blaðið - 01.06.2006, Blaðsíða 18

18 I VIÐTAL
FIMMTUDAGUR 1. JÚNÍ 2006 bla6Í6
Fœddur sósíalisti
BlaOmikkl

Haustið 1973 var flutt sem framhaldssaga í Ríkisútvarpinu sænsk
barnasaga, Uppreisnin á barnaheimilinu, en þar tóku börn völdin af
þeim fullorðnu eftir hatrammt grautar- og súrmjólkurstríð. Flutn-
ingur sögunnar vakti gríðarlega ólgu og reiði en margir töldu að í
henni væri að finna kommúnistaáróður af verstu gerð. Þýðandinn og
flytjandinn, Olga Guðrún Árnadóttir, þá einungis tvítug, varð fyrir
grimmri gagnrýni og varð á svipstundu umdeildasta kona landsins. f
tilefni af því að saga þessi kom nú á dögunum út á hljóðbók á vegum
Dimmu í endurskoðaðri þýðingu og flutningi Olgu Guðrúnar tók blaða-
maður hana tali.
„Ég er sjálfsagt bara fæddur sósíal-
isti,“ segir Olga Guðrún þegar hún er
spurð um pólitískan bakgrunn sinn.
.Foreldrar mínir, eins og svo margir
aðrir á þeim tíma, töluðu ekki upp-
hátt um hvað þau kusu. Það var
prívatmál. Samt fékk ég snemma á
tilfinninguna að þau væru ekki al-
veg á sama stað. Ég komst að því að
pabbi kaus íhaldið, sem hann hætti
reyndar seinna þegar ég, dóttir hans,
varð um tíma helsti skotspónn Mogg-
ans, en mamma var meira til vinstri.
Ég tók snemma pólitíska afstöðu út
frá réttlætistilfinningunni og sem
unglingur var ég farin að taka þátt
í mótmælaaðgerðum, ganga Kefla-
víkurgöngur og rífast við fólk um
pólitík. Eg hef verið í stjórnmála-
flokkum en rekst ekkert sérlega vel
þar. Ég á erfitt með að ganga eftir
flokkslínum og beygja mig undir
sameiginlegar reglur. Stjórnmála-
flokkar hafa tilhneigingu til að kæfa
sjálfstæða og gagnrýna hugsun.“
Róttæklingur á umbrotatímum
Fólk sem vill ekki lúta ströngum
reglum kann oft ekki vel við sig í
skóla, þótt þvígeti gengið vel í námi.
Hvað með þig?
„Mér gekk mjög vel í skóla fram-
anaf, ég var allt frá fjögurra ára
aldri mikill bókabéus og afar fróð-
leiksþyrst, var ári á undan í skóla,
en skólaganga mín var hins vegar
ekki skemmtileg. Mér leiddist. Mér
fannst skólinn að miklu leyti hræði-
leg tímasóun. Maður sat mest á
rassinum og lét troða í sig einskis
verðum upplýsingum. Þegar ég kom
í gagnfræðaskóla hætti ég að nenna
að safna góðum einkunnum. Mér
leið heldur ekki vel félagslega, ég
kom ný inn í gaggó og einhvern veg-
inn féll ég ekki inn í hópinn. Eftir á
að hyggja varð ég líklega fyrir ein-
elti. Það voru ekki bara sumir skóla-
félagar mínir sem sýndu mér óvild,
heldur var einn kennarinn verulega
vondur við mig og notaði hvert
tækifæri til að hafa mig að háði og
spotti. Ég var reyndar dálítið upp-
reisnargjörn, en það var nú mest til
að sanna sjálfstæði mitt og gera lífið
ögn skemmtilegra. Ég var hvorki
með kjaft eða dónaskap, en átti til
að sprella svolítið. Þessum kennara
féll afar illa við mig og átti drjúgan
þátt í því að jarða stærðfræðiáhuga
minn fyrir lífstíð. En ég lifði þetta
af. Ég var svo heppin að eignast
vinkonu í gagnfræðaskóla sem var
skrýtin eins og ég og við studdum
hvor aðra. Svo fór ég í MR og vann
í sumarfríum meðal annars hjá Út-
varpinu og sá um barnatímann.“
Hvernig barnatími varþað?
„Við vorum þrjú eða fjögur sem
skiptumst á um að sjá um sunnu-
dagsbarnatímann. Minn barnatími
þótti strax mjög pólitískur, enda tók
ég oft fyrir þemu sem alla jafna var
ekki verið að ræða um við börn, svo
sem stríð og frið, kynferðismál og
jafnréttismál svo eitthvað sé nefnt,
og auðvitað var í þessu heilmikil pól-
itísk innræting. Á þeim tíma fannst
mér það sjálfsagt, þótt ég myndi ef-
laust gera hlutina svolítið öðruvísi
í dag, en það vantaði sannarlega
ekki upp á innrætinguna af hinum
vængnum. Hún var bara svo rót-
gróin og augljós að menn tóku ekki
eftir henni írekar en loftinu sem
þeir önduðu að sér!
