Fréttatíminn - 20.01.2012, Blaðsíða 14

LAGERSALA
allt að 80% afsláttur
Laugardag & sunnudag
(kl 10-16 báða dagana)
LAGERSALA Lín Design Laugavegi 178 www.lindesign.is
LAGERSALAN er flutt á Laugaveg 178
næsta hús við verslun Lín Design
Ath
Fólk flettir bara í gegnum blöðin og
fáir æsa sig yfir þessu.
Björn Thors: En talandi um netið.
Við breytum ekki internetinu og
aðganginum en við þurfum þess í
stað að innræta ungu fólki skilning
á samfélaginu okkar, efla siðferðis-
vitund og kenna krökkunum okkar
nógu snemma að hafa gagnrýna
sýn á fjölmiðla.
Jón Páll: Þannig að það séu ekki
bara þeir sem eru svo heppnir að
velja kynjafræðiáfangann í mennta-
skóla eða háskóla sem vakni til
meðvitundar. Ef það er hægt að
selja okkur þá hugmynd að striga-
skór lagi á þér rassinn þá ættum við
líka að geta breytt viðhorfum í sam-
félaginu, sett ný siðferðishnit og
markaðssett þá hugmynd að ekkert
umburðarlyndi sé til staðar gagn-
vart nauðgunum. Við þurfum öll að
vera vakandi. Um daginn kvartaði
dóttir mín 8 ára yfir því að einn
strákurinn væri að hrinda henni í
frímínútum og kasta í hana grjóti.
Ég stóð sjálfan mig að því að segja
að hann væri bara skotinn í henni.
Það var konan mín sem benti
mér á að ég væri þá að að senda
dóttur minni þau skilaboð að þessi
strákur væri að daðra við hana með
grjóti og hrindingum. Ég varð að
kalla hana til baka og útskýra að ég
hefði haft rangt fyrir mér og segja
henni að grjótkast og hrindingar
væru ekki eðlileg samskipti. Þetta
er hluti af vefnaðnum sem samfé-
lagið er ofið inn í. Birtingarmynd-
irnar eru í auglýsingunum og það
skiptir máli hvernig við tölum við
börnin okkar.
Finnur: Það hlýtur að vera eitt-
hvað undirliggjandi hugarfar sem
er undirrót ofbeldisglæpanna og
því þarf að breyta hugarfarinu í
grunninn. Ef við tökum þjóðhátíð
sem dæmi þá virðist svarið alltaf
liggja í aukinni löggæslu og auknu
eftirliti með fólki. Aukið eftirlit með
fólki á opinberum stöðum hefur jú
eitthvað að segja en það þrengir í
raun bara svæðið þar sem þú getur
framið glæpinn og það breytir ekki
viðhorfinu. Því tel ég að það sé
mikilvægara að tala til ungra karl-
manna og koma ákveðnum skila-
boðum til allra karlmanna. Feður
verða að tala við syni og karlmenn
verða að tala sín á milli og í raun-
inni að bomba áróðri hver á annan.
Víðir: Þetta hefur líka mikið að
gera með vald. Ef við skoðum valda-
stöðurnar í samfélaginu og spyrjum
okkur að því hver sé með völdin þá
komumst við að því að karlmenn
eru í yfirburðastöðu varðandi pen-
ingaeign, stöður og fleira. Þegar
hallar á helming þjóðarinnar en
hinn helmingurinn hefur það fínt
þá er enginn hvati fyrir karlmenn
að taka upp hanskann fyrir kon-
ur og því hafa þær þurft að berjast
sjálfar fyrir sínu frelsi.
