blaðið - 23.09.2006, Blaðsíða 32

32 LAUGARDAGUR 23. SEPTEMBER 2006
blaðið
■
Blaðamaðurinn Ori-
ana Fallaci var til
grafar borin í Flór-
ens síðastliðinn
sunnudag, en hún
hafði látist í fæðing-
arborg sinni tveim-
ur dögum áður.
Þangað hafði hún snúið aftur með
leynd úr áratugalangri sjálfskipaðri
útlegð í New York-borg til þess að
deyja á sinni heittelskuðu Ítalíu, en
hitt er svo annað mál hversu mikils
hún mat ftali eða þeir hana.
Dauðinn kom Fallaci ekki á óvart,
hún hafði átt í hetjulegri baráttu
við brjóstakrabba um fimmtán ára
skeið og hún talaði opinskátt um
það við vini sína þegar hún fann
feigðina nálgast. Ofmælt er að segja
að hún hafi fagnað dauðanum - hún
taldi sig eiga margt óunnið - en hún
hafði frá barnæsku vanist nábýli við
dauðann og þó hún fylltist á stund-
um heilagri reiði gagnvart illsku
mannanna og afleiðingum hennar,
var hún merkisberi mennsku og
mannúðar. I þeirri afstöðu var hún
beinlínis herská, enda taldi hún að
mönnurrt bæri skylda til þess að
verja siðmenninguna gegn óvinum
hennar.
Oriana Fallaci fæddist árið 1929
og var því 77 ára gömul er hún gaf
upp öndina.
Falacci-fjölskyldan var vinstri-
sinnuð, en fasistar höfðu verið við
völd í sjö ár þegar Oriana fæddist og
þrengdu sífellt meira að andstæðing-
um sínum. Henni var því andstaðan
við hvers konar yfirvald í blóð borin
og þegar í æsku kynntist hún því
hvernig fasistar þjörmuðu að föður
hennar með barsmíðum og pynting-
um. Þetta setti vitaskuld sitt mark á
heimasætuna og hún var ekki fullra
þrettán ára þegar hún tók þátt í and-
spyrnuhreyfingunni.
En það var ekki fyrr en eftir stríð-
ið, sem Oriana Fallaci fann köllun
sína og það var í blaðamennsku.
Fyrst og fremst vegna þess að hún
vildi skrifa. Síðar lýsti hún uppgötv-
un sinni svo:
„Ég settist við ritvélina í fyrsta
sinn og féll í stafi yfir orðunum sem
drupu á síðuna líkt og dropar, eitt og
eitt, og sátu eftir á hvítri pappírsörk-
inni ... sérhvert orð varð eitthvað,
sem upphátt hefði flögrað burtu, en
sem orð á blaði tóku þau á sig fasta
mynd, hvort sem þau voru vel eða
illa valin.“
Það var þó ekki fyrr en á sjöunda
áratugnum, sem hún vakti verulega
athygli á alþjóðavettvangi. Þá hóf
hún feril sinn sem stríðsfréttaritari
og vakti heimsathygli sem slík í Ví-
Spámaður án
röðurlands
ítalska blaðakonan Oriana Fallaci lést um liðna helgi eftir áralanga baráttu við
krabbamein, 74 ára að aldri. Hún átti œvintýralega œvi, en þegar um fermingu barðist
hún með andspyrnuhreyfingunni gegn fasistum. Síðar gat hún sér mikla frœgð fyrir
stríðsfréttamennsku og beinskeytt viðtöl, en síðari hluta cevinnar helgaði hún vörninni
fyrir vestrœnni menningu, sem hún taldi sorfið að úr öllum áttum, að innan sem utan.
etnam. Óvenjulegt þótti að ítölsk ing hún reyndist hafa á hermennsk- Viðtalasnillingurinn
heimskona og fegurðardís stormaði unni. Þar bjó hún vafalaust að 1 kjölfar þeirrar athygli sigldi nýr
inn á vígvöllinn í fylgd hermanna, reynslu sinni með andspyrnuhreyf- kafli á blaðamannsferlinum. Fallaci
en ekki síður hversu næman skiln- ingunni í stríðinu heima. notaði frægð sína til þess að ná at-
BrAGÐGÓÐ KEX n
Tilvalin sem nesti í skólann og vinnuna
Pakkað í umbúðir sem gerir það sérlega hentugt
SEM NESTI í SKÓLANN OG VINNUNA
□

• Enginn hvítur sykur
• Engar hertar fitur
• Lífrænt ræktað hráefni
Fæst í heilsubúðum og helstu matvöruverslunum
Dreifing: Yggdr asill EHF
SUÐURHRAUN 12b
Garðabæ
J
hygli heimsleiðtoga og listamanna
og á daginn kom að hún var jafnvel
snjallari í að taka viðtöl en að lýsa
stríðshörmungum. Sagt var að eng-
inn dirfðist að neita henni um við-
tal, en þegar á hólminn var komið
átti hún einstaklega auðvelt með
að mæla viðmælandann út á auga-
bragði og draga fram svör við erf-
iðustu spurningum. Þrátt fyrir að
Fallaci hefði óbeit á opinberum orða-
skiptum var hún mikill samræðu-
snillingur og flestir viðmælendurn-
ir hrifust af henni. Og stundum var
hrifningin gagnkvæm. En stundum
fylltist hún líka andstyggð á þeim og
þá gat það skinið í gegn. Samt sem
áður gerði hún skýran greinarmun á
því sem sagt var til birtingar og hins
sem þeim fór á milli í persónulegum
samræðum og það kunnu margir að
meta.
