Neytendablaðið - 01.12.2003, Blaðsíða 23

viðgerðar, afsláttar eða, ef gallinn reyn-
ist verulegur, riftunar og endurgreiðslu.
Vanefndir seljanda við bifreiðakaup geta
jafnframt leitt til skaðabótaskyldu hans
gagnvart kaupanda. í lögum er sérstak-
lega kveðið á um að úrbætur skuli fara
fram án kostnaðar og verulegs óhagræð-
is fyrir kaupanda, innan hæfilegs tíma og
þannig að hann fái bætt útgjöld sín úr
hendi seljanda.
Ef viðgerð tekur langan tíma og neyt-
andi er bíllaus á meðan, hver er þá rétt-
ur hans? Ef viðgerð hefur það í för með
sér að kaupandi getur ekki notað bifreið-
ina í meira en eina viku getur kaupandi
krafist þess að fá sambærilegan hlut til
umráða á kostnað seljanda. Þetta á þó
aðeins við ef krafan telst sanngjörn með
hliðsjón af þörfum kaupandans og þeim
kostnaði og óhagræði sem það hefur í för
með sér fyrir seljanda.
Hvað ef neytandinn þarf ítrekað að fara
með bílinn í viðgerð þar sem ekki tekst
að gera við gallann? Oft hefur komið
upp sú staða að erfitt hefur reynst að
lagfæra galla. Neytendur hafa þurft að
leita nokkrum sinnum á verkstæði en
innan skamms er sami galli kominn aftur.
I lögum um neytendakaup er sérstaklega
tekið á þessu álitaefni. Þar kemur fram að
seljandi hafi tvær tilraunir til þess að gera
úrbætur á hlut vegna sama galla nema
sérstakar aðstæður séu fyrir hendi sem
réttlæti frekari úrbætur eða afhendingu.
Ef seljanda tekst þetta ekki ber honum að
afhenda nýjan hlut eða endurgreiða.
Ber kaupanda skylda til þess að fara
með bílinn í reglulegar þjónustuskoðan-
ir til þess að viðhalda ábyrgð? Til þess
að viðhalda lögbundnum tilkynningar-
fresti um galla ber kaupanda ekki skylda
til slíks. Fresturinn er2 ár skv. eldri kaupa-
lögum en 5 ár skv. neytendakaupalög-
um. Veiti bifreiðaumboð ábyrgð umfram
lögbundinn tilkynningarfrest er svarið
já. Ekki er óalgengt að seljendur skilyrði
ábyrgð, t.d. með reglulegum þjónustu-
skoðunum á eigin verkstæðum. Rétt er
að benda á að viðhald og reglulegt eft-
irlit bifreiða er af hinu góða og leiðir til
betri endingar. Bifreiðaumboð hafa þó í
ríkari mæli skyldað kaupendur í dýrar og
reglulegar þjónustuskoðanir sem skilyrði
fyrir slíkri ábyrgð. Bifreiðaumboðin hafa
heimild til þess að skilyrða ábyrgð innan
sanngjarnra marka. Af þeim sökum verð-
ur hver og einn verður að meta hvort
hanntelurviðkomandi ábyrgðvera kostn-
aðarins virði. Við slíkt mat verður að taka
inn í þá áhættu að ef galli kemur fram að
hann heyri undir þá sérskilmála sem selj-
andi hefur skilyrt ábyrgðina. í mörgum
tilvikum má rekja bilanir sem upp koma
tii notkunar en ekki galla. Líkurnar á því
verða að sjálfsögðu mun meiri þegar bif-
reiðin er komin á þriðja ár. Sem þýðir
að ábyrgð tryggir ekki endilega ábyrgð
seljanda ef bíllinn bilar. Einnig verður að
taka inn í matið þann kostnað sem er við
þjónustuskoðanir seljanda. Hægt er að fá
smur- og þjónustuskoðanir á hagstæðu
verði hjá viðurkenndum aðilum og margt
er jafnvel hægt að gera sjálfur.
Kaup á notaðri bifreið
Kaup á notaðri bifreið geta verið mjög
góður kostur fyrir neytendur þar sem
afföll af nýjum bílum eru oft gríðarlega
mikil. Notuðum bílum fylgja þó ýmsar
áhættur enda getur slæm meðferð fyrri
eiganda á bifreiðinni valdið síðari eig-
anda ómældum óþægindum og tjóni.