Hingað og ekki lengra
Benedikt: Við erum á því að við karl-
menn verðum að segja hingað og
ekki lengra. Við erum af konum
fæddir og munum ala af okkur kon-
ur og við elskum og virðum kon-
ur. Mér finnst Vestmannaeyingar
hafi verið ábyrgðarlausir varðandi
þjóðhátíð. Þeir hafa ekki tekið
ábyrgð á þessu máli og það birtist
meðal annars í því að þetta kallast
fjölskyldumót – jú Eyjamenn eru
vissulega að halda sína heimahátíð
en að öðru leyti er þetta freysblót
svo við notum fallegt íslenskt orð
– og það er ábyrgðarhluti að beina
börnum og ungmennum inn á þetta
„blót“ meðal annars til að taka
peninga af þeim til að fjármagna
íþróttastarfsemi. Það getur ekki
verið ásættanlegt að sýslumenn
samþykki að halda freysblót undir
nafninu fjölskylduhátíð. Það er
líka hægt að varpa spurningu til
listamanna og tónlistarmanna sem
taka þátt í fagnaðinum og halda
honum uppi. Þeir þurfa líka að taka
ábyrgð og setja skilyrði og kröfur
á hátíð þar sem svona hættulegum
elementum er stefnt saman: Mikið
áfengi, lítið eftirlit og fjölmörgum
ungmennum. Bókhaldið er ekki
opið en ef við reiknum það gróflega
út þá hljóta peningarnir sem koma
út úr þessari hátíð að vera um 200
milljónir. Þó fjármagnið sé til stað-
ar virðist aðeins lítið brot af þeim
pening vera varið í eftirlit og litlu
sem engu er eytt í forvarnir.
Víðir: Það er líka athyglisvert
að það er áfengissali sem sér um
kynningarmálin fyrir þjóðhátíð.
Í stað þess að sjá til þess að for-
varnarstarfið sé öflugt þá afsalar
þjóðhátíðarnefndin sér ábyrgð á
kynningarmálunum.
Jón Páll: Forsvarsmenn gætu til
dæmis stigið það skref, ef það á að
halda þjóðhátíð aftur að þá verði
það þjóðhátíð þar sem ekkert um-
burðarlyndi verði sýnt gagnvart
ofbeldi. Fólk gæti þá skrifað undir
það í huganum að ef bogalistin
bregst þá verði það að viðurkenna
að þjóðhátíðin sé misheppnuð hátíð
og grípa verði til aðgerða. Hátíðin
verði lögð niður eða Vestmannaey-
ingar spili til dæmis með svartan
borða á íþróttaleikjum. Þetta snýst
um að senda sterk skilaboð og vilja
læra af mistökunum.
Víðir: Við erum í raun með þessu
bréfi okkar að kalla á breyttar
áherslur. Halló Akureyri fór úr
böndunum og bæjaryfirvöld tóku
sig saman um að hafa ekki svona
fylleríishátíð í bænum. Aldurstak-
mark var hækkað upp í 25 ára. Það
þyrfti til dæmis að kanna það hvort
þorri Vestmannaeyinga vill hafa
svona hátíð. Hvað myndu bæjarbú-
ar segja ef þeir fengju spurninguna
um hvort þeim þyki ásættanlegt
að fimm nauðganir fari fram einu
sinni á ári á þjóðhátíðinni í Vest-
mannaeyjum?
Jón Páll: Við erum líka á móti
kerfishugsuninni – eða því að
allri ábyrgð sé varpað á kerfið.
Við viljum fær ábyrgðina nær
okkur. Við viljum að við karlmenn
tökum ábyrgð á þessu og færum
umræðuna inn á heimilin. Að við
breytum með því að breyta okkur
sjálfum.
Stærsta heilsufarslega vanda-
mál þjóðarinnar
Árni Beinteinn: Viðhorfsbreytingin
þyrfti að fara fram smátt og smátt
alls staðar í samfélaginu...
Það er augljóst að internetið
hefur gífurlega mikil áhrif sér-
staklega á ungt fólk. Lífið fer mikið
til fram í gegnum samskiptavefi
eins og Facebook. Í gegnum þau
áhrif sem við verðum fyrir á netinu
má rekja mikið af viðhorfum okkar.
