Nýi tíminn - 06.03.1958, Page 7

: , . 'ii'i i'i.imarí
Funmtudagur 6. marz 1958 •
/, •f .M
NÝI TÍMINN — (7
Hvað kallar á
nýjar aðgerðir?
Hvað er það þá, sem nú
kallar á nýjar aðgerðir í þess-
um málum? Vegna hvers þarf
að afla nýrra tekna og hvað
mikið er þar um að ræða?
Nýjar tekjur vegna hækk-
aðra uppbóta til framleiðsl-
unnar þurfa ekki að vera
meiri en ca. 25 milljónir króna.
Með þeim tekjuauka ætti m:lli-
færslukerfið að geta staðið
allvel við skuldbindingar sín-
ar. En auk þess virðist óhjá-
kvæmilegt að afla ríkissjóði
aukinna tekna, sem nema 65
milljónum króna. Við afgreiðslu
fjárlaganna fyrir áramótin var
einmitt gert ráð fyrir, að rík-
issjóð vantaði þá fjárhæð, ef
halda ættl áfram þeim niður-
greiðslum, sem verið hafa.
Þessi þörf til hækkaðra tekna,
t
stafar ekki nema að litlu leyti
a£ i auknum ríkisútgjöldum
vegna bækkandi verðlags, eða
að auðveldara ætti að verða
að koma í veg fyrir verðlags-
hækkanir á Jjes^Vári, en var
á s.l. ári.
Horfur á því að stöðvunar-
stefnan megi takast eru því
miklu betri nú en áður.
Þróurnn í peningamálunum
hvað spamað snertir er líka
m klu hagstæðari nú, en áður.
Þannig var heildarsparnaður-
inn, þ e. aukning spari- bg
hlaupareiknjngs'nnstæðna í
bönkum og sparxsjóðum aðeins
45 m'lljónir króna 11 fyrstu
mánuði ársins 1956, en 213
milljónir króna fyrstu 11 mán-
uðina 1957. Þessar tölur sýna
að stöðvunarstefnan hefur haft
áhrif og möguleikarnir til þess
að betri árangur náist ættu að
vera fyrir hendi.
Gengislækkun
— millifærsla
Mikill ágreiningur hefur lengi
verið um það hvort hagkvæm-
Niðurgreiðslur þeirra nerha yf-
ir 800 mjllj. norskra króna á
ári. Þeir greiða ^hiður verð . á
sykri, kaffi, komvörum, larid-
búnaðarvörum og ótal öðrum
vörum.
Þeir greiða einnig niður verð
á veiðarfærum fiskibáta og
þeir styrkja sumar greinar út-
flutningsframleiðslunnar á
kostnað annarrar.
f Bretlandi er einn.ig mikil
niðurgreiðsla á vörum og þar
riýtur heima-útgerðin beinna
styrkja m.a. í sambandi við
byggingu fiskjskipa. Landbún-
aður nágrannalandanna er svo
að segja allsstaðar styrktur á
beinan og óbeinan hátt.
Á Norðurlöndum öllum og
Bretlandi er mismunakerfið
notað að meira eða minna leyti,
þ.e.: þar eru ákveðnar vör-
ur skattlagðar sérstaklega, en
öðrum vörum hlíft.
f Noregi og Sviþjóð er t.d.
lagður á sérstakur fjárfestmg-
arskattur 10 og 12%. Skattur-
inn nær aðeins til ákveðinna
Lúðvík Jósepsson:
Efnahagsmálín
vegna aukinnar niðurgreiðslu.
Aukin tekjuþörf ríkis'ns staf-
ar fyrst og fremst af hækkandi
útgjöldum almennt vegna laga-
setninga undanfarandi ára og
vegna þess, að Alþingi hefur
ákveðið að verja síhækkandi
fjárhæðum til ýmissa frarn-
kvæmda í landinu. Samkomu-
lag hefur hins vegar ekki tek-
jzt um lækkun á útgjöldum
ríkisins, eða niðurskurð svo
neinu nemi.