Af þeim sökum er grundvallaratriði við
kaup á notuðum bíl að flýta sér hægt og
afla sér allra nauðsynlegra upplýsinga
uni bifreiðina áður en kaupin fara fram.
Hvenær telst notuð bifreið gölluð?
Notuð bifreið á að hafa þá eiginleika
sem kaupandinn mátti vænta við kaup-
in hvað varðar endingu og aðra þætti.
Sömuleiðis á bíllinn að vera í samræmi
við þær upplýsingar sem seljandi gaf um
hann. Ef eiginleikar bifreiðarinnar eða
upplýsingar um hana standast ekki getur
hún talist gölluð. Þó er rétt að nefna að
bilun í notuðum bíl sem myndi skoðast
sem galli á nýjum bíl telst ekki endilega
að vera galli á notuðum. í fyrsta lagi er
ákveðið slit á nokkurra ára gömlum bíl
og kaupandi situr almennt sjálfur uppi
með kostnað vegna slfkra viðgerða. Eft-
ir þvf sem bíllinn er eldri þarf meira til
að seljandinn beri ábyrgð vegna bilana
á bílnum.
Algengur fyrirvari við sölu notaðra bíla er:
„Seldur í því ástandi sem hann er." Þessi
fyrirvari er leyfilegur en hann þrengir tölu-
vert möguleika kaupanda á að krefjast bóta
vegna galla. Engu að síður telst bíll seldur
með þessum fyrirvara gallaður ef hann er í
verra ástandi en kaupandi mátti ætla miðað
við kaupverð og atvik að öðru leyti eða selj-
andi hefur vanrækt að veita upplýsingar um
atriði sem hann vissi eða mátti vita um.
Hvenær á að tilkynna um galla?
Kaupanda ber skylda til að tilkynna selj-
anda um galla eins fljótt og auðið er. Há-
marksfrestur til að tilkynna um galla er
tvö ár. Raunhæfur möguleiki kaupanda á
að sanna galla að svo löngum tíma liðn-
um er hins vegar nánast enginn. Mestu
líkurnar á því að sanna galla er stuttu eft-
ir kaup. Af þeim sökum verður kaupandi
að bregðast skjótt við telji hann að notuð
bifreið hafi verið gölluð þegar kaupin
áttu sér stað.
Hvernig er best að komast hjá ágrein-
ingi um galla á notaðri bifreið?
Á seljanda notaðrar bifreiðar hvílir rík
upplýsingaskylda. Það skiptir því veru-
legu máli hvað er sagt um ástand bílsins
og hverju er lofað þegar gengið er frá
kaupum. Þess vegna skal ætíð gæta þess
við kaup á notuðum bíl að allt sem selj-
andinn ábyrgist ásamt öllu því sem hann
lofarsétekiðfram ískriflegum kaupsamn-
ingi við seljandann. Seljandi ber ábyrgð
á því að bifreiðin uppfylli þá kosti sem
almennt má gera ráð fyrir varðandi bíl
af þeirri tegund sem keypt er. Seljand-
inn getur hafa sagt að ákveðnir hlutir
væru nýviðgerðir eða nýir. Hann ber
þá ábyrgð á því að svo sé og komi fram
bilanir vegna þess að slíkar fullyrðingar
seljanda eru rangar þá á kaupandi rétt á
því að fá það bætt. Kaupandi þarf hins
vegar að geta sannað fullyrðingar selj-
anda ef hann kannast ekki við þær. Þess
vegna skal ítrekað að það er nauðsynlegt
að láta allt sem máli skiptir koma fram í
kaupsamningnum.
Hver er skylda kaupandans?
Samhliða skyldu seljanda til upplýsinga
hvílir jafnframt rík skoðunarskylda á
kaupanda. Kaupandi verður að skoða
bifreiðina gaumgæfilega því að hann
getur sjálfur þurft að bera ábyrgð á galla
sem hefði komið í Ijós við almenna skoð-
un. Neytendasamtökin mæla með að
neytendur láti ástandsskoða bifreiðar.
Seljanda sem og bílasala ber að upplýsa
kaupanda um allt sem varðar bílinn og
þá einkum tjónaferil og veð. Vert er þó
að brýna fyrir kaupanda að kanna líka
tjónaferil bifreiðar hjá Umferðarstofu
og nálgast veðbókarvottorð hjá sýslu-
manni.
NEYTENDABLAÐIB 4. TBL. 2003 23