Nýi tíminn - 26.01.1956, Blaðsíða 9

4
Laugardagur 21. janúar 1936 — 2. árgangur — 2. tötublað
Orðsendingcsr
Ritstj.: Gunnar M. Magnúss - Útgefandi: Þjóðviljinn
Bækur, sem börnin skrifa
Rætt um Bókina um ísland og
japanskt útgáfufyrirtœki
Cssa, ísafirði. Þökk fyrir
bréfið frá 14. janúar. Það
er sennilega erfitt að ná
í öll blöðin, sem þú bið-
■ur um, einkum þau elztu.
En þér verður sent það
sem til er.
Sigrún Ambjamardóttir
á Selfossi var önnur
þeirra, sem hlutu 2. verð-
laun 13 ára barna í
skriftarkeppninni. Föður-
nafnið misritaðist í sið-
asta blaði og leiðréttist
hér með.
Sigrún Magnúsdóttir, 9
ára, Hlíðarvegi 19, fsa-
iirði, fær verðlaun fyrir
tvær teikningar, er hún
Nýir þættfc í
Óskastundinni
í síðasta blaði var á
það minnzt, að teknir
yrðu upp ýmsir smáþætt-
ir í blaðinu. í dag hefj-
ast tveir, annar úr sögu
flugsins til fróðleiks og
skemmtunar á þessum
miklu þróunartímum
fluglistarinnar. — Hinn
þátturinn nefnist: Hver
er höfundurinn? í honum
verða birtar vísur eða
hálfar vísur, partar úr
ljóðum eða lausu máli,
en höfundarnafn ekki
birt í sama blaði. Nú
eigið þið að vera búin að
finna höfundana áður en
nöfn þeirra verða birt í
næsta blaði á eftir. Þetta
er skemmtilegur leikur,
sem þið skuluð taka þát.t
í.
sendi í myndakeppnina
í desember. Af vangá
höfðu myndir hennar
verið lagðar til hliðar. Er
hún beðin afsökunar á
þessu. Önnur mynd Sig-
rúnar er af bóndabæ með
hlöðnum veggjum og
grænni grasþekju. Kona
með skjólu í hendi geng-
ur heim að bænum. —
Hin myndin er af skipi,
sem siglir blásandi byr.
Það er með „gínandi
trjónu“ og sver sig í
ætt við víkingaskipin
fomu.
Þann 13. þ. m. barst
ritstjóra Óskastundar-
innar bréf frá Árna Böðv-
arssyni magister, sem nú
er sendikennari við há-
skólann í Osló. f bréfinu
ræðir Ánii um hugð-
arefni okkar: ritgerðir og
frásagnir barna og ung-
linga. Þar sem við erum
nú í þann veginn að hefja
undirbúning að bókinni
um ísland, er gaman og
fróðlegt að heyra frásögn
af svipaðri starfsemi í
annarri heimsálfu, og
birtum við þessvegna
meginkaflann úr bréfi
Árna. Hann skrifar:
„Ég hef séð í Óska-
stundinnl í Þjóðviljanum
að rætt er um að efna
tii „bókar um ísland“,
þar sem safna skal sam-
an ritverkum íslenzkra
barna. Þetta er merki-
legt rannsóknarefni og
þarflegt fyrirtæki og
verður skemmtiieg bók.
En í þessu sambandi datt
mér í hug, að rétt er
að segja þér frá því að
verið er að vinna að
samskonar bók í Japan.
Það er nefnilega svo, að
japanskt útgáfufyrir-
tæki hefur tekið sér fyr-
ir hendur að safna frá
flestum þjóðlöndum
heims frásögnum og rit-
gerðum, líka nokkrum
teikningum, sem börn á
bai-naskólaaldri hafa
gert. Auðvitað skrifa öll
þessi böm á móðurmáli
sínu, en svo eru sög-
urnar þýddar á alþjóða-
málið esperanto og send-
ar til Japans, þýddar
þar á japönsku og prent-
Framhald á 2. síðu.
Hver er höfundurinn?
Hver er höfundur þessarar vísu?
Löngum var ég læknir íuinn,
lögfræðingur, prestur,
smiður, kóngur, kennarhui,
kerra, plógur, hestur
Hvað heitir kvœðið, sem eftirfarandi
Ijóðlínur eru teknar úr og hver er
höfundurinn?
Ríðum, ríðum og rekum yfir sandinn,
rennur sól á bak við Arnarfell,
hér á reiki er mai'gur óhreinn andinn,
úr því fer að skyggja á jökulsvell . .
Hvað heitir sagan, sem hefur þessi
niðurlagsorð?
. . . „Ójafnt höfumst við að: ég dilla barni
þíiiu, en þú berð bónda minn“. Að því
mæltu setur hún frá sér sveininn. son
húsfreyju, og verður haim þar eftir, en
iiefur karl sinn burtu með sér. og hurfu
þau þegar. En sveinninn óx upp hjá móður
sinni og varð efnismaður'*.
