Bændablaðið - 01.09.1990, Page 9

"dumping" verðum á uppboðs-
mörkuðum úti og við getum ekki
miöað okkar verð viö það."
íslenskt
grænmeti til
Færeyja & Grænlands?
En framleiðslnn hér á landi er þó
ekki alveg samkeppnisfær á
heimsmarkaði þar sem eru vörur
frá suðiægari löndum?
"Nei, ég cr kannski ckki svo
bjartsýnn aö ég reikni með þvf. En
við höfum veriö að athuga verö á
grænmeti erlendis mcð tilliti til
þess hvort aö viö getum sclt héðan
grænmeti til Færeyja og Græn-
lands og teljum það ekki vera neitt
fjarlægan möguleika. í þessum
löndum er lítiö framleitt af græn-
meti en Færeyingar fá mikið af
sínum vörum frá Danmörku en til
Grænlands er grænmeti flutt frá
Kanada. Þctta hefur verið athugað
lítillega en ekki enn verið fylgt
alveg eftir. Það viröist þó vera að
erfitt sé að koma við útílutningi til
Færeyja þvf þaö er erfitt aö stóla á
flugið þangaö útaf þoku og léleg-
um skilyröum en flutningur meö
Nörrænu er talinn of dýr þar sem
aö engin grænmetisframlciðsla er
á Austurlandi, Hveravellir í
Þingeyjarsýslu eru næstir
Scyðisfirði.
Sá kostur sem við ættum
sérstaklega að lfta til er
grænmetissala til Grænlands. Þó
að það sé ekki stór markaöur þar
þá getur hann munaö mjög miklu
fyrir okkar litlu framleiöslu. En
það er með þetta eins og alla
kynningu á grænmcti og blómum
aö hér vantar samstarf milli allra
afurðastööva en slfkt er ckki fyrir
hcndi og því tekur cnginn einn
aðili sig til og vinnur aö því að
auka neysluna fyrir alla hina. Þaö
hugsar hvcr fyrir sig en garðyrkju-
bændur gætu vitanlcga fengið
meira f sinn hlut ef aö þeir stæðu
betur saman."
Afurðastöðvareglugerð
stopp í ráðuneyti
Talandi um afurðastöðvar, þá
vannst þú ásamt fleirum að
reglugerð um afurðastöðvar sem
síðan liggur óafgreidd inni f
landbúnaðarráðuneyti. Geturðu
sagt okkur meira frá því máli?
"Já, viö höfum talið eölilegt að
hafa einhvcrjar reglur um það
hvcrnig staöið er að afuröasölu en
í dag eru engar slíkar til og hver
sem er getur stofnað slíkt fyrirtæki.
Þessi vinna aö þessari rcglugerð
fór fyrst í stað í sambandi við
kartöflur en svo komum viö inn í
það starf. Sumir töldu strax að
mcð þessu væri veriö að gera
aðför að frjálsræði og vcrslun í
landinu og vekja upp gamla
fyrirkomulagið sem var f tíð
Grænmetisvcrslunarinnar. Það er
alls ekki um það að ræða. En í dag
eru það að minnsta kosti 5 til 6
aöilar sem dreifa grænmeti og
kartöflum á markaði í Rcykjavík
og veit ekki hvort að þaö er til
dæmis æskilegt, með tilliti til
hreinlætis og hollustu, aö menn
selji kartöflur úr gámi. Útimarkað-
ir með grænmeti geta aftur á móti
vcl gengið hér, hluta úr árinu og ég
held að það hafi enginn á móti
þcim.
Það er líka svo að allt skýrslu-
hald f þessari grein er f molum og
enginn veit raunverulega hver
neyslan er, en yfirleitt er þaö talinn
sjálfssagður hlutur f vcrslunar-
þjóðfélögum aö halda utan um
slíkt. Þaö cr aö sjálfssögðu mjög
erfitt að fylgjast með sjóða-
gjöldum viö þcssar aðstæður.
Við þurfum virkilega á því að
halda aö koma vörunni á ódýrari
hátt til neytenda en verið hefur og f
þeim efnum skiptir miklu aö eftir
að búvörulögin voru sett á og
Laugaland í Borgarfirði.
frjálsræöi í búvöruverslun jókst
hcfur milliliöakostnaöurinn
hækkað vcrulega."
En þessi reglugerð,- hvaö er að
frétta af henni?
"Hún er vfst ennþá stopp í
landbúnaðarráöuneyti. Það voru
einhverjir framleiðendur á irióti og
það kom mikil andstaða viö málið
frá Verslunarráði. Búnaðarþing
afgrciddi reglugerðina frá sér með
jákvæðri umsögn en sfðan hefur
ekkert gerst."
Stéttarsambandið
öflugur
málsvari allra bænda
Nú hefur félagskerfi land-
búnaðarins verið töluvert í
deiglunni. I»ið garðyrkjubændur
voruð að sækja uni aðild að
Búnaðarfélagskerfinu á síðasta
Búnaðarþingi en var vísað frá...?
"Það sem fyrir okkur vakti var
þaö aö þcssi svæðisbundnu
garöyrkjubændafélög scnt eru í
landinu fái fullgilda aðild aö
Búnaöarsamböndunum þannig að
garðyrkjubændur á svæöum þar
sem að slík félög eru þurfi ekki að
ganga auk þcss í Búnaðarfélag til
þcss aö hafa réttindi í Búnaðar-
sambandi og Stéttarsambandi. Það
er ætlun okkar að þetta geti ein-
faldað kcrfið nokkuð fyrir okkur.
