Bændablaðið - 13.03.2001, Blaðsíða 22

22
BÆNDABLAÐIÐ
Þriðjudagur 13. mars 2001
Ur Mlrannuni Rannsöknastofn-
unar landbúnaðarins sumariö 2000
I þessari grein verður gerð grein
fyrir tveimur óskyldum viðfangs-
efnum. Annars vegar verður sagt
frá tilraun með vaxtartregðuefni
sem dregur úr hæðarvexti korns og
hins vegar tveimur tilraunum með
niðurfellingu korns og áburðar.
1. Stytting korns
I kornræktarlöndum tíðkast víða
að úða byggakra með vaxtar-
tregðuefni til þess að draga úr
hæðarvexti stönguls. Þannig stend-
ur kornið betur en ella og þolir
mikinn köfnunarefnisáburð. Marg-
ir hafa spurt hvort þetta geti ekki
verið hagkvæmt hér á landi. Til að
svara þeirri spurningu gerðum við
stóra tilraun á Korpu í sumar. Þar
voru bæði Olsok (sexraða) og Fil-
ippa (tvíraða) og fjórir mismun-
andi skammtar af köfnunarefn-
isáburði. Uðað var á tveimur mis-
munandi tímum, tuttugu og tíu
dögum fyrir skrið. Efnið sem
notað var heitir Cycocel extra.
Ahrif úðunar voru mjög lítil.
Helst fundust áhrif af úðun tíu
dögum fyrir skrið. Uðunin dró
lítið eitt úr legu, en korn lagðist
hvort eð var sáralítið. Þessi úðun
lækkaði kornið ekki nema um tvo
sm, en tíu sm er venjuleg lækkun
erlendis. Uppskera jókst þó við
þessa meðhöndlun um 400 kg af
korni á hektara eða 10 % en vegna
mikils breytileika í tilrauninni var
það á mörkum þess að vera
marktækt.
Niðurstaðan verður sú að ekki
er hægt að mæla með styttingunni
eftir þessa einu tilraun. Efnið sem
Fjórði
hluti:
Stytting
korns og
aðferð við
sáningu
notað var er að vísu ekki dýrt en
aka þarf um akurinn tíu dögum
fyrir skrið og komið sem spillist
við troðninginn bætist við
kostnaðinn. Avinningurinn er þar
að auki óviss eins og frarn kemur
hér að ofan.
II. Aðferð við sáningu
I allar kornræktartilraunir
RALA er sáð með Iítilli raðsáðvél
sem fellir áburð og fræ niður sam-
an. Það hefur alltaf gefið góðan
árangur og mörg ár eru síðan menn
tóku eftir því að í tilraunum varð
korn jafnan gróskumeira og
fljótara af stað en korn í ökrum á
sama stað.
I komrækt utan tilrauna eru
þessi árin notaðar þrjár aðferðir
við sáningu og áburðardreifingu:
A. Aburði og sáðkorni dreift með
kastdreifara og hvort tveggja
herfað niður.
B. Sáðkorn fellt niður með sáðvél
en áburði dreift ofan á.
C. Aburður og fræ fellt niður
hvort í sínu lagi með þar til
gerðum vélum.
Arin 1996 og 1997 gerðum við
Qórar tilraunir á jafnmörgum
stöðum sunnanlands til að kanna
hversu mikill munur væri á
sáningu okkar og öðmm
aðferðum. I sumar er leið gerðum
við svo tvær tilraunir á Korpu til
viðbótar. Niðurstöður fylgja hér
með í töflu.
Gróði án aukakostnaðar
Samræmi milli tilrauna er óvenju-
lega gott og voru þær þó gerðar á
alls konar landi, allt frá sandi að
mýri. Niðurstaðan er líka einföld.
Aðalatriðið er að kornið fái að
spíra í áburðinum. Lfklega á það
fyrst og fremst við þegar korn
spírar við lágan hita eins og venju-
legt er hérlendis. Aburður, einkum
fosfór, binst í jarðvegi og í
kuldatíð vaxa rætur hægt. Við þær
aðstæður virðist það vera mik-
ilvægt að frærótin geti komist í
snertingu við áburðinn um leið og
kornið byrjar að spíra.
Þegar korn og áburður eru felld
niður saman spírar kornið fljótt og
er allt sumarið á undan korni í
öðrum reitum, venjulega munar
góðri þverhönd á hæð framan af
sumri. Þessi sáningaraðferð skilar
því betur þroskuðu korni en aðrar
aðferðir. Auk þess hefur korn sem
fellt er niður með áburði mikið for-
skot á illgresi vegna þess að kornið
nær þá að einoka áburðinn.
