Læknablaðið - 01.08.1924, Blaðsíða 3

unmHii
io. árgangur. Reykjavík, i. ágúst 1924. 8. blað.
Um taugaveiki.
Margir hafa hrotið heilann um, hvernig útrýma skuli taugaveiki af
íslandi, eða gera hana svo sjaldgæfa, að jafnast geti á við það, sem nú
er í öðrum menningarlöndum. Hér skrifa eg hugleiðingar núnar um
það mál.
Taugaveiki hefir farið mjög þverrandi á síðustu árum. Skrykkjótt
gengur það þó, og er það sönnun ]>ess, hversu lítið vald vér höfum yfir
sjúkdómnum. Athugaverðar í þessu efni eru heilbrigðisskýrslur G. Hann-
essonar prófessors. 1911 sýkjast 220, 1915 97, 1916, 76, en 1919 262. Til-
viljun ræður sjálfsagt nokkru, um ]iessar tölur, þær eru svo lágar, en
það nægir ekki til að skýra þenna mismun. Enn er stórmerkilegt, aö
jafnaðarlega skuli minst um taugaveiki sumarmánuðina. Þar ræður um
eitthvert „epidemiologiskt móment“, sem vér ekki þekkjum. Bacillus tyfi
veldur taugaveiki, segja menn. Hann gerir það oft, en lætur það líka oft
vera, ef miðað er við, hversu oft hann hlýtur að berast i menn. Mfenn
öðlast nokkurt ónæmi eftir taugaveiki, en auk ]iess er fjöldi manna ónæm-
ur fyrir veikinni, oft veikjast á heimili fáeinir af mörgum, sem neyta
sama vatns, sömu mjólkur o. s. frv. Sumir sýkjast afarlétt, börn og gam-
alnlenni, og mjög vesælt fólk ; sýkjast miklu síður og verða betur úti,
ef það á annað borö sýkist. Taugaveikisbakterian finst i heilbrigðu fólki,
jafnvel í blóði þess, sem er 1 námunda við þá sjúku. Um alt þetta bfða
margar óráðnar gátur, og væri mikils um vert, að vita ráðningu þeirra.
Langoftast vita læknar ekki hvernig á veikinni stendur, og einkennilegt
er, þegar faraldrar ganga, að læknar sjá oft ekkert samband á milli sjúk-
linganna. Vafalaust sést mönnuni ])á oft yfir, og er það engin furða, á
meðan svo rnargt er hulið um útbreiðslu taugaveiki, og er. Oft geta lækn-
ar um, að veikin „stafi frá vondu vatnsbóli", „illum brunnum“, „mjólk
kent um“, „stafar frá vatnsbólum í lækjum og ám“. „Eftir kunnugra manna
sögn hefir að minsta kosti um 30 ára bil veriö taugaveiki árlega einhvers-
staðar meðfram þessum vatnsbólum“, segit einn læknir í skýrslu sinni.
Það er eins og menn gleymi því, að þetta eru að eins milliliðirnir.
Taugaveiki s t a f a r a 1 d r e i f r á v o n d u v a t n s b ó 1 i, h e 1 d-
u r æf inlega f r á t a u g a v e i k i s s j ú k 1 i n g. Á þessum grund-
velli verður að byggja varnarmúrana við taugaveiki, á meðan enn þá
er svo margt ókunnugt um önnur mikilvæg atriði, svo sem ónæmið, bylgju-
gang veikinnar o. s. frv.
Allra mikilvægast verður þá aö þekkja veikina. Það á oftast að takast