Sá vandj, sem hér er á hönd-
um i sambandi við nýja tekju-
öflun, stafar því ekki frá verð-
lagsmáliwuin og er ekki hægt
að setja í samband vlð milli-
færsluleiðina, eða gengisskrán-
ingu.
Samþykki Alþingi ný út-
gjöld verður það að sjálfsögðu
að afla nýi-ra tekna, sem út-
gjöldunum nemur, eða lækka
ötinur útgjöld ella.
Deilur um millifærslule'ð til
stuðnings við atvinnuvegina,
eða gengislækkunarleið er auð-
vitað óskýlt atriði.
Er stöðvunar-
ara væri að veita útflutnings-
framleiðslunni stuðn'ng með
almennri gengislækkun, eða
með millifærslu eins og gert
hefur verið.
Hér er ekki aðstaða til þess
að ræða þessar tvær leiðjr
ýtarlega, kosti þeirra hvorrar
um sig og galla. En rétt er
að benda á, að grundvallar-'
munurinn á þessum tvelmur
leiðum er sá, að með gengis-
leiðin fær>
Margt bendir til þess, að á
þéssu nýbyrjaða ári fari verð-
lag á innfluttum vörum lækk-
andi.. Þann:g mun olía enn
„fara láekkandí. Jám hefur ver-
ið keypt við miklu lægra verði
en i fyrra.
Sement hefur lækkað.
• t Rúgmjöl mun lækka sam-
kvæmt gerðum samningi og yf-
■ irleitt má "segja að verðlag á
hráefnj erlendis hafi lækkað.
Miklar likur eiru því til þess,
lækkun ©r gert ráð fyrir að
hækka verð á öllum innflutt-
Um vörum að sama hlutfaJHi
og fá þann g fram þær tekjur'
sem veita á útflutningnum. j
Millifærsluleiðin gerir aftur á,
móti ráð fyrir, að fjár til stuðn-V
ings útflutnngsframleiðslunni
megi afla með mismunandi á-J*
lagi á vörur og þjónustu og
hina ýmsu þjóðfélagsþegna.1
Þann:g er hægt með milliý’
færsluleiðinni að leggja aðal-’’
þvmgann af millifærslunni á
herðar hinum ríku, eða þeirrá,
sem mest nota af lúxusvörum.
Formælendur gengislækkun-
arleiðarinnar benda mjög á
það, að m;lTfærsIuleiðin byggi
á mismunakerfi, þ.e. geri ýms-
ar vörur of dýrar. Þá er einn-
ig í sífellu hamrað á hættum
styrkjaleiðarinnar. Nú er það
svo, að því fer fjarri, að við
íslendingar séum e.n'r um
styrkjaleiðina og mismunakerf-
ið..
Allar nágrannaþjóðir okkar
búa að meira eða minna leyti
við þetta kerfi og gera jöfnum
höndum að gre'ða niður verð-
lag á ýmsum vörum og veitá
beina og óbeina rekstursstýrki.
Norðmenn hafa t.d. mjög
viðtækt niðurgreiðslu kerfi.
Gjaldeyris-
málin
ið eða ekki gjaldeyristekjurn-
ar síðar, en kalla hins vegar
til sín i upphafi m'kinn gjald-
eyri og mikið vnnuafl, sem
þar með tapast frá gjaldeyris-
öflunar-atvinnuvegunum.
Af þessum ástæðum hefur
sífellt þrengzt um möguleika
Síðari hluti greinar
Lúðvíks Jósepssonar
um eínahagsmálin
í gjaldeyrismálum þjóðarinnar
og í þe:'m efnum er alyeg ó-
hjákvæmilegt að breyta um
stefnu.