Eins og sjá rná í töflunni skilar
þessi sameiginlega niðurfelling
600 kg af fullþurru komi á hektara
umfram annars konar sáningu. Það
er 24 % uppskeruauki án nokkurs
aukakostnaðar. Ekkert bendir til
þess að vélar sem fella niður kom
og áburð sitt í hvom lagi geft
þennan uppskeruauka enda er þar
nokkurt bil milli korns og áburðar í
jarðvegi.
Hagsmunamál
Óvenjulegt er að tilraunir sýni
svona eindreginn uppskeruauka
fyrir einfalda aðgerð. Þessi rnunur,
600 kg af þurrefni, verður 700 kg
af korni með 15 % raka. Verðgildi
þess eru að minnsta kosti tíu
þúsund kr. og allt er þetta miðað
við hektara. Því er kominn tími til
að verkhagir menn finni einhverjar
leiðir til að lagfæra vélar sínar svo
að þær komi áburði og fræi saman
niður í jörðu. Sömuleiðis mega
vélainnflytjendur fara að leita að
sáðvélum með þessa hæfileika.
1. tafla. Tilraunir með mismunandi kornsáningu Uppskera
hkg þe/ha hlutfal!
Korpu 2000, tvær tilraunir
Korni og áburði dreift, herfað niður 25,7 100
Korn fellt niður, áburður ofan á 25,6 100
Korn og áburður saman niður 31,7 124
Suöurlandi 1996-1997, fjórar tilraunir
Korn fellt niður, áburður ofan á 25,4 100
Korn og áburður saman niður 31,3 124
Böndinn vann á linfð
Fyrir skömmu féll
dómur í Héraðsdómi
Norðurlands vestra þar
sem bónda var dæmt
eignarhald á ábýlisjörð
sinni á hefð. Þarna var
um allsérstætt mál að
ræða. Tekist var á um
lítinn eignarhluta úr
jörðinni Vestara-Hóli í
Fljótum eftir að í ljós
kom að eignaskiptum á
henni var síðast þinglýst árið 1931.
Bóndinn þar, Sigmundur Jónsson,
taldi sig hafa eignast jörðina árið
1954.
Málavextir voru þeir að afi
Sigmundar og alnafni bjó ásamt
konu sinni Halldóru Bald-
vinsdóttur á Vestara-Hóli árin
1895-1941, fyrst sem leiguliði en
keypti síðar jörðina. Olst Sig-
mundur yngri upp hjá þeim eftir að
foreldrar hans fluttu burt úr sveit-
inni af heilsufarsástæðum. Sig-
mundur eldri lést árið
1941 en kona hans bjó
áfram á jörðinni ásamt
syni þeirra. Arið 1943
tók Sveinn sonur Sig-
mundar og Halldóru
við búskapnum og hóf
fljótlega byggingu nýs
íbúðarhúss. Sveinn lést
af slysförum árið 1954,
ókvæntur og bamlaus.
Þá var jörðin talsvert
skuldsett vegna húsbyggingarinn-
ar, veðsett Jarðakaupasjóð ríkisins
og einnig var veruleg skuld í Sam-
vinnufélagi Fljótamanna.
Halldóra, sem enn bjó á Vestara-
Hóli, bauð þá bömum sínum að
taka við jörð og bústofni og jafn-
framt áhvílandi skuldum en ekkert
þeirra hafði vilja til þess. Leitaði
þá Halldóra eftir áhuga Sigmundar
á að taka við og lýsti hann sig
reiðubúinn til þess nteð því skil-
yrði að allir jarðareigendur væru
samþykkir því að jörðin yrði hans
eign og hann tæki jafnframt við
áhvílandi skuldum.
Árið 1954 ritaði þáverandi
hreppstjóri Haganeshrepps bréf að
beiðni Halldóm Baldvinsdóttur til
sýslumanns Skagfirðinga og bað
um að breytingar yrðu gerðar á af-
sali jarðarinnar, þar sem öll börn
Sigmundar og Halldóru voru
samþykk því að Sigmundur yngri
fengi jörðina. Þetta bréf er til en
pappírar varðandi breytingar á af-
sali jarðarinnar hafa ekki fundist
þrátt fyrir talsverða leit.
Það var svo árið 1997 þegar
ein föðursystir Sigmundar lést og
skipta átti búi hennar að barnabörn
systur hinnar látnu fóm að
véfengja að amrna þeirra hefði
nokkru sinni samþykkt áðurnefnd-
an gerning. Var þá kornið í ljós að
jörðinni hafði aldrei verið
þinglýst á nafn Sigmundar
yngri. Gerðu barnabörnin því til-
kall til eignarhluta ömmu sinnar í
jörðinni á grundvelli þess að búi
Sigmundar og Halldóru hefði aldr-
ei verið skipt.