Úr hvaða Ijóði er þetta og hver
er höfundurinn?
Heiðarbúar! glöðum gesti
greiðið för um eyðifjöll.
Einn ég treð með hundi og besti
hraun — og týnd er lestin öll.
Fimmtudagur 26. janúar 1956 — NÝI TÍMINN — (9
Jafndýpislínur sjávarbotnsins unlan Suðausturlandi (í metrum).
r Hermann Einarsson:
Hvar eru takmörk landgrunnsins?
j I síðasta hefti Náttúru-
! fræðingsins birtir dr. Her-
í xrtann Einarsson grein uin
| það vandamál hver séu hin
) raunverulegu „landamæri"
Islands neðansjávar. Bendir
! itann á einfalda leið til að
( ákvarða það.
Hermann hefur gefið Nýja
Tímanum leyfi tíl að endur-
prenta greinina, og fer hún
hér á eftir.
ísland er einbúi í Atlants-
hafi. Það liggur „Ægi girt,
yzt á Ránarslóðum", eins og
8káldið segir. Landamæri þess
eru þvi eins glögg og frekast
verður á kosið. En raunveru-
leg landamæri íslands liggja
ekki við sjávarmál. islandi til-
heyra grunn, firðir og flóar,
og um það er deilt, hvaða
sjávarsvæði í nánd við strönd
landsins séu íslenzk hafsvæði.
Það virðist augljóst, að við
verðum að gera nánari grein
fyrir því, hvar raunveruleg
,,landamæri“ Islands liggja
neðansjávar. Hvar á að draga
þá markalinu.*
Landgnmnið er mjög mis-
breitt, og eins er það mis-
jafnlega vogskorið. Það vekur
strax athygli, ef lega vog-
skorninganna er athuguð nán-
ar, að þeir- liggja einkum und-
an mynnum núverandi fjarða
eða undan meginfljótum, sem
til sjávar renna. Óneitanlega
liggur nærri að álykta, að ein-
hvem fíma hafi grunnin imi-
an við 20 metra dýpi verið
þurrt land, og þá hafi dalir
skorizt eftir fljótsstefnum, og
skriðjöklar síðan sorfið þá í
núverandi mynd, en þar sem
aðrar skýringar koma líka til
greina, verður að svo stöddu
ekkert um þetta fullyrt. Á
það má þó benda, að svo virð-
ist sem í mynni neðansjávar-
fjarðanna séu „delta“, eins og
þekkt er undan mynnum stór-
fljóta. Kemur þetta glögglega
í ljós, ef teiknaðar eru jafn-
* Tilefni þessarar greinar
er einkum það, að í lögunum
frá 1948 um vísindalega vemd-
un landgmnnsins er þess ekki
getið við hvaða dýpi miða
skal, þegar rætt er um land-
gmnnið. I athugasemdum með
frumvarpinu er hins vegar
sagt: „Landgmnnið er nú tal-
ið greinilega afmarkað á 100
faðma dýpi“. (Alþt. 1947, A.
841). Ekki er mér kunnugt
um að ■—o sé talið.
dýptariínur þéttar en venja er
til. Fylgir þessu greinarkomi
dýptarkort af botninum undan
Suðausturlandi. Til þess að sjá
þetta, verður lesandinn að
fylgja dýptariínunmn á kort-
inu. Jafndýptarlínumar fyrir
150 og 200 metra marka greini-
lega legu neðansjávardalanna
í landgmnninu. Fylgi augað
ihins vegar 300 metra dýptar-
línunni sést, að hún tekur á
sig sveig undan mjmnum land-
gmnnsdjúpanna. Gætu hér
hafa myndazt tungur úr
framburði fljóta eða jöklá.
Önnur skýring, sem til greina
gæti komið, væri ef til viE
sú, að suður djúpin lægju botn-
_straumar, er smám saman
hefðu sorfið hliðar og botn
djúpanna og borið fram sand
og leðju á líkan hátt og fljót
væri.
Menn hafa eigi verið á eitt
sáttir um það, hvemig skil-
greina beri landgrunn íslands.
Sumir hafa miðað við 200
metra dýptariínu, eða m.ö.o.
efstu brún landgrunnsins.
Dýrafræðingai’ hafa miðað við
400 metra dýptarlínu í ritverk-
inu „Zoology of Iceland", og
liggur sú dýptarlína í hlíðuin
landgmnnsins. Ef betur er að
gáð, má á þessu vandamáli
finna ótviræða lausn, sem ég
legg til, að við lögfestum*.
Framhald á 11. siðu.
* Hér er að sjálfsögðu ekki
átt við fiskveiðilandhelgi, því
að takmörk hennar ákvarðast
fyrst og fremst af þjóðréttar-
legum sjónarmiðum. ,