Bændablaðið - 02.05.2006, Blaðsíða 22

22 Þriðjudagur 2. maí 2006
Það er meiri ástæða en oft áður til
bjartsýni. Sala á afurðum gengur
vel og það er uppgangur í ferða-
þjónustu. Þannig lýsti Rafn Bene-
diktsson, formaður Búnaðarsam-
bands Vestur-Húnavatnssýslu,
ástandi mála í Húnaþingi vestra á
ráðstefnu sem haldin var undir heit-
inu „Landbúnaður í Húnaþingi
vestra, staða og möguleikar“. Hún
fór fram á Hvammstanga í dymbil-
vikunni og var ágætlega sótt en
fundarboðandi var sveitarstjórn
Húnaþings vestra. Þar voru haldin
11 erindi um landbúnað frá ýmsum
hliðum og í lokin fóru fram líflegar
umræður sem aðallega snerust um
jarðakaup og háa vexti.
Grösugt sauðfjárræktarhérað
Í erindunum var dregin upp mynd
af Húnaþingi vestra þar sem fram
kom að héraðið er grösugra en flest
önnur hér á landi. Gunnar Þórarins-
son, bóndi á Þóroddsstöðum, vitn-
aði í rannsókn sem gerð var árið
1997 en hún leiddi í ljós að 73% af
landi í sýslunni reyndust vel gróin
og var það langhæsta hlutfallið á
landinu. Fyrir vikið er héraðið vel
fallið til sauðfjárræktar enda skipar
sú búgrein stærri sess í Húnaþingi
en aðrar greinar. Á landsvísu er
tæpur helmingur umsvifa í land-
búnaði á kúabúum en í Húnaþingi
vestra eiga 49% búgreinatekna upp-
runa sinn í sauðfjárrækt en kúabú-
skapur stendur undir 40% búgreina-
tekna. Þetta endurspeglast í því að
kúm hefur fækkað um rúmlega 100
frá árinu 2000, þær eru nú um 530,
en sauðfé fjölgað um tæplega 600
og er nú tæplega 27.200. Hlutur
Húnaþings vestra í greiðslumarki
mjólkur er rétt undir 2% en rúmlega
6% í greiðslumarki sauðfjár.
Færri en stærri bú
Einnig kom fram í erindunum að
frjósemi og afurðir eftir hverja á eru
yfir landsmeðaltali í héraðinu og
slagar sauðfé í Húnaþingi vestra
hátt upp í nágrannana á Ströndum.
Sauðfjárbúum hefur hins vegar
fækkað og þau stækkað. Innleggj-
endum sem framleiða 8 tonn eða
meira af kjöti á ári fjölgaði úr 12 í
21 á árunum 2000-2005 og meðal-
sauðfjárbúið í héraðinu hefur
stækkað á síðustu tuttugu árum
þrátt fyrir verulega fækkun sauðfjár
í landinu.
Svipuð þróun
hefur átt sér
stað í mjólk-
u r f r a m -
l e i ð s l u ,
b ú u n u m
h e f u r
fækkað en
þau stækk-
að. Meðal-
búið er þó
töluvert
u n d i r
landsmeð-
altali, 22,9 ár-
skýr á móti
30,1. Nytin í
kúnum hefur
vaxið þótt
aukningin sé
a ð e i n s
undir landsmeðaltali. Bændur í hér-
aðinu eru líka í yngri kantinum,
meðalaldur þeirra er 51 ár en á
landinu öllu er meðalaldur bænda
53 ár.
Hross og ferðamenn
En það er fleira en ær og kýr í
Húnaþingi vestra. Húnvetningar
hafa löngum verið þekktir hesta-
menn en þeir sem hafa meginhluta
afkomu sinnar af hrossum eru ekki
margir í héraðinu. Fjöldi hrossa
hefur sveiflast töluvert á síðustu
áratugum. Hámarki náði fjöldinn
árið 1993 en eftir 1998 fór hrossum
að fækka fram til 2004 en síðustu
tvö ár hefur þeim heldur farið fjölg-
andi. Gunnar Ríkharðsson ráðu-
nautur sagði að þessar sveiflur færu
eftir veðurfari og hugarástandi
bænda, hvort þeir væru bjartsýnir
eða svartsýnir.
