Neytendablaðið - 01.12.1997, Blaðsíða 21

nýrri stefnumótun um malaríulyf. Breska
lyfjaeftirlitið bendir á að lyf með meflo-
kvín veiti virkari vörn en nokkur önnur. í
nýjustu skýslum um eitrunaráhrif meflo-
kvín-lyfja segir þó að þau séu ef til vill
aðeins hentug þeim sem fara til svæða
þar sem önnur malaríulyf koma síður að
gagni. Ætli fólk til svæða þar sem hætta
er á malaríu er rétt að ræða val á lyfjum
við lækni. Hafni fólk Lariam á það samt
skilyrðislaust að taka annað malaríulyf.
Lariam er selt í íslenskunt apótekum.
Mengun af skordýraeitri
Enginn vafi leikur á um eitrunarárif skor-
dýraeiturs með lífrænum fosfórsambönd-
um (e. organophosphate pesticides, OP).
Hins vegar er mjög deilt um hversu
eitruð efnin séu og í hvaða magni. I Bret-
landi ráðlögðu stjórnvöld fólki fyrir
tveim árum að skafa gulrætur og skera af
þeim báða enda fyrir neyslu, eftir að
miklar leifar af lífrænum fosfórsambönd-
um höfðu fundist í sýnum af ávöxtum og
matjurtum. Þetta kom sérstaklega illa við
þá sem telja að mikið af næringargildinu
felist í hýði jurta. í sumum fréttum var
reynt að tengja neyslu lífrænna fosfór-
sambanda við aukningu á ýmsum sjald-
gæfum sjúkdómum í fólki. Eftir frekari
rannsóknir á leifum skordýraeiturs í
matjurlum beindu yfirvöld þeim tilmæl-
um til foreldra snemma á þessu ári að
afhýða alla ávexti áður en smáböm væru
látin eta þá.
Það olli sérstöku uppnámi þegar
skýrslur sýndu að starfsmenn í landbún-
aði sem annast sauðfjárböðun og komast
í langvarandi snertingu við lífræn fosfór-
sambönd í baðleginum kunna með því að
auka hættu á að skaða taugakerfíð.
Hver er staðan?
Stjórnvöld í Bretlandi boða áfram að
neysla á ávöxtum og grænmeti sé nauð-
synlegur liður í heilsusamlegu fæði, en
ráðleggja fólki jafnframt að þvo matjurtir
vel og afhýða margar þeirra fyrir notkun.
Hins vegar er ekki samkomulag um hætt-
una á leifum af skordýraeitri með
lífrænum fosfórsamböndum. Lækna-
samtök telja að á meðan eitrunaráhrif
þessara efna eru ekki skilgreind til fulls
eigi að gæta varfærni með það fyrir
augum að vernda „umhverfi, starfsfólk
og neytendur“ fyrir hugsanlegum
neikvæðum áhrifum. Þau telja líka að á
meðan vafi leikur á um eitrunaráhrif
skordýravarnarefna eigi að banna þau
eða draga úr notkun þeirra. Þau samtök á
sviði umhverfismála sem einbeita sér að
því sem snertir skordýravarnir (The
Pesticides Trust) benda á að neytendur
séu annað veifið í snertingu við hátt hlut-
fall eiturefna fyrst mismunandi magn
þeirra fínnst sífellt í matjurtasýnum.
Listería
Listería er sýking sem dregur nafn sitt af
Joseph Lister, skurðlækninum breska
sem fyrstur notaði sótthreinsandi efni við
skurðlækningar. Hún er einkum skæð
barnshafandi konum, fólki með slakt
ónæmiskerfí, sérstaklega öldruðum og
þeim sem eru að ná sér eftir sýkingar.
Hún berst úr matvælum sem mygla við
langa geymslu, til dæmis ákveðnum
tegundum osta, sérstaklega mjúkostum
og gráðostum. Hún getur líka komið úr
kæfu og örbylgjuofnaréttum sem eru
matreiddir á skakkan hátt. Einkennin
geta verið alvarleg og stundum lífshættu-
leg. Nýfædd böm geta sýkst illa af henni.
Frá því á síðari hluta níunda áratugarins
hefur listería oft verið í fréttum vegna
íjölgunar á sýkingartilfellum.
Hver er staðan?
Bresk heilbrigðisyfirvöld ráðleggja fólki
í helstu áhættuhópunum sem getið er að
framan að neyta ekki matvæla sem kunn
eru að því að breiða út listeríu, mjúkosta
eins og brie-osta og camembert-osta,
gráðosta og hvers kyns kæfu. Forsteikt
og forsoðin matvæli sem hafa verið kæld
á að matreiða þangað til þau verða
sjóðheit. Það á einnig við um tilbúna
kjúklingarétti.
Salmonella
Salmonellu-sýkillinn hefur um árabil
verið landlægur í nágrannalöndum okkar
og gýs öðm hvoru upp hérlendis. Hann
getur valdið heiftarlegri matareitrun, en
eftirminnilegast er mörgum þegar bresk
yfirvöld hvöttu almenning til þess 1988
að neyta ekki hrárra eða lítt matreiddra
eggja, og heilbrigðismálaráðherrann sætti
hörðu ámæli fyrir að fullyrða ranglega að
nær öll eggjaframleiðsla Bretlands væri
undirlögð af salmonellu. Salmonella
getur þrifíst í jafn ólíkum matvælum og
kjöti og súkkulaðibúðingum. Tilfellum
fer víðast hvar fjölgandi og hafa þau
meðal annars þrefaldast í Englandi og
Wales frá 1981. í janúar á þessu ári
fannst salmonellusýkill af veikri gerð í
barnamjólkurtegundinni Milumil, og var
hún þegar í stað tekin af markaði. Hún er
ekki seld hérlendis.
Hver er staðan?
Til eru margar gerðir af salmonellu en
helst finnst hún í hráu kjöti, kjúklingum,
ógerilsneyddri mjólk og hráum eggjum.
Helsta ráðið gegn salmonellu er hreinlæti
í matvælavinnslu og eldhúsum. Þíða á
kjöt fullkomlega fyrir matreiðslu og
geyma það neðst í kæliskápum svo ekki
leki úr því á annan mat. Það á að sjóða í
gegn eða þangað til vökvi lekur hreinn úr
því þegar stungið er á. Öll matvæli sem
almennt geta hugsanlega smitast af salm-
onellu á að geyma við lágt hitastig og
matreiða gaumgæfílega. Ógerilsneydda
NEYTENDABLAÐIÐ - Desember 1997
21