir nokkrum árum. Síð-
an hefur Guðrún ýmist verið
bjá Elísabetu eða Svanborgu
dætnxm sínxxm, en áður höfðu
þau verið nokkur ár á Djúpa-
vogi hjá Svanboi'gu. -— í dag
dvelur Guðrún hjá Svanborgu
á Digranesvegi 32 í Kópavogí.
— Hvernig var búskapurinn
í gamla daga, spyr ég, vil gjax-na
heyi’a meira en fi'amanski'áðan
annái.
— Búskapai'hættimir voru
fi’emur fátæklegir þá. Það var
afskaplega nxikU fátækt hjá
mörgu fólki í þá daga. Það var
lítið sem fólk gat veitt sér af
eriendum vamingi þá, og verzi-
unin slæm. Það var mjög erfitt
líf hjá mörgum, fanxxst mér, en
ég hafði ekkert af því að segja.
ég var hjá efnuðu fólki. Bái'ð-
ai'tjörn er frekai’ lítil jörð, en
okkur leið fremur vel þa.r.
— Var ekki vinmxtími yfir-
leitt Iangur þá?
'í —• Jú, þeir árrisulustu munu
liafa farið á fætur kl. 7 (þá
mun kl. hafa verið tveim stund-
um fljótari en mi), og það var
varla að maður sæi til að ganga
þegar faiið var heim af eng'j-
umrax á sumrin.
— Voru til heyhlöður i ^xá
daga?
— Já, á efnaðri bæjunx vora
til hlöður, hlaðnar úr torfi cg
grjóti og þaktar með torfi, -því
þá sást ekki þakjárn.
— Finnst þér veröldin betri
í dag en hún var þá?
— Miðað við hvenxig var þeg-
ar ég var smábam er liðan fóíks
og kjör miklu betri. Margt. var
gaman í þá daga, en ýmislegt
vildi ég þó ekki þui'fa að Iifa
aftur. En það er ekki allt feng-
ið með fi'amförunum sem orðið
hafa. Mesta eymdín af öllu í
dag er að veiúð er að eyðOeggja
landið okkar með erlendum yfir-
ráðum. Það er verið að txxka
það fegursta af manni. Mér
finnst að með sama áframhaldi
sé þjóðin komin að þv íað
hrynja.
—Hvernig var sjálfstæðis-
baráttan í gamla daga?
— Það vom ekki allir betiá í
sjálfstæðismálixiu þá en nú.
Sumt fólk lét sjálfstæðismálið
ekki koma sér við ,en það vakn-
aði og almenningur var einhuga
um að Island yrði sjálfstætt og
fi’jálst land.
Framhald á 5. síðu.
n við Bancbríkin
verða stöiugfr éhagsfr,
Útfíuinmgur þanga& mmnkar álíka mikiS á
sama fima og innflutningur þaSan eyksi
í lok nóvember s.l. höfó'u íslendingar flutt á árinu út
vörur til Sovétríkjanna fyrir rúmlega 144 milljónn’ króna
eða 37,7 millj. meira en á sama tímabili árið áöur. Innflutn
ingur þaðan hafði aukizt svipað eða úr 112,1 millj. kr.
fyrstu 11 mánuði ársins 1954 í 151,3 millj. 1955.
Hvað snertir verzluniuá
við Bandaríkín er hinsvegar
allt aðra sögxx að segja. t)t-
ilutiÚBgur okltar þangað
liefur mínnkað á fyrr-
greindu tímabilí um tæpar
56 nxillj kr., úr 142 millj.
en jafuframt hefur iixnflutn-
ingúriim þaðan aukizt úr j
202,4 millj. króna 1954 í
254,3 xnillj. á s.l. ári eða
unx tæpar 52 milljóixir.
Vei’zlunin við Bretland verð-
króna 1954 í 97,1 millj. ’55, (ur einnig sífellt óhagstæðai'i
Áfengisverzlunm seldi áfengi
fyrir rnn 90 miilj. kr. sl. ár
Fiá aMsMfstofviiuti í leyfefavík vom
aígreiááar póstferöíus ívm 10 millf. kr.
