Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.04.2010, Blaðsíða 15

Fréttabréf Ættfræðifélagsins í apríl 2010
frumútgáfunni. I neðanmálsgreinum hef ég þó sums
staðar bætt við upplýsingum úr kirkjubókum ef mér
hefur þótt það nauðsynlegt.
-En við bættum Iíka við tveim dálkum, sem okk-
ur þótti mjög mikilvæg viðbót, en það voru fæð-
ingardagar eftir kirkjubókum og dánardagar frá
Erfðafræðinefnd. Víða vantar þó fæðingardaga ef
kirkjubækur eru glataðar, en þá tók ég það sem næst
best var, sem eru upplýsingar um fæðinguna skráðar
við ferminguna, en slíkt bar að gera frá árinu 1816.
Það var mikil vinna að gá að fæðingardegi hvers ein-
asta manns á öllu Islandi, sérstaklega í Reykjavík, þar
sem fólk var komið alls staðar að.
-Oft vildi það líka brenna við að fólk sagði sig
yngra í manntalinu en það var samkvæmt kirkju-
bókunum. Slfkt gat verið bagalegt, bætir Hólmfríður
við, þegar fólk fór að fá ellistyrk á fimmta áratugn-
um. Þá þurfti fólk að kanna réttan fæðingartíma svo
það gæti sótt um ellistyrk. Það sótti þá fæðingarvott-
orð til Þjóðskjalasafns og Hagstofu. Þá kom í ljós að
þeir sem sögðu sig yngri en þeir voru höfðu misst af
nokkrum árum í ellistyrk. Þá gat fólk þurft að leita
réttar síns á Hagstofunni
-Mikið verk er óunnið þótt samanburðinum sé lok-
ið, segir Eggert. Færa þarf færa inn allar leiðréttingar
og viðbætur, fara yfir það og þannig er endalaust hægt
að lagfæra og fínpússa. Eg var t.d. langan tíma bara
við leiðréttingar á Reykjavíkurbindunum. Ég vann í
þessu fram yfir síðustu aldamót en hef síðan snúið
mér að öðru. Ahuginn á frekari útgáfu hefur minnk-
að, því rniður. Manntölin seljast illa og það er dýrt að
gefa þau út. Markhópurinn er lítill.
-Auk þeirra sex binda sem út eru komin, hef ég nær
fullunnið, að segja má, Snæfellsnessýsluna, Hnappa-
dalssýsluna og Dalasýsluna. Þær sýslur gætu vel rúm-
ast í einni bók. Það væri gaman ef af útgáfu þeirra
gæti orðið.
-Já, við þyrftum svona 1-2 milljónir til þess að
gefa það út, bætir Hólmfríður við. Og svo væri nóg að
prenta það í 500 eintökum. Hin voru prentuð í 1000
eintökum og mikið af því er enn óselt.
-Auðvitað er draumurinn að koma öllu manntal-
inu út á prenti, segir Eggert, en það er borin von eins
og ástandið er núna í þjóðfélaginu og áhugi manna
takmarkaður.
-Ég væri heldur ekki lengi að vinna Barðastrandar-
-Kosturinn við Manntalið 1910 er fyrst og fremst sá að
það er svo nálægt okkur í tíma, sem auðveldar fólki mjög
leit að uppruna sínum, sérstaklega ungu fólki. Það verð-
ur því mikilvæg brú yfir í fortíðina, segir Hólmfríður
Gísladóttir, fyrrum formaður Ættfræðifélagsins.
sýslurnar, segir Eggert. Ég á Ijósrit af prestþjónustu-
bókum þaðan og sömuleiðis úr Mýrasýslunni.
-Já, svo þyrftum við líka að koma Borgarfirðinum
út, hann er eiginlega næstur, segir Hólmfríður.
-Stjórnarráðið lét gera úttekt á manntalinu 1910.
þar var kannað búalið og bændur, fjöldi þeirra og
annarra atvinnuvega. Svo eru í manntalinu lýsingar á
húsum, sem er mjög merkilegt, því lítið er til af slfku
annars staðar. Þessi úttekt var gefin út í bókarformi
árið 1913.
-Kosturinn við Manntalið 1910 er fyrst og fremst
sá að það er svo nálægt okkur í tíma, sem auðveldar
fólki mjög leit að uppruna sínum, sérstaklega ungu
fólki. Það verður því mikilvæg brú yfir í fortíðina.
Viðtal: Guðfinna Ragnarsdóttir
Saga manntalanna
Saga manntala á íslandi er orðin bæði löng og inni-
haldsrík allt frá því fyrsta allsherjarmanntalið var tek-
ið árið 1703. 1729 var svo næsta manntal tekið, en
aðeins í þrem sýslum. Islensk ættfræði væri snöggt-
um fátækari og innihaldsrýrari, að ekki sé meira sagt,
ef manntalanna nyti ekki við. I formála að útgáfu
Ættfræðifélagsins á Manntalinu 1816 segir Guðni
Jónsson meðal annars um þessi tvö fyrstu manntöl:
„Þau atriði eru óteljandi, sem unnt hefur verið að
leiðrétta og auka við um íslenzka ættfræði með hjálp
þessara tveggja heimildarrita.“
1762 og 1769 er í fyrsta sinn tekið manntal í hinu
http://www.ætt.is
15
aett@aett.is