Læknablaðið - 01.08.1924, Blaðsíða 15

LÆKN'ABLAÐIÐ
125
í Danmörku árin '09—'20. Sjúkd. hvergi eins algengur sem í Danmörku
og Japan; óþektur í SvíþjóS. ÁSur voru mb. venerei aöalorsökin til blindu
í Danmörku; nú er JiaS xerophtalmi. Siama sjúkdóm má fá fram á dýr-
um meS því aS fóSra þau þannig, aS A-bætiefniS vanti i fóSriS; og þeg-
ar rannsakaS var fæSi sem börnin höfSu haft, kom í ljós, aS A-efniS
vantaSi í fæSi þeirra (nýmjólk, smjör etc.). Flest börn fengu sjúkd.
þau árin sem minst var af A-efni í fæSi fólksins og vice versa.
Dýratilraunir eru aSallega gerSar á rottum, og sést ljóslega, aS heilsa
þeirra bilar mjög, áSur en augnsjúkd. kamur i ljós, ef fóSriS er fátækt
aS vit. UngviSiS hættir aS vaxa og sjúkleiki verSur mjög tiSur, þótt ekki
komist sjúkd. á svo hátt stig aS xerophtalmi geri vart viS sig. KynslóSin
veiklast og verhur mjög næm fyrir infections-sjúkdómum.
Menn íurSar e. t. v. á því, aS þessi avitaminosis skuli gera sérstaklega
vart viS sig í Danmörku, þar sem „smjör drýpur af hverju strái". Danir
flytja aSallega út smijör og aSrar mjólkurafurSir, og þar meS A-efni.
Útflutningurinn hefir orSiS svo mikill, aS landsmenn hafa liSiS skort á
nýmjólk og smjöri. Höf. hefir rannsakaS, hve mikil var framíeiSsla mjólk-
urafurSa og útflutningur um nokkurra ára bil. Má þannig finna, hve miikil
mjólkurfita kemur til neyslu á hvert nef i landinu á ári hverju, og bera
])á útkomu saman viS hve margir sýkjast af xeropthalmi. Ágrip af þess-
ari skýrslu fer hér á eftir:
Ilver ibúi Tala sjúkl. Hver íbúi Tala sjúkl.
neytir á dag með neytir á dag með
Ár af mjólkuifitu xerophtalmi Ár af mjólkurfitu xerophtolmi
’°9 •• . .. . 40,0 gröm 20 sjúkl. ’u ■ 18.1 gröm 53 sjúkl.
’io . . • •■• • 35.6 — 26 — T6 . 15-3 — 78 -
’i r . . . • • • 35.3 — 20 >l7 ■ 41,0 — 7i —
’ 12 . .. ■ • • • 32.3 — 40 •- T8 . 5Þ5 — 9 —
>3 ■•■ . ... 31,2 — 40 - '19 . 26,2 — 4 —
’I4 ••■ ■ • • • 30.4 — 48 - J20 . 18,9 — 25 —
Taflan sýnir, aS mjólkurfitu-neysla hefir fariö sifelt ])verrandi, þang-
aS til áriS ’ió, en sjúkl. meS xerophtalmi stöSugt fjölgandi. En ])á breytir
alveg um. Árin '17—’iS var vegna stríSsins bannaSur útflutningur smjörs
og varS smjörneysla landsmanna sjálfra ]iá miklu m.eiri. Augnsjúkd.
minkaSi þá stórkostlega, en strax fór sjúkl. aS fjölga '20, Jiegar útflutn-
ingshömlum létti af og smjörverS steig i Danmörku. ÞjóSin hefir ]>vi
liSiS sífelt bætiefnahungur.
Rannsóknir í S|ví])jóS hafa sýnt, aS Sviar neyta mteiri nýntjólkur en
Danir, enda ber ekki á xerophtalmi þar í landi.
í staS smjörs neyta Ejanir smjörlikis, mestmegnis framleitt úr jurtafeiti,
sem hefir í sér mjög litiS af A-efni, og getur ])vi aS þessu leyti alls ekki
komiS í smjörs staS.
I mjólk er misjafnlega ntikiS af bætiefninu A, og fer þaS eftir því,
hvernig kýrnar eru fóSraSar. Á surnrin, nteSan kúnum er beitt, er srnjör-
iS auSugast aS A-efni (sbr. gróandasmjör) ; á veturna eru kýrnar aS
niiklu leyti tóSraSar á rófum og olíukökum, og bætiefni smjörsins þá
talsvert minni. Höf. leggur rika áherslu á, aS ekki ntegi einblína á xeroph-
talmi, en skoSa þenna sjúkdóm sem hæsta stig á langvarandi veiklun lík-