En hún tók engum silkihönskum
á þeim samt. Hinn annálaði bragð-
arefur Henry Kissinger, sem jafn-
an skákaði véfréttinni í Delfí hvað
óljós svör áhrærði, játaði síðar að
viðtal Fallaci við sig hefði verið hið
langerfiðasta á löngum ferli. Sagði
hann að hann hefði aldrei séð jafn-
mikið eftir neinu viðtali eins og því
og gaf til kynna að það hefði verið
ójafn leikur. Hefur Kissinger þó
jafnan haft mikið álit á eigin gáfum.
Áður en viðtalið var á enda hafði
Kissinger játað að Víetnamstríðið
væri tilgangslaust og líkt sjálfum
sér við vanmáttugan lögreglustjóra
í kúrekamynd.
Gegn íslamistum
Á vegferð sinni þroskaðist hug-
myndaheimur Fallaci og hún neit-
aði að láta skilgreina sig til hægri
eða vinstri, kvaðst standa með
manninum og siðmenningunni. í
hinum langvinnu og djúpstæðu
pólitísku átökum á Ítalíu féll sú af-
staða ekki í góðan jarðveg. Þar voru
menn nánast skikkaðir í skotgrafirn-
ar sitt hvorum megin víglínunnar
milli hægrisinnaðra kaþólikka og
guðlausra kommúnista. Fyrir vikið
sætti hún dæmafáum árásum heima
fyrir, bæði frá hægri og vinstri. Að
lokum tók hún föggur sínar saman
og fluttist til Bandaríkjanna. Um
leið dró hún sig í hlé sem blaðamað-
ur þó hún ynni að ritun bókar.
En heimurinn breyttist hinn 11.
september 2001, ekki síst í New
York-borg, þar sem hún hafði sest
að. Nokkrum dögum síðar talaði rit-
stjóri Corriere della sera, virtasta
dagblaðs Ítalíu, við Fallaci og bað
hana að skrifa grein um þessa voða-
atburði. Sagan segir að hún hafi
ekki sofið í nokkra sólarhringa og
varla nærst á öðru en sígarettum
og espresso. Og svo sendi hún grein-
ina. Ritstjórinn hringdi aftur og
sagði henni að hann gæti ekki birt
grein, sem væri á þriðja tug síðna
í dagblaði. Honum að óvörum sam-
þykkti Fallaci að stytta hana. Alveg
niður í 17 síður. En þannig var hún
birt og það sem meira er: þetta var
mest selda tölublað í ítalskri blaða-
sögu.
Grunnurinn í greininni (sem
seinna kom út á bók, er nefnist The
Rage and the Pride á ensku) var að
hinn íslamski heimur hefði fyrir
löngu lýst y fir stríði gegn Vesturlönd-
um, innrásin væri löngu hafin með
gífurlegum straumi innflytjenda og
að óvist væri að Evrópa eða vestræn
siðmenning ætti sér viðreisnar von.
1 nafni umburðarlyndis vildu marg-
ir ekki verjast ásókn þess umburðar-
leysis, sem hún sagði felast í íslam.
Eins og nærri má geta varð greinin
ekki til þess að auka friðinn um La
Fallaci eins og tekið var að nefna
hana í ítölsku blöðunum. Hún sætti
stöðugum líflátshótunum, máls-
sóknum og öðru áreiti, en þrátt fyr-
ir að henni elnaði sóttin lét hún sig
ekki og hélt áfram að skrifa fram á
þetta haust.
Hún dó eins og hún lifði: stolt,
viss í sinni sök og varð að lokum
hluti sögunnar sem hún vildi ekki
að nokkur gleymdi.
andres.magnusson@bladid.net