Bændablaðið - 01.10.2002, Blaðsíða 16

16
BÆNDABLAÐIÐ
Þriðjudagur 1. október 2002
syndum okkar. Einn hektari af
lúpínubreiðu tekur til sín um 3-4
tonn af koltvísýringi úr andrúms-
loftinu, sem er svona svipað og fjöl-
skyldubíll mengar á ári. Þannig að
þegar verður búið að græða upp og
rækta skóg á öllu þessu landi, þá
náum við að bæta upp mengun 12
þúsund bifreiða."
Aðspurður um það hvort hann
sjái fyrir sér þær veðurfarslegu
aðstæður að það verk sem nú hefur
verið unnið spillist, t.d. vegna
þurrka eða foks, segist Andrés ekki
telja það líklegt. Lúpínan hafi náð
fótfestu og muni vinna áfram sitt
landgræðsluverk og ryðja brautina
fyrir annan gróður. Tilraunir með
trjáplöntur hafi einnig gefið mjög
góða raun. Það sé því óhætt að
fullyrða að þessi merkilega tilraun
sem hófst fyrir tæpum áratug sé að
takast, og að hin mikla eyðimörk
Hólasands verði gróin á ný eins og
hún var um aldir. JS
Það er sem sé allt iðandi af lífi á
Hólasandi þar sem auðnin hefur svo
lengi ráðið ríkjum. Eða reyndar ekki
svo óskaplega lengi, að sögn And-
résar Amalds sem telur að
gróðureyðing á Hólasandi hafi ekki
hafist fyrir alvöru fýrr en snemma á
18 öld. Þá fóru að myndast sand-
strendur við vötn í kjölfar eldgosa,
og sandurinn fór að fjúka yfir Hóla-
sand sem áður var algróinn. Þama er
því verið að endurheimta landgæði
en ekki "spilla náttúmlegri eyði-
mörk," eins og sumir hafa viljað
halda fram.
Lúpínan, þessi mikla land-
græðsluplanta, er einhver um-
deildasta jurt sem sprottið hefur í ís-
lenskum jarðvegi. Sumir finna
henni allt til foráttu og telja hana hið
versta illgresi. Aðrir mæra hana og
dá og telja allra mein bót fyrir bæði
menn og jarðveg. En hvert er eðli
þessarar plöntu sem svo margir hafa
lofað og úthúðað?
Andrés Amalds er manna
fróðastur um lúpínuna og kann sögu
hennar hér á landi öðmm betur.
Hann segir að lúpínan hafi fyrst
stigið rót á ísland árið 1912, og þá
sem garðjurt en náði lítilli út-
breiðslu. Það var svo ekki fyrr en
Hákon Bjamason kom með mat-
skeiðarfylli af lúpínufræi og
einhverja rótarbúta frá Alaska árið
1945 að saga hennar á Islandi hefst
fyrir alvöm. Sá stofn sem nú vex á
landinu er nær allur kominn af
þessari einu matskeiðarfylli sem
Hákon flutti inn. Lúpínan breiddist í
fyrstu hægt út og það var ekki fyrr
en um 1980 sem hún fór að láta
vemlega til sín taka. „Lúpínu-
breiðumar á Hólasandi em þær
langstærstu á fslandi og í raun
ekkert svæði sem kemst í hálfkvisti
við þetta, þó töluvert sé reyndar af
lúpínu á Skógarsandi," segir
Andrés.
Hann fræðir okkur um margvís-
leg not sem hugsanlegt er að hafa af
lúpínunni, m.a. til fóðurs ef kyn-
bætur tækjust vel. Einnig em í gangi
rannsóknir á lækningamætti hennar.
Ekki má heldur gleyma því hvaða
áhrif það hefur ef tekst að græða
Hólasand að fullu. „Með því væmm
við að bæta fyrir hluta af mengunar-
Steingrímur Sigfússon, þingmaður
og Sveinn Runólfsson, land-
græðslustjóri, ræða uppgræðslu-
mál við Árna Sigurbjarnarson,
skólastjóra tónlistarskólans á
Húsavik. Árni er mikill áhuga-
maður um landgræðslu og einn af
forsvarsmönnum Húsgulls.