Eftir nokkurt þóf höfðaði Sig-
rnundur mál þar sem hann krafðist
þess að eignarhald hans á jörðinni
Vestara-Hóli væri viðurkennt.
Höfðu málaferlin verið í gangi um
nokkurn tíma þegar dómur gekk
nú á dögunum.
„Eg er að vonum mjög
ánægður með þessa niðurstöðu. Eg
var búinn að framkvæma heil-
mikið á jörðinni á árunum 1970-80
og tók þá nokkrum sinnum lán í
stofnlánadeild og fékk veðbókar-
vottorð. Aldrei voru gerðar neinar
athugasemdir enda var ég alltaf
einn skráður eigandi jarðarinnar
hjá Fasteignamati ríkisins. Því
kom þessi krafa frændfólks míns
mér algerlega í opna skjöldu. Mér
fannst hún mjög leiðinleg þar sem
þarna voru véfengdir hlutir sem
náin skyldmenni mín höfðu gert og
þau voru ekki lengur til frásagnar
um. Ég er í rauninni hissa á að fólk
skyldi fara að grafa þetta upp. Mér
hafði ekki sjálfum dottið í hug að
eignarhald mitt væri ekki tryggi-
lega skjalfest," sagði Signtundur
Jónsson.
Ungfrú Gateway
Eins og flestum er kunnugt
stendur Landssamband
kúabænda og ACO, umboðsaðili
Gateway tölva á íslandi, fyrir
skemmtilegri keppni þessa
dagana. Keppnin hefur vakið
mikla athygli og hafa þegar
fjölmargir kúabændur sent inn
myndir af svartskjöldóttum kúm.
Við hvetjum alla sem eiga
svartskjöldóttar kýr að senda inn
myndir, enda eru vegleg verðlaun
í boði fyrir 10 efstu kýmar. Þær
myndir sem sendar eru inn verða
ekki notaðar til annars en að velja
úr þá 10 þátttakendur sem
komast í lokakeppnina. Þær kýr
sem þangað komast fá svo
heimsókn frá Ijósmyndara, þannig
að í þessari forkeppni er
aðalatriðið fyrir okkur að fá
upplýsingar um að á viðkomandi
bæ sé kýr sem komi til greina.
Vinsamlegast sendið myndirnar til
skrifstofu LK, Bændahöllinni við
Hagatorg (107 Reykjavík) merkt:
"Ungfrú Gateway 2001".
Skilafrestur mynda er 20. mars
n.k.
Göng undir vegi
Nýverið fóru formaður og
framkvæmdastjóri LK á fund
samgönguráðherra til að ræða við
hann um þau vandamál sem víða
eru vegna reksturs kúa yfir
fjölfarna vegi. Á fundinum var
málið kynnt ráðherra og lagðar
fram upplýsingar frá þeim
fjölmörgu kúabændum sem
sendu inn bréf til okkar vegna
þessa máls. Þessi góðu viðbrögð
kúabænda landsins ber að þakka
sérstaklega. Á fundinum var
óskað eftir því við ráðherra, að
hann setti á fót matsnefnd sem
hefði það hlutverk að meta það
hverju sinni hvort þörf væri á
göngum undir fjölfama vegi fyrir
kýr. Þessu erindi var vel tekið og
er svars að vænta á næstu
vikum.
Innflutningur
mjólkurafurða
Á síðasta ári var meira flutt inn af
mjólkurafurðum en
heildarinnflutningur áranna 1996-
1999! Samtals komu inn í landið
556 tonn árið 2000 m.v. 155 tonn
árið á undan. Mest var aukningin í
innflutningi á "jógúrti" frá Spáni og
nam innflutningur á því á síðasta
ári rúmlega 10% af sölu á
íslensku jógúrti. Þá var
innflutningur á ostum til
matargerðar einnig verulegur, og í
fyrsta skipti frá því að Gatt
samningurinn var samþykktur,
voru fluttir inn ostar utan við
leyfilegan kvóta. Það þýðir í raun
að þrátt fyrir tollavemd utan kvóta
voru samt fluttir inn ostar. Það
vekur athygli að þrátt fyrir miklar
umræður um hreinleika og
uppruna vara, skuli jafnhliða
stóraukast innflutningur á
mjólkurafurðum.
Efþig vantar ráðgjöf, aðstoð eða
upplýsingar, þá er einfaldast að
hringja í síma 5 630 370, senda
tölvupóst á lk@naut.is eða senda
bréf til LK (Bændahöllinni
v/Hagatorg, 107 Reykjavík).