SÍB-blaðið - 01.12.2006, Blaðsíða 15

hlusta á þennan aðila og fylgja honum að málum, er hann eða hún
þar með orðinn leiðtogi. Stjórnandi getur líka verið leiðtogi, en leið-
togi þarf þannig ekki alltaf að vera stjórnandi.
Þetta er það sem ég meina þegar ég segi að trúnaðarmenn gegni
leiðtogahlutverki. Þeir sem eru í slíkum störfum hafa verið kosnir til
þeirra af samstarfsfólki sínu. Þeir hafa verið tilbúnir til að ganga fram
fyrir skjöldu og taka ábyrgð. Og samstarfsmennirnir sem kusu þá eru
tilbúnir til að hlusta á þá og treysta þeim.
Og þess vegna skiptir máli fyrir trúnaðarmenn að kynna sér breytinga-
stjórnun svo þeir séu betur i stakk búnir til að styðja samstarfsmenn
sína í gegnum breytingar?
Einmitt. Á undanförnum 15-20 árum hafa verið gerðar umfangs-
miklar rannsóknir víða um heim á breytingum á vinnustöðum. Það var
byrjað á því vegna þess að breytingar sem litu mjög vel út á papp-
írum, hljómuðu mjög skynsamlega og áttu að skila miklum ágóða
og ávinningi gerðu það af einhverjum ástæðum ekki. Og niðurstað-
an varð sú að oftar en ekki lá ástæðan í mannlega þættinum. Fólk
er ekki tölvur, það hefur tilfinningar og ólíka reynslu. Það bregst við
atburðum á mjög mismunandi hátt. Það sem einhverjum finnst ótrú-
lega spennandi, eins og t.d. breytingar á útliti útibúa, getur einhverj-
um öðrum fundist óþarfi, pirrandi
eða jafnvel ógnandi á einhvern hátt.
á Islandi. Áður fyrr voru störf í
þessum geira tiltölulega örugg
og talsverður jöfnuður ríkti t.d.
í launum. Nú er öldin allt önn-
ur og samkeppnisharkan er orð-
in miklu meiri. Fjármálafyrirtæki
eru sum orðin meira erlend en
íslensk, krafan um að starfs-
menn standi sig og fylgi með er
gríðarleg, skipulagsbreytingar,
breytingar á vinnulagi, nálgun,
starfsmönnum og útliti stofnana
eru daglegt brauð. Alltaf þegar
eitt er búið kemur annað, þannig
að óvissan er nánast endalaus.
Og hvað gerir maður við
svona aðstæður? Flestir okk-
ar félagsmanna búa við það að
aðrir eru að taka ákvarðanir um
framtíð vinnustaðarins, ákvarð-
f f Ekkert fyrirtæki á hinum harða
Sumum finnst gott að sitja alltaf á J 0 ,
sama stað á tundi, öðrum finnst best samkeppmsmarkaði I dag hefur efni
að prófa alltaf nýjan stað til að sitja á því að missa góða starfsmenn.
Fólk skiptir máli. íí
á. Þegar maður skilur þetta er auð-
veldara að fást við það, auðveldara
að skilja, bregðast við og leysa mál.
Hver er þá kjarninn í því sem hafa þarf í huga i sambandi við breyting-
ar að þínu mati?
Að mínu mati er kjarninn sá að breytingar, hvort sem þær eru í
einkalífi eða í vinnu, hvort sem þær eru stórar eða litlar, hræða fólk
oft. Og það er líka alveg sama hversu frábær manni finnst breyting-
in vera tökum sem dæmi giftingu eða það að eignast barn - henni
fylgir alltaf ákveðin óvissa um framtíðina og það er óhjákvæmilegt að
sleppa því sem var. Þegar maður er eignast barn t.d. þarf maður að
sleppa því áhyggjulausa frelsi sem fylgdi því að vera barnlaus!
Það hefur verið talað um að það sem gerist við breytingar sé í
raun það sama og gerist þegar maður missir ástvin. Það fer ákveð-
ið sorgarferli í gang. Það er kannski erfitt að koma auga á þetta í
tengslum við barnsfæðingu eða giftingu, en það er auðveldara t.d.