MjúlMlag Reykjavíkur gerlr
víðreist nm Suðurland
Mjólkurfélag Reykjavíkur, MR,
hefur þjónað sunnlenskum
bændum um áratuga skeið. í
framhaldi af þeim breytingum
sem orðið hafa á fóðurmarkaði
undanfarið leggur féiagið
sérstaka áherslu á að kynna
bændum fóðrið frá MR og þá
þjónustu sem í boði er. Starfs-
menn MR FÓÐURS munu á
næstu vikum halda fræðslufundi
og heimsækja bændur með það
fyrir augum að kynna þá
möguleika sem felast í við-
skiptum við félagið.
MR býður öllum bcendum að
byggja upp stofhsjóð
Um þessar mundir telur stofn-
sjóður Mjólkurfélags Reykjavíkur
hundruð milljóna króna. Með
félagsaðild og viðskiptum við MR
FÓÐUR efla félagsmenn eigin
stofhsjóð og byggja þannig upp
sinn lífeyri. Dæmi em um að eftir
liðlega 10 ára félagsaðild eigi
kúabændur inni stofnsjóð sem
nemur fast að ársveltu þeirra í
fóðri, eða vel á aðra milljón króna.
Við hagnað af rekstri eiga bændur
kost á arðgreiðslu sem í ljósi
reynslunnar getur numið allt að
10% af ársviðskiptum við Mjólk-
urfélag Reykjavíkur. Engu að síður
eru framleiðslu- og söluvörur MR
fyllilega samkeppnishæfar í verði
við aðra framleiðendur.
Nýr starfsmaður á Suðurlatidi
Hjalti Garðarsson hefur verið
ráðinn sem sölumaður í fóðri.
Hjalti er vélstjóri og hefúr m.a.
unnið við blikksmíði, útkeyrslu hjá
Olíudreifingu hf. og hjá KA. Hjalti
hefur undanfarið séð um
fóðurverksmiðju KÁ á Brúnum og
er búsettur ásamt Hrafnhildi konu
sinni og þremur bömum að
Káratanga, skammt frá Hvolsvelli.
Hann mun vera mest úti á meðal
bænda og verður með skrifstofu
heima. Með ráðningu Hjalta í
sérstakt sölumannsstarf í fóðri sér
MR fram á aukna þjónustu við
viðskiptavini sína á Suðurlandi.
Sími hjá Hjalta er 893 0996 og
netfangið hjalti@mrf.is.
Fréttatilkynning
hefúr verið mikill raki og hlýindi, en
aldrei kalt. Og spretta á ýmsum
gróðri hefur verið með ólíkindum í
sumar," segir Hjörleifúr.
Við ökum inn í dalverpi sem
kallast Fagridalur, en það nafn gáfu
Húsgullsmenn því þegar þar var
ekkert nema sandauð. Nú er
dalurinn alsettur grænum röndum
og ber orðið nafn með rentu. Stefán
Skaftason bendir á litlar lúpínu-
plöntur sem hvarvetna eru að koma
upp á milli upprunalegu sáninga-
raðanna. „Lúpínan hefur sáð sér vel
í fyrra og mikill nýgræðingur er að
koma upp. Næsta sumar verður
þetta orðið mun stórfelldara og
verður að lokum samfelld
lúpínubreiða."
Og það er ekki bara lúpínan sem
breiðist um sandinn og býr til
gróðurmold fyrir aðrar jurtir. Harð-
gerum grastegundum hefur verið
sáð á stöku stað og þrífast bara
bærilega. Birkiplöntur sem settar
hafa verið niður í námunda við
lúpínugarða virðast einnig ætla að
standa sig og ná að vaxa úr grasi.
Og á grasfleti skammt frá veginum,
rétt hjá fyrstu lúpínubreiðunni sem
sáð var, má sjá lífvænleg lerkitré
sem hóta að vaxa ýmsum
Mývetningum yfir höfuð ef fram
heldur sem horfir.
Lúpínan, þessi mikla landgræðslu-
planta, er einhver umdeildasta jurt
sem sprottið hefur f fslenskum
jarðvegi. Sumir finna henni allt til
foráttu og telja hana hið versta
illgresi. Aðrir mæra hana og dá og
telja allra mein bót fyrir bæði
menn og jarðveg. Hvað sem öðru
líður þá hefur hún breytt ásýnd
Hólasands.
þess.
