Neytendablaðið - 01.12.2003, Blaðsíða 11

EsÉt™ Má skipta
'ptnn rrtiur
í haust sem leið ræddu starfsmenn Neyt-
endasamtakanna hvort ekki væri kjörið
að bregðast í tíma við því óvissuástandi
sem ríkir árlega eftir jólahátíðina um
hvort landsmenn megi skila eða skipta
jólagjöfunum. Það er mjög misjafnt
hvernig verslanir bregðast við þessari ár-
legu uppákomu og engan veginn mögu-
legt fyrir gefandann að kynna sér stefnu
allra verslana hvað varðar skil á vöru og
skipti. Það hefur verið fastur liður strax á
fyrsta opnunardegi verslana eftir jól að
fyrirspurnum rignir yfir starfsmenn Neyt-
endasamtakanna þar sem neytendur
spyrja um rétt sinn varðandi skilarétt, inn-
eignarnótur og gjafabréf. Engin ákvæði
er að finna í lögum um rétt neytenda til
að skipta eða skila vöru sem er ógölluð.
Reyndar taka flestar verslanir við vörum
svo framarlega sem þær eru heilar og
ekki er of langt liðið frá því að þær eru
keyptar. Jafnvel er til í dæminu að versl-
anir greiði út vörur sem er skilað. Þó er
víða pottur brotinn og það er algerlega
undir verslunum komið hvaða þjónustu
viðskiptavinirnir fá.
Nýjar reglur um skilarétt, inneign-
arnótur og gjafabréf
Á árinu 2000 var skipuð nefnd til að
bæta úr þessu. Nefndin var skipuð full-
trúum frá SVÞ (Samtökum verslunar og
þjónustu), Verslunarráði íslands, ASÍ,
Neytendasamtökunum og viðskiptaráðu-
llmur í dós
í septemberblaði Tænk + Test er grein
um aukið ilmefnaofnæmi sem rekja
má til meiri ilmefnanotkunar í hinum
og þessum neysluvörum. Sala á lyktar-
vörum og ilmsteinum ýmiskonar hefur
margfaldast á undanförnum árum og
í raun engin takmörk fyrir hugmynda-
flugi framleiðenda þegar kemur að
nýjum ilmandi vörum á markaðnum.
Starfsmenn Tænk + Test fundu t.d.
ilmandi framhliðar á farsíma sem og
límmiða, stundarskrá, penna, hlýanta
og bangsa.
Besta ráðið til að forðast ilmefnaofnæmi
er að nota eins lítið af ilmandi vörum og
eða skila jólagjöfunum?
neytinu. Afraksturinn af starfi nefndar-
innar voru verklagsreglur sem taka á
skilarétti, inneignarnótum og gjafabréf-
um. Þær verslanir sem fylgja reglunum
fá sérstakt skilaréttarmerki til að setja
á áberandi stað við inngang verslana
eða við afgreiðslukassann. Skilaréttar-
merkið er þannig trygging neytenda
fyrir því að viðkomandi verslun fari eft-
ir þessum reglum. Þegar nefndin hafði
lokið störfum sínum fór fram kynning
á þessum reglum í Kringlunni með mik-
illi viðhöfn og límdi viðskiptaráðherra
skilaréttarmerkið á áberandi stað í eina
verslunina. Neytendasamtökin fögnuðu
að sjálfsögðu þessu framtaki. Nú gátu
neytendur verslað í þeim verslunum sem
samþykkt höfðu skilaréttarreglurnar og
þurftu því ekki að velkjast lengur í vafa
um rétt sinn.
Listi yfir verslanir sem fylgja reglunum
Til að einfalda jólagjafainnkaupin fyrir
neytendur kom upp sú hugmynd að
tilvalið væri að birta lista yfir þær versl-
anir sem vinna eftir skilaréttareglunum
í desemberútgáfu Neytendablaðsins.
Starfsmaður Neytendasamtakanna fór á
stúfana til að kanna hversu margar versl-
anir fara eftir þessum reglum. Heimsótt-
ar voru verslanir í Kringlunni, Smáralind
og á Laugavegi en skilaréttamerkið var
hvergi að sjá. Eins virtist starfsfólk versl-
ananna lítið þekkja til skilareglnanna
hægt er, og sérstaklega á þetta við um
börn. Þær vörur sem eru auglýstar sem
ofnæmisprófaðar eiga það sameiginlegt
að innihalda lítið eða ekkert af ilmefnum
enda eru ilmefni algengustu ofnæmis-
valdarnir.
Paö hreinlega ilmar allt af hreinlæti!
Markaðssetning á hreinlætisvörum hefur
aðallega gengið út á ilmandi hreinleika.
Við teljum að salernið sé ekki hreint
nema að það ilmi af hreinlæti. Lyktin
hefur hins vegar ekkert með hreinlæti að
gera. Það er ekki svo gott að búið sé að
og kannaðist hvorki við bæklinginn né
límmiðann góða með skilaréttarmerkinu
sem dreift var í verslanir á sínum tíma.
Það virðist því vera svo að sú mikla
vinna og kostnaður sem á sínum tíma
fór í að setja og kynna verklagsreglurnar
hafi engan veginn skilað sér. Neytendur
þekkja ekki alltaf rétt sinn og enn í dag er
algerlega tilviljanakennt hvernig verslanir
sýsla með inneignarnótur og gjafabréf.
Samt sem áður var á sínum tíma mikil
sátt um skilaréttarreglurnar og voru allir
sem að samstarfinu komu sammála um
að reglurnar kæmu sér vel fyrir bæði
verslunareigendur og neytendur
Aftur á byrjunarreit?
Það lítur út fyrir að við séum komin aft-
ur á byrjunarreit og að sama holskeflan
komi aftur eftir jólahátíðarnar. Starfs-
menn Neytendasamtakanna láta þó
ekki staðar numið. Ætlunin er að taka
saman lista yfir þær verslanir sem vinna
eftir skilaréttarreglunum og hafa hann
aðgengilegan á heimasíðu Neytenda-
samtakanna, www.ns.is. Þannig geta
neytendur kynnt sér áður en gjafir eru
keyptar hvert þeir eigi að snúa sér. Við
bendum því verslunum sem vinna eftir
þessum reglum eða vilja fá nánari upp-
lýsingar á að hafa samband við skrifstofu
Neytendasamtakanna í síma 5451200
eða senda okkur tölvupóst til sa@ns.is.
kreista sítrónur út í uppþvottalöginn eða
að sett hafi verið ilmandi rósablöð út í
einnota afþurrkunarklútinn. Ilmurinn er
af kemískum efnum sem framleidd eru
í verksmiðjum og hlutverk þeirra er að
ilma en ekki að leysa upp fitu, drepa bakt-
eríur eða að ná burtu óhreinindum.
í þessu sambandi á sagan um konuna
sem mátti ekki vera að því að taka til
fyrir jólin vel við. Hún hellti hreingern-
ingarlegi í tusku og setti síðan tuskuna á
ofn og þar með ilmaði allt af hreinlæti.
Samhliða þessu slökkti hún öll rafljós og
kveikti á kertum.
NEYTENDABLAÐIÐ 4. TBL. 2003 11