Tónlistin - 01.03.1947, Blaðsíða 15

TÓXLISTIN
ai
J^oeiteinn ^Konráh
'ááon :
íslenzkar kirkjusöngbókaútgáfur
á 16.-20. öld.
Það er áberandi í tónlistarbók-
menntum okkar Islendinga, að það
er bin forna menningarstofnun,
kirkjan, sem lier tónlistarmenning-
una uppi í landinu gegnum aldir og
ár.
Handrit, er snerta kirkjusönginn,
eru lil frá 13. öld og áfram, en síð-
an prentun á nótum hófst í landinu,
var það kirkjan, sem reið á vaðið,
með sálmabók Guðbrandar biskups
Þorlákssonar á Hólum 1589. Innan
kirkjunnar rekur hver útgáfan aðra
fram yfir niiðja 19. öld, ])á fyrst
hefst prentun á tónlistarritum al-
menns efnis.
Sálmabók Guðbrandar biskups var
byggð á traustum grundvelli, þýzkri
hámenningu þeirra tíma, enda varð
hún ráðandi í öllum kirkjusöngsbók-
arúlgáfum okkar fram á 19. öld.
Fyrir þá, sem ekki þekkja, skrifa
ég grcinarkorn þetta og ennfremur
til að sýna l'ram á, að einmitt á sviði
lónlistarinnar hefur kirkjan verið
hin leiðandi stjarna í ])essu landi.
Því skal tckið fram, að hér verða
tilfærðar nokkrar útgáfur, er ekki
teljast til kirkjusöngsbóka almennt,
ekki aðstoðar og forystu stjórnar-
valdanna scm skyldi. öll bið á end-
urbótum þessara mála er óverjanleg,
Reykjavik, 13. febr. 1917,
Jón Leifs.
en þrátt fyrir það eru prentuð i þeim
sálmalög, t.d. þjóðlagasafn séra
Bjarna Þorsteinssonar o. fl. Verða
útgáfur ])essar nefndar í öðrum
flokki greinar þessarar.
I. flokkur. Kirkjusöngsbókarútgáfur.
Sálmasöngsbók Guðbrandar bisk-
ups Þorlákssonar kom út á Hólum
i Hjaltadal 1589. önnur útgáfa
hennar kom út á Hólum 1619. Ctgáf-
ur þessar eru háðar með nótum,
(miðalda nótnamerkjum). Af fyrri
útgáfu hókarinnar voru aðeins prent-
uð 375 eintök. I Jjréfabók Guðbrand-
ar biskups má sjá, hvað írrikið af
upplaginu var bundið heima á Hól-
um og hvað mikið í Kaupmannahöín.
Ennfremur cr þar skrá yfir kaup-
endur l)ókarinnar. Verð liennar var
einn ríkisdalur á Norðurlandi, en
cinn og hálfur ríkisdalur á Aust-
fjörðum. Nú er bók þessi að mestu
horfin. Telja bókfræðingar, að al'
henni þekkist aðcins þrjú eintök,
tvö i söfnunum hér í Reykjavík og
])að ])ríðja í konungsbókhlöðunni í
Kaupmannahöfn. Fyrir nærfelt
tveimur árum var hafinn undirbún-
ingur að útgáfu þessarar merku
bókar í prentmvndagerð Ólafs
Hvanndals, og mun bóldn sennilega
koma út á næstkomandi vetri. Ein-
tökin, sem útgáfan er gerð eftir, eru
í Lgndsbóka- og Þj óðminj asafninu.