Ég var róttæklingur á umbrota-
tímum þar sem tekist var á um
gömul og ný gildi og mér fannst
það beinlínis skylda mín að upp-
fræða æskuna um ýmislegt sem var
að gerast í þjóðfélaginu og í heim-
inum. Þetta voru kannski einföld
vísindi hjá mér, en samt sem áður
var fyrst og fremst ætlunin að reyna
að brúa bilið milli barna- og fullorð-
insheimsins, að sýna börnunum
þá virðingu að tala við þau eins og
viti bornar manneskjur um mikils-
verða hluti sem snertu þau beint eða
óbeint. Ekki svo að skilja að þetta
væri eilíft messuhald, það var heil-
mikil fjölbreytni í þessu, sögur, tón-
list, leikið efni og viðtöl við börn og
fullorðna, og ég reyndi virkilega að
vanda mig við að gera þættina sem
best úr garði.
Það voru gerðar tilraunir til að
ritskoða barnatímann en ég var
harðákveðin í að láta það ekki yfir
mig ganga. Annaðhvort færi þáttur-
inn út eins og ég hefði ákveðið að
hann yrði eða ekki. Það kom hins
vegar aldrei til þess að klippt væri
úr honum. Ég fékk að halda mínu
striki þótt það væri misvinsælt.
Svo kom að því að ég fjallaði um
landhelgismálið. Eftir þann barna-
tíma kallaði stjórn Landsambands
íslenskra útvegsmanna saman fund
á sunnudegi og daginn eftir var ég
rekin. Það kom verulega flatt upp
á mig að LlÚ skyldi ráða því að ég
væri rekin frá Ríkisútvarpinu, en ég
var auðvitað talsvert ánægð með að
hafa gert þá svona fúla.“
Ofsafengin viðbrögð
Svo fluttirðu sœnska barnasögu í
útvarpið og þá byrjuðu lœtin fyrir
alvöru. Hvernig upplifðir þú þaðfár
allt saman?
„Nokkrum mánuðum eftir brott-
reksturinn flutti ég Uppreisnina á
barnaheimilinu í útvarp. Ég man
ekki nákvæmlega hvernig söguna
rak á fjörur mínar, en mig minnir
að Ólafur Haukur Símonarson hafi
gaukað henni að mér. Okkur fannst
hún sniðug og skemmtileg og mér
fannst tilvalið að þýða hana. Fram
að þeim tíma hafði mest verið um
sakleysislegar sveitasælusögur í
Morgunstund barnanna, en ég vildi
koma með eitthvað nýtt og fékk leyfi
til að þýða hana og lesa.
Um haustið þegar byrjað var að
flytja söguna lá ég á spítala. Eftir
annan eða þriðja lesturinn hringdi
til mín kunningjakona mín úr út-
varpinu og sagði mér að símkerfið
hefði sprungið þá um morguninn
því tugir hlustenda hefðu hringt til
að mótmæla flutningnum. Málið var
tekið fyrir á fundi útvarpsráðs, en
meirihluti þess lagðist gegn því að
lestrarnir yrðu felldir niður. Sagan
var flutt til enda og aumingja síma-
stúlkurnar fengu heldur betur að
vinna fyrir kaupinu sínu. Um tíma
var sagan daglegt umfjöllunarefni
í blöðunum - og þar gekk Morgun-
blaðið auðvitað harðast fram - bæði
á fréttasíðum, í aðsendum greinum
og nafnlausum bréfum til blaðsins
þar sem ég var meðal annars sögð
vera vanheil á geði og best geymd
á Kleppi. Ég íhugaði að fara í meið-
yrðamál, en nennti því ekki. Mik-
ilsmetinn lögfræðingur sagði mér
seinna að ég hefði verið með unnið
mál í höndunum.
Ég var nýorðin tvítug, hálfgerður
krakki, en til allrar hamingju
tókst mér að bregðast við þessum
ósköpum með talsverðu jafnaðar-
geði. Þetta hefði svo sem vel getað
brotið óharðnaða manneskju, því
atlagan var svo harkaleg úr ýmsum
áttum. Ég hef sjálfsagt að einhverju
leyti verið undir það búin að fá
misjöfn viðbrögð við sögunni, því
ég var auðvitað undir smásjá eftir
brottreksturinn frá barnatímanum.
En það kom flatt upp á mig hversu
hatrömm og ofsafengin viðbrögðin
urðu og hvað fólk var grimmt. Þegar
ég kom heim af spítalanum fékk ég
nafnlausar upphringingar á öllum
tímum sólarhringsins, mér var
hótað lífláti og orðbragðið var við-
bjóðslegt. Úr Heimdellingapartíi
Léttar sumarúlpur með hettu. Stærðir 34-52.
VEphlisfinrL. við Laugalæk • sími 553 3755