Landneminn - 01.01.1950, Blaðsíða 11

Rússneskir kvikmyndastjórar: 1. V sevólod Pudovkin varS
jrœgastur jyrir „MóSurina". — 2. Alexander Dovsjenkó er
jrœgastur jyrir „]ör'ð“. — 3. Vladimir Petrojf gcrði „Pétur
mikla“. — 4. Alexander Ptusjkó, höfundur brúðumyndanna,
hefur líka gert frœgar litmyndir, þ. á m. „Steinblómið“. —
5. Friedrich Ermler gerði „Hin miklu þátlaskiV'. — 6. Mark
Donskoj gerði myndirnar um Maxím Gorki.
Ný tœknibrögð.
íslenzkir bíógestir kannast niæta vel við nafnið Walt
Disney. Það er óþarft að rekja hér afrek hans, en
hann telst faðir teiknimyndanna. Hins vegar kannast
sjálfsagt færri þeirra við Alexander Ptusjkó, þótt hann
hafi kannski unnið engu síðra afrek. Milli 1930 og
’40 skóp hann nefnilega bruðumyndina „Hinn nýi
Gúllíver“. Síðan hafa brúðumyndir náð geysilegum
vinsældum í Austur-Evrópu, og eru það einkum Tékk-
ar, sem í dag framleiða mikið af þeim. — En Ptusjkó
hefur nú samt veitt a. m. k. mörgum Reykvíkingum
ánægjulega kvöldstund. Hann gerði nefnilega hina
frægu litmynd. „Steinblómið“. Hann fékkst ekki lengi
við brúðumyndirnar, en sneri sér að litm.yndatilraun-
um. Og „Steinblómið“ er einn árangur þeirra ti'vau.ia.
Hann notar svonefndan „agfa-colour“, sem gefur
mun betri liti en hinn bandaríski „technicolour“, svo
sem kunnugt er, bæði af þessari mynd, mörgum rúss-
neskum íþróttamyndum, „Óð Síberíu“ o. fl.
Árið 1944 var sýnd í Moskvu fvrsta J/ríviða (stcrc-
oscopic) kvikmynd heimsins. Hún nefndist „Robinson
Krúsó“. Höfundur hennar heitir Ivanoffski. Þar nieð
hafði loks rætzt draumur, sem menn hafði lengi
dreymt: að ná dýpt í myndina. Hingað til höfum við
aðeins skynjað breidd og hæð í þeim. Nú vinna Rússar
af kappi að því að fullkor.ma þetta sýningarkerfi, og
fregnir herma, að ekki líði á löngu, þar til þeir fari
að umbyggja bíó sín í stórum stíl fyrir j)rívíðar mynd-
ir. — Eisenstein hafði áður en hann dó vígt þessu nýja
formi áhuga sinn. Hann dó af hjartaslagi og fannst
liggjandi fram á skrifborð sitt. En á borðinu lá ófull-
gerð grein um litmyndir og þríviðar myndir. Þessi
mikli sköpuður slakaði aldrei á til hinztu stundar.
Hér hefur nú verið gerð lítil tilraun til að gefa
örstutt yfirlit yfir þróun ráðstjórnarkvikmynda í 30
ár. Ætla mætti, að í því sambandi væri rétt að geta
hinna nýjustu. En J)ar sem J)að væri efni í heila grein,
verður það að bíða betri tíma.
Eftir striðið hafa ýmsir borgararlegir fagurkerar á
Vesturlöndum haldið því fram, að J)róun kvikmynda-
listar í Ráðstjórnarrikjunum væri stöðnuð, eins og þró-
un alls andlegs lífs eystra! Að „Rússar“ hefðu snúið
baki við hinni glæsilegu fortíð sinni o. s. frv. Þessum
áhyggjufullu fagurkerum er bezt svarað með orðum
hins mikla franska kvikmyndastjóra, Louis Daquin:
„Kjarni málsins er ekki að gera samanburð á „Pótem-
kin“ og „Móðurinni“ annars vegar og „Partisana-
konunni“, „Hinni miklu arfleifð“ og „Orustunni um
Stalíngrad'1 hins vegar, heldur að rannsaka, að hve
miklu leyti ráðstjórnarkvikmyndin hafi náð því marki,
sem hún hefur sett sér á hverjum tíma.“ — Þetta mark
sjá kvikmyndamenn Ráðstjórnarríkjanna í ljósi hins
sósíalíska raunsæis, sem lærimeistarinn Pudovkin skýr-
greinir svo: „Hið sósíalíska raunsæi er vinnuaðferð,
sem setur listamanninn í náið samband við veruleik-
ann, við það líf, sem hrærist í kringum hann, og (það
er aðalatriðið!) lætur listamanninn taka beinan þátt
í átaki allrar J)jóðarinnar, gerir hann að virkum J)átt-
takanda í uppbyggingu hins kommúníska þjóðfélags.“
Til lesenda
Ritstjóraskipti verða aftur með þessu hefti Land-
nemans. Jónas Árnason tekur við af Bjarna frá Hof-
teigi, sem séð hefur um ritstjórnina síðan í haust, að
Jónas lét af starfinu sökum anna. — Um leið og
Landneminn þakkar Bjarna fyrir ágæta ritstjórn, vill
hann tilkynna lesendum, að handbragð Bjarna mun
eftir sem áður láta að sér kveða á síðum blaðsins,
hann hefur gefið loforð um að skrifa eitthvað í sér-
hvert hefti, að minnsta kosti fyrst um sinn. Mun það
eflaust mikið fagnaðarefni lesendum að Bjarni skuli
þannig hér eftir sem hingað lil ætla að leggja Land-
nemanum lið sinna góðu hæfileika á sviði ritaðs máls.
LANDNEMINN 9