Á s.l. áxi seldi Áfenglsvei’zlun ríkisins áf-engi fyrir rúm-
lega 89 misij. og 200 þús. króna eða 5 millj. meira en 1954.
Hinsvegar .hefur áfengisneyzlan, umreiknuö í 100% spirí-
tusMtra á hvem íbúa, lækkað' sem nemur 108 gr. af hrein-
uni vínanda áriö 1955.
Áfengjssalan í Reykjavík nam
á árinu 81.571.015 kr. en 1954
var. selt fyrir ,76.891.088 krón-ur.
Á Seyðisfirði nam salan 2.099,694
krónum . (1.899.429 kr. 1954),
Siglufirði 5.598.178 kr. (5.022.422
kr 1954). títsölunni á Akureyri
var lokað 9. jan. 1954.
Salan hefur aukizt að krónu-
tölu í Reykjavík urn 6,1%, á
Seyðisfirði um 10,5% og á Siglu-
firði um 11,5%. Þar eð engin
sala var á Akureyri á þessu ári,
nemur heildarhækkunin þó að-
eins 6%. Þá er þess og að geta
að um miðjan mai varð allveru-
leg. hækkun á söluverði áfengis.
Áfeixgisneyzla
Áfengisneyzla, umreiknuð í
100% spírituslítra á íbúa, kornst
hæst 1946, var þá tveir lítrar.
1947 1.940 lítrar
1948 1,887 lítrar
1949 1,612 lítrar
1950 1,473 lítrar
1951 1,345 lítrar
1952 1.469 lítrar
1953 1,469- lítrar
„Friðrik var hetja mótsins“
Skákritstjóri New Stdte-sman stórhrifinn af
frammistöðu hans og framkomu í Hastings
„Hetja mótsins var auðviíað hinn tvítugi Friðrik Ólafs-
son, sem vel má vera að hljóti (og verðskuldar fylli-
lega) titil stórmeistara áður en hann verður myndugur".
Þannig farast ritstjóx’a skákdálks New Statesmaix and
Nation, þess útbreiddasta af hinum vönduðu brezku viku-
ritum, orð í frásögn af skákmótinu x Hastings um dag-
inn.
„Þegar hann. sagði mér, að hann væri að hef ja læknis-
nám, gat ég ekki stiilt mig um að láta þá von í ljós
að hann verði eins miklum tima til að tefla og dr. Tarr-
asch gerði, en hinum unga fslendingi svipar til hans um
alvörugefna og athugula framgöngu, þótt hann beri af
honum í yfirlætislausum þokka sem hann býður af sór.
En á skákborðinu er haxm svo ágengur að furðu sætír,
Svona fór hann að því að bursta Persitz“. Síðan er birt
skák þeirra Friðriks.
1954
1955
1,574
1,466
lítrar
lítrar
Póstkröfur
Frá aðalskrifstofu ÁVR í
Reykjavik voru afgreiddar póst-
kröfur:
1954 sem næst 10.000 að fjár-
hæð kr. 5.286.000,00.
1955 sem næst 13.950 að fjár-
hæð kr. 10.129.000,00.
Meðan á verkfalli stóð, um
sex vikna skeið, og lokaðar voru
vínbúðir í Reykjavík, voru póst-
kröfuafgreiðslur mikið umfram
venju.
íslendingum. Á fyrrgreindum
11 mánuðum hefur útflutning-
ur okkar þangað minnkað um
10.6 milljónir króna, úr 75,8
millj. 1954 í 65,2 millj. 1955,
en á sama tíma hefur innflutn-
ingur þaðan aukizt um 5,6
BiiUj. kr., úr 117,4 millj. 1954
í 123,0 millj. króna.
• Viðskiptalöndin erxx 61
Allar þessar upplýsingar er
að finna í nýútkomnu hefti
Hagtíðinda, en þar er m. a.
birt skrá. um viðskiptalönd ís-
lendinga, 61 að tölu.
