Neytendablaðið - 01.09.2006, Blaðsíða 18

Neytendur krefjast
sanngjarnra viöskipta
Aukin krafa neytenda um sjálfbæra
framleiðslu hefur gert það að verkum að
sífellt fleiri fyrirtæki selja svokallaðar
„Fairtrade" vörur. Eitt stærsta fyrirtæki
á Norðurlöndunum, Danisco, mun fljót-
lega setja á markað sykur frá Malaví sem
ber sérstakt sanngirnismerki (Fairtrade
Certification Mark). Sykurbændur hafa
stofnað samvinnufélag í suðurhluta
Malaví og hafa fengið vottun og þar með
leyfi til að merkja framleiðsluna meö
sanngirnismerki.
Malaví
Malaví er eitt fátækasta land heims. Það
er aöeins stærra en ísland að flatarmáli og
þar búa 10,6 milljónir manna. Eyðni er mjög
útbreidd og ævilíkur er einungis um 42 ár.
Landið er mjög þéttbýlt og 90% íbúanna
búa í dreifbýli. Landbúnaður er helsta
atvinnugreinin og 80% af úfiutningstekjum
landsins. Mikilvægustu landbúnaðarafurðir
eru tóbak, sykurreyr, bómull og te.
Malaví hefur verið í fréttum hér á landi
undanfarið en ísland styöur margvísleg
þróunarverkefni í Malaví.
Sykurreyrræktun
Nchalo er þurrt, flatt og ófrjósamt hérað í
Chikwawa-héraðinu í suðurhluta Malaví.
Þar er ræktaður sykkurreyr og margir hafa
atvinnu sína af þvi að vinna á sykurreyr-
akrinum eða í sykurverksmiðjunni sem er
í eigu fyrirtækisins lllovo. Fólkið á svæð-
inu býr í litlum leirhúsum og gengur til
vinnu sinnar. Þótt launin séu einungis
einn og hálfur bandaríkjadalur á dag hafa
starfsmenn aðgang að læknisaðstoð og
ókeypis hádegismat. Störf hjá lllovo eru
því eftirsóknarverður kostur fyrir fólk á
svæðinu
Samvinnufélag sykurbænda
Möguleikar íbúanna voru lengi vel
takmarkaöir og margir voru atvinnulausir.
Sumir höfðu náð að koma sér upp litlu býli
og ræktuðu bómull, hrísgrjón eða maís við
frumstæð skilyrði. Árið 1996 var ráðist í
að breyta hrísgrjónaökrum í Nchalo í rækt-
unarland fyrir sykurreyr en það var ríkis-
stjórnin í Malaví og sykurverksmiðjan í
Nchalo sem átti frumkvæðiö og fékk til
þess lán frá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum.
Stofnað var samvinnufélag sykurbænda og
árið 2003 fengu bændurnir 312 sem mynda
samvinnufélagið vottun frá FLO (Fairtrade
Labour Organisation) og þar með leyfi til
að merkja sykurinn með sanngirnismerki.
Sykurinn hefur hingað til einungis verið
seldur til Bretlands.
Fyrir hvert tonn af sykri fá bændurnir 60
bandaríkjadali í bónus. Þessi bónus er nýtt-
ur í samfélagsleg verkefni. Fram til þessa
hafa verið byggðir tveir brunnar þannig
að konurnar í þorpinu þurfa ekki lengur
að ganga 3 kílómetra til að sækja vatn.
Bónusinn hefur líka verið notaður til að
kaupa lyf.
Ekki dans á rósum
Humphery Nyapigoti gekk i samvinnufélagiö
1999 eftir að hafa unnið við bómullar-
ræktun. Hann man greinilega hvernig það
var að fá minna borgað fyrir uppskeruna en
hann lagði til.
„Þegar ég vann við bómullarræktun gat ég
tekið eigin ákvarðanir en hafði ekki nóg
fyrir mat. í dag höfum við mat en erum enn
ósjálfstæð vegna skuldarinnar," segir Nyap-
igoti og vísar þar til lánsins sem var tekið
1996 til að koma verkefninu af stað. Eftir
18 NEYTENDABLAÐIÐ 3. TBL. 2006