Fjárfestingjn verður að
minnka og þá fyrst og fremst
sú fjárfestjng, sem ekki mun
bæta skilyrði til gjaldeyrisöfl-
unar. Jafnhíiða m'nnkun fjár-
festingarinnar þarf vinnuaflið
að færast meir yfir til gjald-
eyris-atvirmuveganna. Nokkur
samdráttur í fjárfestingunni
þarf hvorki að leiða af sér at-
vinnúleysj, né stöðyun í fram-
förum. Þvert á tnóti ætti slík
breyting að Íeiða fljótlega til
aukins útflutn'ngs og hækk-
aðra þjóðartekna.
Efnahagsmálin
verkj sjálfJr allan sinn salt->
fisk.
Enn sigla togarar okkar með
allt of mikið magn af r.ýj-
um fiski, sem seldur er sem
hráefni til fiskvinnslustöðvaj
erlend.s.
Aðrar þjóð.r banna jafnan-
útflutning á hráefni sLnu, sem
f
hægt er að fullvinna í land-
inu sjálfu.
Og enn eigum við eftir að
tryggja okkur einum einkaaf-
um í kr'ngum landið.
Þrátt fyrir þetta aiit er rétt
að viðurkenna að aðstaða
okkar íolendinga í framleiðsiu-
málum er ekki s'.æm.
Við eigum mik'l og góð tæki
og mundum afkasta miklu ef
afli væri góður.
Hefðj aflinn t.d. á síðust’u
vetrarvertíð verið jafn góður í
róðri og hann var vertíðina á
undan, hefði framléiðslan órð-
ið urn 150 milljónum króna
meiri fyrir þjóðárbúið, en raun
varð á.
' Það er þvi .augijóst að allgóð
vertíð og sæmileg sumarsíld-
veiði gætu gjörbreytt gjaldeyr-
jsöfluninni.
fjárfestinga, en sleppir öðr-
um.
Segja má að víðast hvar
hafi tilhneygingjn verið sú, að
greiða niður verð á algeng-
ustu lífsnauðsynjum og bægja
þannig frá stórsveiflum í kaup-
gjaldi, en aftur á móti hef-
ur rerið þeim mun lengra
gengið í því að leggja tolla eða
skatta á aðrar vörur, eða í
aimarri skattlagningu.
Eitt erfiðasta viðfangsefnið
í efnahagsmálum okkar er stað-
an í gjaldeyrismálunum.
Við getum þó ekki kvartað
undan því, að gjaldeyristekj-
urnar hafa brugðizt, því þær
hafa farið vaxandi, síðustu .
árin hafa þær náð hámarki ^
En gjaldeyrisnotkun hefur vax-
ið hraðar og liggja til þess
ýmsar orsakir.
Sú ástæða er þó veigamest.
að fjárfesting hefur aukizt og
kallað á meiri og meiri gjald- ’
eyri. Heildarfjárfestingin mun
nú nema á ári um 1500 millj-
ónum króna, eða um 32—
33% af þjóðartekjunum. Slík
fjárfest.'ng er meiri en hjá
flestum eða öllum öðrum þjóð-
um.
Stærstu þættir þessarar
fjárfestingar: eru húsabygging-
ar í kaupstöðum, framkvæmd-
ir í sveitum, skipakaup (olíu-
og kaupskp), flugvélakaup,
raforkuframkvæmdir og sem-
entsverksmiðja. Mjög mikið af
þéssum ágætu framkvæmdum
ér þess eðljs, að þær auka lit-
Aukin
framleiðsla
Þýðingarmesta atriðið í
efnahagsmálum okkar í dag,
er að auka útflutningsfram-
leiðsluna.
Til þess að svo mégi verða
þarf endumýjun og aukning
fiskiskipanna og fiskvinnslu-
stöðvanna að ganga fyrir öllu.
