Læknablaðið - 01.04.1924, Blaðsíða 3

LÍEKIIILIIII
io. árg.
Reykjavík, i. apríl 1924.
4. blað.
Óþrif.
Þegar maður kynnist almennum heilsumálum annara menningarþjóöa,
sósíalhygieniskum framkvæmdum, heilsuhögum og heilsufari, verður
manni fyrst fyrir að grípa hendinni í eigin barm. Verður maður því þá
feginn í aðra röndina, að eiga heima á þessu koti norður í höfum köld-
um; verður því í aðra röndina feginn, hversu fáa ber að garði, og að
þurfa ekki aö koma oftar til dyranna. Þegar læknar hér 0g heilsufræðing-
ar, sem eg vinn með, spyrja mig um hvernig þetta og þetta sé hjá okkur,
kemst eg oft í vanda nokkurn um svörin. Eg fyrirverð mig oft fyrir að
segja sannleikann, kýs þá heldur að færast undan ákveðnum svörum,
hugsa á þá leið: „Oft má satt kyrt liggja“. iHefi líka með stolti sagt
þeim frá ýmsu góðu hjá okkur, og hafa sumir merkustu heilsufræðingar
Þjóðverja gert það að umtalsefni í fyrirlestrum sínum. Þá varð „land-
inn“ fegiiin, — Eitt af þessum kinnroðamálum okkar Islendinga eru óþrif-
in. íslendingar eru sennilega einhver allra lúsugasta menningarþjóð ver-
aldar. Til dæmis nefni eg það, að börn og fullorðnir úr verstu fátækra-
hverfum og skúmaskotum Berlínarborgar eru tiltölulega sjaldan lúsug.
Stendur það fólk þó á margfalt lægra menningarstigi en landshornafólk
á íslandi. Lúsugir geta þeir einir verið, sem eru sóðar að öðru leyti. Vér
getum sagt með vissu um mann, sem er lúsugur, að hann lifi ekki heilsu-
samlegu lífi, og sé ekki hættulaus meðbræðrum sínum. 1 heilsufræðum
er baráttunni gegn óþrifum og hversu mikil brögð er að þeim, skift í stig,
og þjóðir flokkaðar eftir ]iví, í þessu tilliti. Á fyrsta stigi gera menn
ekkert til að útrýma óþrifunum, ganga með þau án þess að hafa nokkuð
við þau að athuga; telja þau meira að segja vott um heilbrigði, jafnvel
til heilsubótar. Á þessu stigi standa sumar villiþjóðir og miðaldamenn.
Á næsta stigi hefst sú trú manna, að óþrif séu sóðaleg og til lýta, en að
vísu ekki hættuleg. Þá reyna menn að útrýma fatalúsinni.* Þar næst
opnast augu manna fyrir þvi, að lús sé ekki hættulaus, og nú hefst bar-
áttan við þá lúsategund, sem lengst loðir við mann, en það er hófuðlúsin.
Nú kernur það stig, er menn eru ekki lengur lúsugir, og er þá ráðist á
óþrif í híbýlum, svo sem flær og veggjalýs, og loks kemur síðasta stig-
ið, baráttan við flugurnar.
Hvar stöndum vér nú, íslendingar, yfirleitt? Það mun til skamms tíma
hafa verið trú á Islandi, að það væri hraustleika merki, að krakkar væru
* Hér tala eg að eins um fatalús og höfuðlús, þó að 3 séu tegundir lúsa, fyrir
utan flatlús, og nomenklatur um þær mjög á reiki.