þegar góður samstarfsfélagi hættir. Og sorgarferlið er alltaf eins að
grunni til þó að fólk upplifi það í mismunandi röð eða á mismunandi
hátt: Það er alltaf einhver afneitun, svo reynir fólk að semja sig frá
sársaukanum, svo kemur reiði, svo kemur depurð þartil á endanum
maður sættir sig við það sem orðið er.
Semsagt ótti, óvissa og sorg þetta fylgir alltaf öllum breytingum,
góðum eða slæmum.
En þú ert þarna að tala um breytingar sem tengjast einstaklingum
hvað með stærri breytingar á vinnustöðum?
Þetta er líka ferli sem fer í gang þegar breytingarnar eru ennþá
stærri og ná kannski yfir allan vinnustaðinn. Áhrifin verða ósköp ein-
faldlega margföld og ná til fleiri. Á síðustu 10-15 árum hafa orðið
gríðarlegar breytingar á vinnuumhverfi starfsmanna fjármálafyrirtækja
anir sem þeir hafa ekki áhrif á.
Ég reyndar held að flest
búum við alltaf við það að breyt-
ingar koma utan frá. Og það
sem mér hefur virst gagnast
fólki best við slíkar aðstæður er
tvennt: Annars vegar það að átta
sig á því að þó að maður hafi
ekki vald til að ráða ákvörðunum
sem aðrir taka, þá getur mað-
ur alltaf ráðið því hvernig mað-
ur bregst við þeim. Og hitt er að
ósköp einfaldlega það að passa
vel upp á sjálfan sig og sína.
Það kann að virðast sjálfselskt
en svona er það bara.
Geturðu útskýrt þetta nánar?
Þegar ég segi að maður geti
alltaf ráðið því hvernig mað-
ur bregst við meina ég fyrst
og fremst að maður getur allt-
af ákveðið hvort að maður nálg-
ast eitthvað á jákvæðan eða nei-
kvæðan hátt. Það er alltaf hægt
að mála skrattann á vegginn og
tala illa um allt og alla. En tilfell-
ið er að það bætir ekki nokk-
urn skapaðan hlut. Vissulega er
algjörlega nauðsynlegt að við-
urkenna að breytingum fylgir
sorg og sorg fylgir reiði. Og það
er grundvallaratriði að tala um
þessar tilfinningar. En það er lyk-
ilatriði að festast ekki í þeim.
Og er það m.a. í því sem ég tel
að trúnaðarmenn geti gegn lyk-
ilhlutverki í breytingaferli. Þeir
geta tekið upp erfið mál, tal-
að um það hvernig þeim sjálfum
líður og hjálpað öðrum að tala
um sína líðan. Og svo geta þeir
haft frumkvæði að því að halda
áfram. Festast ekki, heldur fara
að horfa á það jákvæða sem
hægt er að finna í breytingunum.
Og sem betur fer er það nú oft-
ast þannig að eitthvað er hægt
að finna jákvætt.
Þegar ég svo segi að passa
upp á sjálfa sig og aðra er ég
sérstaklega að tala um það að
hver og einn starfsmaður átti sig
á verðmæti sínu og sinna sam-
starfsmanna. Það er enginn í
vinnu í bankakerfinu í dag sem
ekki er að leggja sitt af mörk-
um. Margir starfsmenn hafa nýtt
sér þá möguleika sem þeim bjó-
ðast í tengslum við námskeið og
menntun af ýmsu tagi. Þannig
eru þeir enn að auka verðmæti
sitt sem starfsmanna. Ekkert fyr-
irtæki á hinum harða samkeppn-
ismarkaði í dag hefur efni á því
að missa góða starfsmenn. Fólk
skiptir máli. Og þarna aftur geta
trúnaðarmenn gegn lykilhlut-
verki. Þeir geta haft frumkvæði
um að samstarfsmenn átti sig á
verðmæti sínu og auki við það.
Séu líka einfaldlega góðir við
hvern annan. Að fólk hrósi hvert
öðru og leggi sig fram um að
hafa vinnuandann jákvæðan. Þá
verður svo miklu auðveldara að
fást við þær breytingar og óvissu
sem óhjákvæmilegar eru, þegar
maður velur að vinna í íslenska
bankakerfinu.
15