Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.04.2010, Blaðsíða 14

Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.04.2010, Blaðsíða 14
Fréttabréf Ættfræðifélagsins í apríl 2010 Manntalið 1910 hundrað ára Draumurinn að koma öllu manntalinu út á prenti í tilefni eitt hundrað ára afmælis manntals- ins 1910 brá Fréttabréfíð sér í heimsókn til hjónanna Eggerts Th. Kjartanssonar og Hólmfríðar Gísladóttur, fyrrum for- manns Ættfræðifélagsins, en þau hafa haft veg og vanda af útgáfu þeirra binda sem út hafa komið af þessu manntali. -Já, það má segja að það hafi verið Ættfræðifélagið sem hafði frumk væði að útgáfu manntalsins 1910, seg- ir Hólmfríður. Enda er það eitt af markmiðum félags- ins að efla og útbreiða íslenska ættvísi og mannfræði. Það byrjaði allt árið 1987, með því að Jón Gíslason, sem þá var formaður Ættfræðifélagsins, hitti Magnús Magnússon prófessor á förnum vegi og Magnús sagði honum frá því að þetta manntal væri að nokkru leyti til á tölvutæku formi hjá Erfðafræðinefnd, en Magnús sat þar í stjórn. Og það skipti engum togum að boltinn fór að rúlla. Þann 23. mars 1988 var skipuð þriggja manna nefnd sem í sátu ég, Einar Egilsson og Sigurður Sigurðarson. -Samið var við Erfðafræðinefndina um tölvu- vinnslu og Tölvunefndin leyfði birtingu á gögnum Erfðafræðinefndar úr manntalinu og öðrum óbeinum heimildum, ásamt leiðréttingunr. Það varð strax ljóst að í gögnum Þjóðskjalasafnsins voru ýmsar upplýs- ingar sem ekki voru tölvuskráðar hjá Erfðafræðinefnd og var því leitað til Þjóðskjalasafnsins um viðbætur. Þær voru unnar upp úr frumriti manntalsins og fengin var vinnuaðstaða á safninu. Sú vinna hófst 13. febrú- ar 1990. -Það gleymist oft, segir Hólmfríður, þegar við sitj- um með slík manntöl tilbúin á borðinu, að á bak við hverja útgáfu liggur gífurleg vinna og það nrikil ná- Árið 1910 voru íbúar íslands 85.183 að tölu. Manntalið 1910 var hið fyrsta sem tekið var á veg- um innlendrar landsstjórnar og laut ekki yfirstjórn danskra stjórnvalda. Dr. Jón Þorkelsson þingmað- ur Reykvíkinga bar fram þingsályktunartillögu um manntalið. Stjórnarráðið annaðist framkvæmd- ina. Þingsályktunartillagan varð kveikjan að stofn- un Hagstofunnar 1914. Unnið var úr niðurstöðum manntalsins á árunum 1911-1913 og gefin út ít- arleg skýrsla. -Það var mikil vinna að gá að fæðingardegi hvers einasta manns á öllu Islandi, sérstaklega í Reykjavík, þar sem fólk var komið alls staðar að segir Eggert Th. Kjartans- son sem hefur, ásamt konu sinni Hólmfríði Gísladóttur, haft veg og vanda af útgáfu Manntalsins 1910. kvæmnisvinna. Manntalið 1910 hefði seint komið út með öllum viðbótum og leiðréttingum ef ekki hefði konrið til stór hópur sjálfboðaliða úr Ættfræðifélaginu. Hópurinn vann árum saman við að bera saman frum- gögnin og tölvuútskrift Erfðafræðinefndar. Saman- burðurinn stóð sleitulaust til ársins 1997, en þá var lokið við allt landið. í byrjunarhópnum voru Ásthildur Steinsen, Eggert Th. Kjartansson, Guð- björg Sigfúsdóttir, Gunnar Hvammdal, Hólmfríður Gísladóttir, Klara Kristjánsdóttir, Kristín Guðmunds- dóttir, Sigríður Guðmundsdóttir og Sólveig Guð- mundsdóttir. Ásthildur. Sigríður og Sólveig hættu um það leyti sem við vorum komin að Snæfellsnesi. -Á 50 ára afmæli Ættfræðifélagsins árið 1995 færði félagið þessum félögum sínum öllum veglega blóm- vendi fyrir þeirra vinnuframlag og óeigingjarna starf. -Það var líka ánægjulegt, segir Hólmfríður, að fyrsta bindi manntalsins, bindið um Skaftafellssýslunnar var nýkomið út á 50 ára afmæli Ættfræðifélagsins. -Ákveðið var að sleppa tveim dálkum úr frum- riti manntalsins, segir Eggert, sem hefur haft veg og vanda af viðbótum og leiðréttingum auk þess að sjá alfarið um útgáfu beggja bindanna um Reykjavík, VI og V2. Það eru annars vegar upplýsingar um trú manna og hins vegar veikindi fólks. -Eftir á að hyggja hefði verið fróðlegt að hafa upp- lýsingar um veikindin, því þau segja sína sögu. Oft var t.d. tilgreint hvort menn væru blindir. -Stefnt var að því að útgáfan fylgdi að öðru leyti http://www.ætt.is 14 aett@aett.is

x

Fréttabréf Ættfræðifélagsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttabréf Ættfræðifélagsins
https://timarit.is/publication/885

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.