öðm. Og jafnhliða því þarf að
tryggja, að vinnuaflið færist
meir og meir yfir á útflutnings-
framleiðsluna, úr ýrrisurii nei-
kvæðum framkvæmdum, - eða
úr lítt þjóðhagslegri vinnri, sem
um skeið hefur dregið til sín
allt of mikið vinnuafl.
í tíð núverandi ríkisstjómar
hefur nókkuð verið gerb til
bóta í þessum efnum, en miklu
me ra þarf að gera.
Hagur útflutningsframleiðsl-
unnar hefur verið gerður betri
og tryggt með samningúm að
tækjn væru öll rekin. Þannig
hefur nú ver ð meiri þátttaka
í framleiðslunni.
Kjör sjómanna hafa verið
bætt nokkuð og fríðindi þeirra
aukin.
Samið er þegar um all-
verulega aukningu fiskjskipa-
flotans og nokkrum stórum
fiskvinnslustöðvum komið í
gang.
Tryggð hefur verið mikil og
örugg sala á öllum fiskafurð-
um okkar og afskipanir svo að
segja eftir heridinni.
Sérstök áherzla hefur verið
lögð á uppbygg ngu fiskvinnslu-
stöðva úti á landi og á kaup
fiskiskipa þangað, en einmitt
þar hefur ver:ð nokkuð af illa
notuðu vinnuafli.
Allt er þetta í rétta átt og
til mikilla bóta frá því sem
áður var. En meira þarf til.
Enn eru mörg hundruð útlend-
ingar á fiskiskipum okkar og
tjl þeirra þurfum við að greiða
ca. 35 milljón'r króna í er-
lendum gjaldeyri á ári,
Enn seljum við óverkaðan
úr landi nær allan okkar salt-
fisk, þó að keppinautar okkar,
Norðmenn og Færeýingar,
Lokaorð
Grein þessi 'er þegar orðin
allmiklu lengri en ég upphaf-
lega hafði ráðgert.
Ég vil því að lokum draga
hér saman nokkur aðalatriði
þess, sem hér hefur verið rætt:
1. Stefna sú, sem farin hcfur
verið í efnahagsmáluniun í
tíð núverandi rikisstjórnar,
er allt önnur en stefna í-
haldsstjórnarinnar.
Þá var farin kollsteypulcið
sífelldra verðhækkana, leið
verðbólgu; sú leið sem var
gegn hagsmunum láglauna-
fólks en með hagsmunum
eignamanna og skuldakónga.
2. Stöðvunarleiðin hefur tek-
izt. Verðhækkanij. hafa ekki
orðið meiri hér en í löndum
í kring um okkur. Spamað-
ur aukizt.
3. Framleiðslukostnaður sjáv-
arútvegsins hækkaði ekkl
árið 1957 og af þeim ástæð-
um þurfti EKKI að veita
auknar uppbætur.
4. Tekizt hefur að tryggja
rekstur framleiðslunnar bet-
ur en áður, en afli brást
á s.I. ári.
5. Millifærslan til útflutnings-
ins er nú gerð meir á kostn-
að milliliða í verzlun, og
þeirra sem mestar hafa tekj-
mtnar og eyða mestu af
lítt nauðsynlegum hlutum en
áður.
6. Það er fjarstæða að nauð-
synlegt sé að leggja á nýjar
álögur svo hundruðum
milljóna skipti. Nauðsynleg
tekjuöflun er aðallega vegna
ríkissjóðs til þess að mæta
auknum útgjöldum af laga-
setningu og fjárveitingum Al-
þingis.
7. Aukin útflutningsframleiðsla
er brýnasta verkefnið í
efnahagsmálum okkar.
Undirstaðan til lausnar á
því er endumýjun og ankn-
ing fiskiskipaflotans og fisk-
vinnslustöðvanna og að
flytja meira vinnuafl tU ut-
flutningsframleiðslunnar frá
neikvæðum framkvæmdum,
eða atvinnurekstri sem litla
þjóðhagslega þýðingu hef-
ur.