Mestu viðskiptalönd okkar eru
þau þrjú sem þegar hafa verið
viðskiptaiöndum má ueína V,-
Þýzkalanð, en verzlnnarjöfn-
uður við það lxefur verið mjög
óhagstæður: Fyrstu 11 mánuði
s. 1. árs voru fluttar xít vörur
þang&ð fyrir aðeins 32,6 millj.
(51,7 millj. 1954) en inn fyrir
hvorld meira né nxinna en
112.6 millj. (79,5 nxillj. 1954)
eða 80 milljómmi nxeira!
Til Danmerkur hafa verið
fluttar út vörur fyrir 18,2 millj.
kx'. á tímabilinu, en imx fyrir
58,3 millj., til Finnlands nemur
útflutningurinn 43,9 millj., en
innflutningurinn 38,7 millj., og
hliðstæðar tölur um önnur
lönd: Frakkland 15,1 millj. (út-
flutningur) og 12,4 millj. (inn-
flutningur), Holland 17,9 millj.
og 44,7 millj., Italía 62,8 millj.
og 17,7 millj., Noregur 28,8
millj. og 14,5 millj., Svíþjóð
37.6 millj. og 42 millj., Tékkó-
slóvakía 33,4 millj. og 41,3 millj.
Austur-Þýzkala.nd 16,5 millj.
og 23,4 millj.
Þjóðmínjasafníð íái fé íii upptökn á
ýSlegri frásagnarlist
Ein af breytingai’tillögum Einars Olgeirssonar við fjár-
lagafrumvarpið var sú, að Þjóðminjasafninu yrðu veittar
75 þúsund krónur til hljómplötusafns og upptöku á stál-
þráð, hljómband eða annað varanlegt efni á ýmiss konar
alþjóölegum fróðleik, frásagnarhætti og kveðskap.
■■IIIIIMHIIIIHMIIMHIIIMIHII
■MHMMMMMMIMIIHI ■■■•■••«
iMIMIMMMIIMIMIO
Einar rakti það hve stórkost-
legar breytingar eru nú að
verða á öllum okkar þjóðhátt-
um. Vegna þessara breytinga
eru nú á okkar tímum að eyði-
leggjast allskonar gamlar
tninjar.
Tillaga þessi gengur í þá átt
að varðveita ofurlítið af þeirri
menningu hirxs talaða orðs,
sem til hefur verið með þjóð-
inni. Það eru ennþá til menn,
sem vegna frásagnarháttar eru
alveg sérstakii'. Það þarf að
taka upp og varðveita fi'ásagn-
ir þeirra. Það er alkunna, að
þegar farið var að skrifa þjóð-
sögurnar þá fengu þær annan
svip en á meðan þær voru
sagoar.
Aðrar þjóðir, sem eiga slíka
sagnaþuli, leggja mikið Itapp
á að taka upp frásagnir þeirra
á varanlegt efnL Má þar til
dæmis mixma á Ira og þjóðir
Sovétríkjanna.
Það eni til sannanir fyrir
því, að frásagnir geymdust
orðréttar mann fram af manni.
Fólk, sem hvorki kunni að lesa
né skrifa, kuxmi og sagði sög-
ur og kvæðabálka. En nú er
þetta að breytast. f staðinn
fyrir minni manna eru nú að
koma allskonar hjálpargögn,
bækur, kvikmyndir, hljómplöt-
ur osfrv. Með hverju árinu
sem líður er að deyja fólk,
sem býr yfir þessum sérstaka
frásagnarhætti og margskonar
fróðleik. Það er því dýrmætt
hvert árið.
Við megum engan tíma missa.
Þess vegna eigum við straH
að hefjast handa og gera ráð-
stafanir til þess að þfjóðminja-
vörður geti látið fara út um
sveitir og taka upp á varanlegt
efni allskonar frásagnir, kveð-
skap og fróðleik af vörum
fólksins sem tenn kann til
þessara hluta.