Vefsíður senda ákveðin skilaboð og
það hefur líka áhrif á samskiptavef-
unum að sjá hvað fullorðna fólkið er
að segja í sínum ummælum.
Finnur: Og þar á sér oft stað
mikil mannfyrirlitning.
Björn Thors: Við breytum ekki
internetinu og aðganginum en við
þurfum þess í stað að innræta ungu
fólki skilning á samfélaginu okkar,
efla siðferðisvitund og kenna
krökkunum okkar nógu snemma
að hafa gagnrýna sýn á fjölmiðla.
Jón Páll: Þannig að það séu ekki
bara þeir sem eru svo heppnir að
velja kynjafræðiáfangann í mennta-
skóla eða háskóla sem vakni til
meðvitundar.
Björn Thors: Við höfum lyft grett-
istaki til dæmis í unglingadrykkju.
Þegar ég var ungur var venjan að
drekka pela niðrí bæ og rúlla heim
klukkan þrjú. Þá var líka reykt
innandyra. Nú er búið að taka fyrir
þetta með mjög skilmerkilegum
og einföldum áróðri og aðgerðum.
Svona forvarnarstarfsemi skilar sér
í beinni hagfræðilegri niðurstöðu
og það verður minna um reykingar
og unglingadrykkju. Þessi mál eru
undir sama hatti. Það þarf beinan
áróður og sinna málefninu til þess
að breyting verði á.
Jón Páll: Þegar ég var barn var
ekki tiltökumál að reykja beltislaus
í bílnum.
Benedikt: Ég óttast að það sé til
menningarkimi meðal karlmanna
þar sem ofbeldi gagnvart konum
er líðanlegt. Það er hræðileg til-
hugsun ef til er þannig samfélag
karlmanna þar sem menn eru sam-
þykktir þó þeir viðurkenni á sig
slíkt ofbeldi og jafnvel stæri sig af
því.
Björn Thors: Staðreyndin er sú
að ef nauðgun er tilkynnt þá enda fá
mál með sakfellingu. 280 mál voru
tilkynnt á síðasta ári og af þeim
voru 188 niðurfelld svo dómskerfið
hefur brugðist.
Víðir: Konum er jafnvel ráðlagt
að ákæra ekki því dómsferlið er svo
sársaukafullt og niðurlægjandi og
litlar líkur á að nauðgarinn verði
dæmdur.
Björn Thors: Það er sakfellt í
fjörutíu til fimmtíu málum þegar
nær þrjú hundruð nauðganir eru
tilkynntar og hlutfall þeirra sem
mæta á neyðarmóttöku og kæra
nauðganir fer sífellt lækkandi.
Finnur: Það er ekki nóg að setja
reglur. Við verðum að taka ábyrgð
sem manneskjur.
Benedikt: Svo er það auðvitað
dómstóll götunnar, því vissulega
missa þeir menn mannorð sitt
sem ákærðir eru fyrir nauðgun og
kannski er hægt að líta á mannorðs-
sviptinguna sem dómstól götunnar
felur í sér burt séð frá því hversu
réttlátur eða ranglátur sá dómur sé.
Víðir: Í fyrirlestri sem ég sótti
og fjallaði um kynbundið ofbeldi
kom fram að ungur strákur sem
var dæmdur fyrir nauðgun hér á
Íslandi sagðist ekki hafa áttað sig
á því að hann hefði nauðgað fyrr
en hann hafði fengið uppfræðslu.
Það þurfti ekki mikið til að leið-
rétta þessa ranghugmynd. Það var
einn maður sem gaf sér tíma til að
útskýra fyrir honum og upplýsa
hann en það gerði það að verkum
að hann sá að hann hafði gengið á
rétt annarrar manneskju og brotið
á henni. Það skiptir því mjög miklu
máli að línurnar séu skýrar og
ungir karlmenn fái skýr skilaboð
og upplýsandi fræðslu.