Þegar ekið er um Kísilveginn
má nú í fyrsta sinn sjá græna slikju á
svæðum sem sáð var í fyrir
nokkrum árum án þess að það bæri
ávöxt. En hagstæð ytri skilyrði í
sumar virðast hafa lokkað fræin upp
úr sandinum, þar sem þau hafa legið
og beðið síns tíma.
Og skilyrði hafa óneitanlega
verið góð í sumar. Það staðfestir
Hjörleifur Sigurðarson ffá Græna-
vatni í Mývatnssveit, sem ekki
segist muna eftir jafn hagstæðum
gróðurskilyrðum í sveitinni. "Það
Gríður flæðin
Fyrir skömmu voru þingmenn á ferð á Hólasandi og víðar t sýslunni til
að kynna sér uppgræðslu og ræktunarstörf á svæðinu. Og daginn eftir
þingmannaferðina var hinn árlegi Hólasandsdagur haldinn. Þá var
öllum sem áhuga höfðu boðið í skoðunarferð um sandinn til að kynna
sér hið gríðarlega uppgræðsluátak sem þar hefur staðið yfir frá árínu
1994 og hefur nú þegar skilað árangrí "sem er með ólíkindum og framar
öUu því sem ég nokkum tímann þorði að vona," eins og Andrés Arnalds,
fagmálastjóri Landgræðslunnar orðar það.
Það voru áhugamannafélagið
Húsgull og Landgræðslan sem hófú
þetta verk fyrir 9 árum, og þótti
ýmsum að menn væru kannski að
færast heldur mikið í fang. Töldu
raunar sumir það fráleita hugmynd
að ætla að græða upp Hólasand með
lúpínu, þessa 130 ferkílómetra sand-
auðn sem er að jafnaði 3-400 metra
yfir sjávarmáli. Og Andrés Amalds
viðurkennir að þeir hjá Land-
græðslunni hefðu talið þetta alveg
við efstu mörk þess að lúpínan gæti
þrifist, en þeim hefði þótt tilraunin
góðra gjalda verð og því ákveðið að
,"kýla á þetta með Húsgulli. Og við
sjáum aldeilis ekki eftir því," sagði
Andrés þegar hann leit yfir sandinn
og grænar lúpínurákimar sem teygja
sig svo langt sem augað eygir.
En þetta var oft bamingur, eins
og frumkvöðullinn og Húsgulls-
maðurinn Sigutjón Benediktsson
segir. „Það hefur gengið á ýmsu og
sandurinn verið okkur erfiður.
Stundum kom lítið upp af því sem
sáð var og þurrkasumur slógu á
vonir okkar. En nú er þetta að verða
að veruleika." Sigurjón minntist sér-
staklega á að aðkoma Stefáns
Skaftasonar að málinu hefði virkað
eins og vítamínsprauta á framgang
LANDSSAMBAND
KÚABÆNDA
Haustfundir LK
Ákveðið hefur verið að halda
haustfundi LK í seinni hluta
október og að þeim
verði lokið fyrir mánaðarlok. Á
fundunum verður rætt um
framtíðarhorfur í
íslenskrí nautgríparækt,
stefnumörkun nautgrípa-
ræktarínnar, ræktunaráherslur
með íslenskar kýr, markaðsmál
mjólkur og nautakjöts, laga- og
reglugerðaumhverfi
nautgriparæktarinnar o.fl.
Fundimir verða sem hér segir:
22. október
í Búðardal og Borgarnesi
23. október
I Skagafirði og
Húnavatnssýslum
24. október
í Rangárvallasýslu og
Ámessýslu
25. október
Á Isafirði
29. október
I Suður Þingeyjasýslu og
Eyjafirði
30. október
í Vopnafirði og á Héraði
31. október
í Austur Skaftafellssýslu
Fundatúnar og -staðir verða
auglýstir síðar. Kúabændum og
öðm áhugafólki um
nautgríparækt er bent á að
fundirnir verða opnir öllum.
Snorri Sigurðsson,
framkvæmdastjóri LK.
Þjónustu-
miðstöð fyrir
Massey
Ferguson
og Fendt
dráttarvélar
'■ \ 1
Viðgerðir og
varahlutaútvegun
Smíðum
glussasiöngur í
aliar gerðir
landbúnaðarvéia.
MF Þjónustan ehf
Grænumýri 5b,
270 Mosfellsbæ
Sími: 566-7217,
fax: 566-8317
Netfang: traktor@isl.is