Læknablaðið - 01.04.1915, Blaðsíða 13

LÆKNABLAÐIÐ
59
S. J., en ef svo skyldi hafa verdÖ, er það vel fariS að hann vakti athygli á þessu,
svo mér gæfist tækifæri til þess að léiðrétta þennan misskilnng. Annars var mér
ókunnugt um það, er eg ritaði greinina, á hvaða heimili sóttin hefði komið upp.
G. H.
Læknamálið.
I janúarblaði Lbl. (bls. n), er smágrein: Mál og letur. Þessi smágrein
hratt eftirfarandi orðum af stað : „Læknar hafa vanizt á aS notá útlend
nöfn á flestu“, segir greinarhöf., og er þaö hverju orði sannara, eins og
vér vitum, en á ekki að eins við um íslenzka lækna, heldur og lækna í öll-
um nálægum löndum. Nú rekur þessi spurning upp höfuðið: Á að halda
læknamálinu í ræðu og riti, eða á að láta það þoka fyrir móðurmálinu?
Læknisfræðin notar eitt sameiginlegt mál, fræðiorðin eru á „læknamáli“,
þ. e. grísk-latínu. Þetta er mikill og auðsær kostur. Vegna þessa er unt
að hafa gagn af ritum á öllum þeim málurn, sem menn geta lesið nokk-
urn veginn, því málið á bókunum, þjóðmálið, mun venjulega fremur
létt. Læknamálið (þ. e. fræðiorðin á grísk-latínu) hefir mikið til síns
gildis, og fer eg ekki frekar út í það efni, því að kostir þess munu öllum
stéttarbræðrum mínum ljósir. Hvað mundi t. d. verða sagt, ef breyta
ætti tveim sameiginlegum fræðimálum, máli stærðfræðinnar og söngfræð-
innar, þannig, að hver þjóð notaði sitt mál og sína leturgerð? En svo
koma gallar læknamálsins. Málhreinsunarmenn munu halda því fram,
að það spilli móðurmálinu. Eg er ekki dómari í þeirri sök, en benda vil
eg á eitt. Það má rita um fræöiefni vor á þann hátt, að móðurmálið sé
bjagað með því, að breyta læknamáli í afskræmda islenzku, setja manns-
höfuð á merarháls. En líka má rita óbjagaða íslenzku ásamt hreinu, ó-
breyttu læknamáli á fræðiorðunum. Spillir það svo mjög móðurmálinu?
Annars er auðvitað fleira að athuga en málið. Þegar eg t. d. sé getið um
það í Lbl., að „situs fragminorum" sé tekinn með Röntgen „e f t i r
tveimur lóðréttum stefnu m“, þá finst mér, að ritstjórnin hefði
ekki átt að láta það frá sér fara óleiðrétt.
Þá er vikið er sérstaklega að Lbl. og nýju orðunum í stað læknamáls-
ins, skal bent á það, að til þess að skilja sum þeirra, verður að hafa lært
áður merkingu þeirra, og mega þau því ekki standa enn þá án þýðingar
(á læknamáli)*. Til þess að nýju orðin eigi rétt á sér, verður einnig
að vera kleift, að rita með þeim um efnið jafn-nákvæmt og skýrt og
annars. í janúarblaði (bls. 7) er notð orðið ”blóðfruma“ yfir leukozyt,
en skömmu síðar er orðið „eitlafrumur“ án skýringar. Þess skal skýrt
getið, að ekki er þetta sagt til hnjóðs höfundi, sem er vandvirkur dugn-
aðarmaður, heldur til þess að benda á varasemi nýju orðanna.
Tilgangur minn með línum þessum er sá, að bera upp fyrir stétt vorri
á landi hér spurninguna: Á læknamálið að haldast í ræðu og riti, eða
ekki? Hvert er álit lækna um það? Ef niðurstaðan verður sú, að það eigi
að standa, þá má ekki stuðla að því, að það týnist læknastétt vorri í riti
* Hvað er t. d. rennibelgnr? Er það bursa mucosa, vagina tendinis, eða hvorttveggja?