Gunnar ræddi um erfiðleika á
því að leggja mat á gildi hrossa-
ræktar og hestamennsku vegna
ónógra upplýsinga um tekjur og af-
komu í greininni. Að hluta til er
þetta gömul hefð en einnig kemur
til að hrossarækt lendir á milli
stóla í tölfræðinni. Um
þetta nefndi hann sem
dæmi að sjötti hver erlend-
ur ferðamaður sem kemur
til landsins fer á hestbak.
Þarna verða til miklar tekj-
ur en þær eru skráðar á
ferðaþjónustu, ekki
hrossarækt. Hins vegar
væri ljóst að hrossin leika
stórt og vaxandi hlutverk í
ferðaþjónustu og þar
væru miklir vaxtar-
möguleikar.
Helsti vandinn
að stöðva
ferðamennina!
Ferðaþjónustan
hefur gengið
nokkuð vel í
héraðinu, allt
frá því Arin-
björn Jó-
h a n n s s o n
b y r j a ð i
að bjóða
upp á
hestaferðir um Arnarvatnsheiði fyr-
ir tveimur áratugum eða svo. Það
var gestgjafinn í Staðarskála, Krist-
inn Guðmundsson, sem ræddi um
ferðaþjónustuna og í máli hans kom
fram að helsti vandi húnvetnskrar
ferðaþjónustu væri að stöðva ferða-
mennina sem bruna norður eða suð-
ur hringveginn.
Kristni varð tíðrætt um bókun-
arkerfi Ferðaþjónustu bænda
sem nú er verið að gera þann-
ig úr garði að ferðamenn
eiga að geta gengið frá pönt-
un og greiðslu á netinu. Þótt
Kristinn væri bjartsýnn á
framtíðina eins og aðrir frum-
mælendur yfirleitt sagði hann
að nú ríkti töluverð óvissa um
hvaða áhrif upplausn FL Gro-
up hefði á ferðaþjónust-
una, landslagið
væri að
b r e y t a s t
verulega og
ó v í s t
h v a ð a
s t e f n u
þróunin
tæki.
Gjöful veiði-
vötn
Þ o r s t e i n n
H e l g a s o n ,
bóndi og for-
maður Veiði-
félags Mið-
f j a r ð a r á r ,
fjallaði um
hlunnindi í
H ú n a þ i n g i
vestra og
ræddi mest
um silungs-
og laxveiði. Eins og fram kemur í
frétt á forsíðu blaðsins hafa tekjur
af laxveiði vaxið hröðum skrefum á
undanförnum árum en jafnframt er
ljóst að æ stærri hluti arðsins stað-
næmist ekki í sveitarfélaginu heldur
hjá landeigendum sem búa annars
staðar. Þetta leiddi meðal annars til
þess að mikil ásókn er í laxveiði-
jarðir og allt selst sem losnar. Hins
vegar væri áhyggjuefni hversu
mjög hefði dregið úr göngum stór-
laxa í árnar en á því væri ekki enn
fundin nein haldbær skýring.
Á húnvetnsku heiðunum er mik-
ið af vötnum þar sem silungsveiði
er góð en vandinn hefur verið að
komast að þeim. Að undanförnu
hefði þó verið unnið að vegabótum
og væri nú orðið mun greiðfærara
að Arnarvatni og Réttarvatni en
áður. Til þess að auka silungsveiði
þyrfti að koma á betra fyrirkomu-
lagi á sölu veiðileyfa enda oft óljóst
hvar hún færi fram. Þá þyrfti að
bæta samgöngur og auka mögu-
leika á gistingu og annarri þjónustu
við veiðimenn.
Samkeppnisfær sauðfjárrækt
Af erindunum mátti glöggt heyra
að ýmis sóknarfæri er að finna í
Húnaþingi vestra. Ferðaþjónustan
er kannski efst á blaði í þeim efnum
en það eru ekki síður tækifæri í
sauðfjárræktinni. Þar hefur afkom-
an farið batnandi síðustu árin
og í því ljósi var athyglisvert
að hlýða á erindi Daða Más
Kristóferssonar, ráðgjafa
BÍ, um samanburð á
stöðu nautgripa- og sauð-
fjárræktar hér á landi og
í nágrannalöndunum.