Árni Beinteinn: Boðskapurinn
er að það vantar almenna umræðu,
fræðslu og upplýsingu til dæmis
inn í menntaskólana. Þar þarf að
opna almenna umræðu og fólk þarf
að leggjast á eitt og láta sig málin
varða í stað þess að yppa öxlum.
Björn Thors: Nauðganir eru
stærsta heilsufarslega vandamál
þjóðarinnar og það þarf að taka á
þessum málum.
Kærleikur, samheldni og virðing
Jón Páll: Ef fjórir til fimm bílar
væru sprengdir upp um verslunar-
mannahelgina á ári hverju myndu
tryggingafélögin hætta að tryggja
bílana þessa helgi og talað yrði
um hryðjuverk. Mannslífið er dýr-
mætara en bíll. Og ef við hugsum
um hryðjuverk getum við litið til
Norðmanna. Þeir ákváðu að bregð-
ast ekki við ofbeldinu með meira
ofbeldi og ákváðu að herða ekki á
ritskoðun, hlerunum og fjárfesta
í fleiri eftirlitsmyndavélum. Þeir
ákváðu að mæta ofbeldinu með
því að efla kærleika, samheldni og
virðingu í samfélaginu.
Finnur: Við erum ekki að tala
um útópískt samfélag eða dikta
fyrir fólki hvernig það á að hegða
sér. En við erum að spyrja okkur að
því hvort við verðum ekki að koma
okkur saman um ákveðnar reglur.
Víðir: Í rauninni er mikilvægast
að jafnrétti ríki. Að karlmenn beri
jafnmikla virðingu fyrir konum og
öðrum körlum og sjálfum sér. Ef
þessi jafna virðing og skilningur
er til staðar þá væri ekki að finna
þetta ofbeldi.
Jón Páll: Við karlmenn þurfum
að hafa sterkt bak og mjúkan front.
Það er heilbrigt og við þurfum að
þróa með okkur ákveðið næmi og
mótmæla því þegar brotið er á fólki.
Rétta upp hönd og þora að mót-
mæla. Ef brotið er á siðferðisvitund
okkar ættum við að geta staðið upp
blygðunarlaust og sagt: „Nei, ég
sætti mig ekki við þetta. Við eigum
ekki að láta yfir okkur ganga bylgju
af mannhatursboðskap eða gríni
sem er byggt á mannhatri eða
kvenfyrirlitningu. Tími kaldhæðn-
innar er liðinn. Ég segi það sem
heimsmeistari í kaldhæðni. Það er
vopn hins huglausa. Ég beitti henni
rækilega í listsköpun á tímabili og
hélt að þetta væri beittasti hnífur-
inn í skúffunni en er búinn að kom-
ast að því að þetta er ónýt græja.
Þetta snýst ekki um að banna það
að gera grín að einhverju en við
hljótum að vilja búa í samfélagi þar
sem nauðgunarbrandarar er sjálf-
dæmdir sem húmórslausir órar.
Þótt karlahópurinn hafi nú í vik-
unni komið viðhorfum sínum áfram
bréfleiðis til þjóðhátíðarnefndar
telja þeir umræðuna rétt að hefj-
ast. Þeir segjast ekki vera að finna
upp hjólið heldur koma á framfæri
ákveðinni rödd sem hljómar víða í
samfélaginu. Þeir segja það gleði-
legt og góðs viti hversu auðvelt var
að safna undirskriftum sem studdu
innihaldslýsingu bréfsins.
Jón Páll: Það var fallegt. Svo
margir karlmenn voru til í að skrifa
undir bréfið en við ákváðum að
safna eitt hundrað undirskriftum.
Benedikt: Okkur fannst það bara
svo flott tala.
Þóra Karítas Árnadóttir
thorakaritas@frettatiminn.is
Við erum á því að við karlmenn verðum að segja hingað og ekki lengra.
14 hringborð Helgin 20.-22. janúar 2012