Þctta mál var sfðan sett í biðstöðu
á Búnaðarþingi vegna þcirrar
cndurskoöunar sem cr í gangi á
félagskerfinu cn þaö voru þarna
menn sem voru tilbúnir lil aö
samþykkja þctta strax og þcssu var
alls ekki illa tekið.
Það er raunar fyllsta þörf á þvf
að taka félagskerfiö upp og
einfalda það. Þetta cr alltof
margslungið og dýrt kcrfi sem við
búum núna við.
Með nýjum lögum um sjóða-
gjöld landbúnaöarins fá Búnaöar-
samböndin nú tvöfalt mciri tekjur
cn áður til sinnar starfsscmi og
búgreinafélögin hljóta aö gera
kröfur til að fá því eitthvað af þeim
tckjum, annaðhvort mcð aukinni
ráöunautaþjónustu frá Búnaðar-
samböndunum cöa á annan hátt. í
garðyrkjunni hefur þetta verið
þannig að Búnaðarsamband
Suöurlands hefur vcrið eina sam-
bandið sem hefur veitt garð-
yrkjunni ráðunautaþjónustu, en
Kjartan Ólafsson garðyrkju-
ráöunautur þar hefur starfað að
málum stéttarinnar í nánu samráði
viö Samband garöyrkjubænda og
unniö mikið meö þvf.
Nú hafa nienn haft niisjafnar
áherslur í uniræðu um félags-
kerfið,- suniir hafa viljað leggja
áherslu á Stéttarsamband bænda
meðan aðrir segja það jafnvel
úrelt?
"Mín skoðun er sú að Stéttar-
samband bænda eigi að vera sem
einn öflugur málsvari fyrir allar
stéttirnar. Þaö er vitanlega svo þar
að afgerandi tfmi fer f aö sinna
hinum hefðbundnu búgreinum en
í Stéttarsambandinu tóku menn þá
skynsamlegu ákvörðun að veita
búgreinafélögunum fulla aöild og
taka tvo búgreinamenn inn f
stjórnina. Ég held að þctta hafi
skipt mjög miklu.
Aftur á móti er það svo um
Búnaðarþing aö til þcss er kosið
með öðrum hætti en það cr spurn-
ing hvort að búgreinafélögin komi
til með að fara fram á aö hafa þar
sérstakan fulltrúa. Það þarf þá að
finna einhvern sem hefur tfma til
þcss, en fundastarfssemi scm þcssi
cr mjög mikil vinna.
Ég get nefnt það sem dæmi að
starf eins og þaö sem ég cr meö
gcngi alls ckki ncma af þvf aö við
erum tveir við reksturinn. Sam-
band garðyrkjubænda kcrnur til
nicö að fá einn mann f fullt starf á
næsta ári cnda cr sífellt meira að
gcra. Við gctum nú sótt um hluta
af sjóðagjöldum garðyrkjunnar til
að standa undir þcirri starfssemi
og svo tcljum við að hækkuð
framlög til Búnaðarsambanda cigi
lfka aö koma okkur til góða."
Þá var sama verö á
tómötum og laxi...
Eftir þægilcgt spjall inni í stofu
f Laugalandi og hádegisvcrö hjá
frú Lcu Þórhallsdöttur gckk
bóndinn mcð blaðamanni út f
pökkunarbyggingu þar scm alnafni
bóndans og sonarsonur kepptist
við tómataflokkun cn allt
grænmcti scm sent er Sölufélagi
Garðyrkjumanna cr nú fiokkað
hcima fyrir og SFG hcfur ráðið
sérstakan ráðunaut til þcss að
þjónusta félagsmenn sína, mcðal
annars til lciðsagnar í flokkuninni.
Laugalandsstööina reka þeir
Bjarni og Þórhallur sonur hans
ásamt fjölskyldum sfnum en
Laugaland er þó ekki félagsbú
heldur hlutafélag og jafnframt eitt
af fyrstu garðyrjubýlum landsins,
stofnað af föður Bjarna, föður-
bróður og flcirum árið 1941. Þá
var iitiö svo á í fslenskum
viðskiptaheimi að það væri
arövænleg fjárfcsting í atvinnu-
Iffinu að stofna félag um rckstur
garðyrkjustöðvar og nokkur dæmi
um aö athafnamenn lcgðu pcninga
í slfkt, oft með ágætis árangri. Á
þeim tíma var kflóverð tómata það
sama og kflóvcrð á laxi cn þó Iax
hafi hcldur lækkað f vcrði á
undanförnum árum og hvoru-
tvcggja búi viö sveifiur í vcrðlagi
má segja að laxinn sé alltaf hclm-
ingi dýrari f dag en tómatakflóið.
Að Laugalandi eru 2400 fer-
mctrar undir glcri cn auk þcss tvö
sveppahús. Þá cr í byggingu 1200
fermetra gróðurhús mcð þrcmur
burstum (blokk). Þcgar sú viðbót
vcrður komin í gagnið cr ráðgcrt
að hætta svcpparæktinni cn í
stöðinni eru einasta ræktaöir
tómatar, gúrkur og paprika og
sérhæfing og tækni við pökkun,
tínslu og aöra vinnu cr töluverð.
"Þctta hclur verið hlutafélag
frá upphafi og hlutafélagsformið
hcfur hentað þcssum rckstri hjá
okkur mjög vcl," sagði Bjarni
I Iclgason á Laugalandi í Stafholts-
tungum.
-b.
LANDSINS MESTA ÚRVAL TÖLVULEIKJA.
FYRIR: ATARI, AMIGA, PC, AMSTRAD,
COMMODORE OG SPECTRUM-TÖLVUR.

HAFNARSTRÆTI 5, 2. HÆÐ
PÓSTKRÓFUSfMAR 91-21860 OG 91- 624861