Varðandi sauðfjár-
ræktina er niðurstaða
Daða sú að íslensk
sauðfjárrækt sé sam-
keppnisfær við evr-
ópska framleiðslu.
Þar þurfi þó að
lækka slátur- og vinnslukostnað í
því augnamiði að bæta arðsemi og
samkeppnisstöðu greinarinnar á
innanlandsmarkaði og ekki síður til
þess að nýta sóknarfæri á Evrópu-
markaði.
Öðruvísi horfir við í nautgripa-
rækt því þótt framleiðslukostnaður
sé ekki fjarri því sem gerist á Norð-
urlöndum þá er fjármagnskostnaður
hér á landi langtum hærri en þar.
Fyrir því eru tvær ástæður: vextir
eru mjög háir hér á landi og af-
skriftir miklar, einkum vegna kaupa
á framleiðslukvóta. Stækkun bú-
anna og hagræðing í rekstri er því
mjög dýr og meðan hún stendur yfir
er vart að búast við því að greinin
skili miklum arði. Um þetta má
fræðast nánar í grein sem Daði Már
skrifaði ásamt öðrum frummælanda
á Hvammstangafundinum, Ernu
Bjarnadóttur, í síðasta Bændablað.
Jarðakaup og háir vextir
Á fundinum var flutt erindi um
hvort réttara væri að svara fjár-
magnsþörf landbúnaðarins með er-
lendum eða innlendum lántökum
og var ekki frítt við að mörgum
þætti fyrrnefndi kosturinn álitlegri.
Þar eygðu menn leið framhjá þeim
háu vöxtum sem valda bændum
miklum búsifjum þessi misserin.
Þeir sem staðið hafa í fjárfestingum
að undanförnu finna fyrir hávaxta-
stefnunni og það á við marga bænd-
ur, ekki síst kúabændur sem eru að
stækka búin og kaupa kvóta.
Umræðurnar í lok fundar snerust
að verulegu leyti um vextina en
einnig um jarðakaup utansveitar-
manna. Fram kom í erindi Ernu
Bjarnadóttur sviðstjóra félagssviðs
BÍ að jarðaverð í Húnaþingi vestra
er enn á að giska 10-15% lægra og
verð á beitilandi 20-25% lægra en á
Suður- og Vesturlandi. Þetta ætti að
vera landbúnaði í héraðinu til hags-
bóta því þá stendur hann betur en á
svæðum þar sem jarðaverð er
hærra.
Í umræðunum kom einnig fram
að hækkandi jarðaverð kemur afar
mismunandi niður á bændum. Eldri
bændur sem farnir eru að huga að
starfslokum fagna því að fá nú eitt-
hvað fyrir eignir sínar en á hinn
bóginn eiga yngri bændur erfitt
með að kaupa sig inn í reksturinn.
Var því haldið fram að hækkandi
jarðaverð hefði gert kynslóðaskipti
í búrekstri mun erfiðari en áður.
Engin þörf að kvarta!
Ýmislegt fleira bar á góma á þess-
um fróðlega fundi. Til dæmis hélt
Haraldur Benediktsson, formaður
BÍ, erindi um félagskerfi bænda á
nýrri öld sem hann gerir skil í við-
tali sem birt er við hann á bls. 7. En
niðurstaða fundarins var kannski
helst sú að það væri engin þörf að
kvarta, framtíðin væri björt og
tækifærin margvísleg í
Húnaþingi vestra.
Bjart framundan þrátt
fyrir hávaxtastefnuna
Líflegar umræður á málþingi um stöðu
og horfur landbúnaðar í Húnaþingi vestra
Fundurinn var vel sóttur. Á inn-
felldu myndinni má sjá xxxx xxx-
son bera fram fyrirspurn til Harald-
ar Benediktssonar um það hvort
hann hefði ekki áhyggjur af því að
hátt jarðaverð kæmi í veg fyrir að
ungt fólk gæti hafið búskap.